Украинскиот претседател Володимир Зеленски неодамна даде изненадувачка изјава за време на интервју за американскиот портал Аксиос. Накратко, кога беше прашан дали е подготвен да ја напушти претседателската функција по завршувањето на војната, тој одговори потврдно.

„Ако ја завршиме војната со Русија, да, подготвен сум да не се кандидирам“, рече Зеленски, пренесува Ројтерс.

На аналитичарите не им требаше долго време да ги дадат своите толкувања. Приближно, постојат две главни толкувања.

Коментар за изјавата на претседателот

Некои аналитичари веруваат дека украинскиот претседател искрено одлучил да не се кандидира на изборите од различни причини. Меѓу нив, најважно е да се спомене притисокот од западните партнери, особено САД (но и некои други), кои од различни причини повеќе не го гледаат Зеленски како прв човек на Украина. Во неодамнешна статија во Гардијан беше напишано дека потпретседателот на САД Венс се обидел да стапи во контакт со генералот Залужни, со цел да подготви отстранување на украинскиот претседател.

Доколку оваа информација е точна, а има сè повеќе вакви информации, јасно е дека Зеленски направил „полн круг“ во очите на Западот, каде што за три години од храбар и решителен премина во статус на непожелен. Како дојде до тоа сега претседателот Зеленски да биде непожелен партнер е тема за себе. Интересно е што Москва неколку пати во своите говори инсистираше на нови избори во Украина, со оглед на тоа дека мандатот на претседателот Зеленски е нелегитимен, односно дека е истечен. Сепак, бидејќи Украина не може да обезбеди избори за време на вонредната состојба, Зеленски остана на претседателската позиција.

Друг дел од аналитичарите сметаат дека оваа изјава на украинскиот претседател е само „ПР трик“ со цел да се покаже дека украинскиот претседател не се држи до својот став и да се побие тезата меѓу опозицијата во Украина, но и на Запад, дека сите политички акции што ги презема Киев не се спроведуваат со цел да се зачува претседателот на власт.

Ова се однесува на сите неодамнешни активности поврзани со агенцијата за борба против корупцијата, притисокот врз поранешниот претседател Порошенко, испраќањето на генералот Залузни во Лондон итн. Со други зборови, со оваа изјава, украинскиот претседател сака да покаже дека единственото нешто што му е важно е победата над непријателот, а не одржувањето на власта.

Подготовка за избори

Исто така, понатамошно анализирајќи ја изјавата, украинскиот претседател не се откажа од својата кандидатура априори, туку ја изрази својата „подготвеност“. Можно е ова да се однесува на исполнување на некои услови поради кои претседателот Зеленски би бил подготвен да се откаже од нова кандидатура. Сепак, тоа сè уште не е познато. Покрај тоа, претседателот даде уште една интересна изјава што ја повтори неколку пати во последните денови. Тој рече дека е подготвен да распише избори штом ќе започне прекинот на огнот. Враќајќи се на почетокот на текстот, таа изјава е многу позначајна.

Оваа изјава е во согласност со барањата и на Западот и на Москва, кои инсистираат на почитување на демократските процеси. Секако, овие процеси не се премногу важни за Москва, но ниту за Вашингтон, но тие го гледаат како погодна алатка за зголемување на притисокот врз украинскиот претседател, надевајќи се дека тој нема да биде претседател по некои идни избори.

Во последните години, Киев решително ја отфрли можноста за избори. Тие постојано нагласуваат дека дури и ако се случило прекин на огнот, тоа не значи укинување на вонредната состојба во земјата. Во некои претходни текстови беше споменато дека Киев не може да распишува избори додека трае вонредната состојба, а вонредната состојба не може да се укине додека трае војната. Сепак, во последно време, Киев нагласува дека изборите можат да се распишат само откако ќе се воспостави прекин на огнот. Јасно е дека тоа послужило и како уште една лост за политички притисок врз Москва, која, меѓу своите барања за крај на војната, повика и на избори во Украина. Во овој контекст, можно е овие изјави на претседателот Зеленски да се само почеток на предизборната кампања.

Неопходно примирје

Во секој случај, потребно е примирје за одржување избори. Она што не е занемарливо, токму најавата дека можеби нема да се кандидира на нови избори по завршувањето на војната, може да биде уште еден обид за вршење дополнителен притисок врз Москва, која инсистира на нови избори. Тоа исто така ја покажува „флексибилноста“ на Киев, односно покажува дека Киев е подготвен да биде прагматичен во своите ставови. Она на што САД и Русија сметаат е дека со новите избори или ќе добијат нов претседател врз кого ќе имаат поголемо влијание или дека на крајот ќе влијаат врз структурите за да ги постигнат своите цели преку политичка дестабилизација на Украина.

Она што е проблематично и ја покажува целата сложеност на геополитичката „игра“ е тоа што Западот веројатно бара постабилен и пофлексибилен партнер за преговори, додека Русија ги гледа изборите како можност за ослабување на украинскиот отпор. Значи, станува збор за два навидум спротивни интереси кои ќе бидат многу тешко да се усогласат. Покрај тоа, дури и ако претседателот Зеленски одлучи да се откаже од нови избори, прашањето е колку е реално да се најде кандидат кој би бил пофлексибилен и постабилен во соработката со Западот и кој ќе биде подготвен за компромис со Русија, со оглед на сериозноста на тековната војна.