Еколошкото здружение Здрава Котлина – Струмица и Еколошкото здружение Еко Долина – Ново Село, како организатори на протестот против рудникот Иловица-Штука на 15 јули 2023 година во Струмица, се обратија за поддршка за своите 4 (четири) барања до граѓанските организации, иницијативи и граѓани, кои се загрижени за јавниот интерес, здравјето и животната средина.

За еден ден како што посочуваат добиена е поддршка од 41 граѓанска организација и 7 интелектуалци/професори

Следува целото барање на еколошките здруженија:

Барања на екологистите за итно и неодложно одземање на криминално споената концесија за рудникот Иловица-Штука

Ние, долупотпишаните претставници на граѓанските организации за заштита на животната средина, се обраќаме јавно до државните институции кои имаат директна или индиректна надлежност за случувањата околу проектот за рудник Иловица-Штука, за да укажеме на опасната закана за здравјето и животната средина во Струмичкиот регион од отворањето на рудникот, за што е направено кршење на законите и злоупотреба на службената должност и функција. Им даваме недвосмислена поддршка на жителите во регионот и на граѓанските активисти кои со години се борат против отворање на овој опасен рудник над земјоделската оаза и го подигаме гласот против овие патолошки случувања во македонското општество.

Оваа реакција следува по шокантното спојување на двете концесии за рудникот Иловица-Штука од страна на Владата, која без никаква правна основа одлучи да им ги ресетира и продолжи роковите за спојување, како и да прикаже дека концесионерите и досега ги почитувале законите на Република Македонија. А напротив, концесионерите од Еуромакс Ресурси го имаа прекршено Законот за минерални суровини по повеќе основи, поради што Владата во 2019 година им ја одзеде едната концесија за експлоатација, додека за втората концесија немаа ни побарано дозвола за експлоатација. Имено, законскиот максимален рок од 4 години за добивање дозвола за експлоатација, сметано од денот на склучување на договор за концесија, беше истечен и за двете концесии – за едната концесија во јули 2016, а за другата концесија во јануари 2020. Првата концесија беше одземена токму поради неисполнување на дури 7 од 9 неопходни услови за валидно барање за експлоатација!

Изминативе 4 години, по одземањето на концесијата, јавноста беше сведок на серија пинг-понг пресуди по жалби на концесионерот помеѓу Управниот суд и Вишиот управен суд, кои содржат контроверзни толкувања на владината одлука за одземање на концесијата. Ова се случуваше се до февруари 2023, кога фирмата НД Груп од Холандија (која е сопственик на тетовски Еколог), вложи 10 милиони долари за да купи 25% удели во Еуромакс Ресурси. Купени се удели во фирма која во тоа време има официјален долг од 40 милиони долари и одземена концесија! Случајно или не, по влезот на НД Груп, Управниот суд носи дијаметрално спротивна одлука со која ја враќа концесијата на Еуромакс Ресурси, но се оградува и носи пресуда за одбивање на барањето за спојување на концесиите. Владата, од друга страна, пак, спротивно на судската одлука, веднаш и на затворена седница, донесува одлука за спојување на концесиите, за која јавноста дознава дури по објавата во Службен весник.

Со сето ова се погазени редица закони, владини и судски одлуки, како и вољата на граѓаните изразена на референдуми. Додека фирмата Еуромакс Ресурси, која ги немаше испочитувано ниту елементарните законски услови за задржување на концесијата, е поставена во привилегирана позиција да има добитна комбинација при кој и да е исход од овој заплет: или ќе работи рудникот и ќе профитираат на сметка на здравјето на граѓаните, или нема да работи и ќе бараат оштета од државата.

Затоа, заради заштита на јавниот интерес, здравјето на луѓето и животната средина, го бараме следното:

Итно и неодложно одземање на криминално споената концесија за рудникот Иловица-Штука, поради прекршување на Законот за минерални суровини во однос на условите за добивање концесија и за спојување на концесии. Особено отежнувачка околност е залогот врз концесијата во финансиска кредитна трансакција со Ројал Голд, кој се јавува како трето лице. Целата оваа конструкција не е законска!
2. Разрешување на претседателите на Управен суд и на Виш управен суд, поради тендециозна погрешна примена на законите и постапките, како и поради носење дијаметрално различни пресуди во зависност од моментот. Кулминацијата беше последната пресуда за враќање на концесијата, што е различна од сите претходни 11 пресуди во пинг-понг процесите изминатите 4 години, а е директно поврзана со влезот на НД Груп со 25% удел во Еуромакс Ресурси.
3. Одговорност од сите одговорни лица од Владата и од надлежните министерства што биле вклучени во овој нелегален процес на спојување на концесиите. Сите што се огрешиле пред законот треба да бидат соодветно санкционирани, зашто е очигледно груба манипулација тврдењето дека спојувањето е принудно поради одлука на судот. Во пресудата е јасно наведено дека судот одбива да ги спои концесиите и дека тоа е дискрециона одлука на Владата, дали ќе ги спои или не.

4. Државната комисија за спречување корупција да поведе постапка за испитување на делувањата и релациите помеѓу сите вклучени одговорни лица, од аспект на тргување со моќ и политичко влијание, инсајдерско тргување, злоупотреба на службена положба и овластување, како и здружување и заговор помеѓу политичко-економски структури со извршната и со судската власт за потенцијално огромно оштетување на буџетот на државата. Постојат силни индиции за можна корупција и организиран економски криминал на повеќе нивоа, почнувајќи од влез во сопственичка структура, преку влијание во судот и извршната власт, до обезбедување документи и дозволи.

Ги повикуваме сите граѓани, граѓански организации и институции да дадат поддршка за нашата борба против отворање на рудникот Иловица-Штука, но и за сите опасни рудници за металични суровини среде плодни полиња и раскошни природни убавини со чисти планински реки. Во Македонија нема место за големите апетити на рударскиот бизнис, стои во барањето.

Инаку министерката за животна средина Каја Шукова изјави дека ќе присуствува на протестот против рудникот во Иловица, кој со почеток во 11 часот утре ќе се одржи во Струмица.

„Владата донесе одлука за спојување на концесиите. Тие веќе беа концесии кои беа издадени. Ја разбирам загриженоста на граѓаните. Ако можам денеска да го кажам мојот личен став, лично сум против нови рудници во државата. Мислам дека тој земјоделски крај каде што треба да се развива земјоделието и каде државата ги поддржува земјоделците треба да ни биде приоритет. Тоа е мојот личен став. Ќе се придружам утре, ќе бидам во Струмица. Сакам да ги чујам граѓаните и сакаме да бидеме дел од овој процес. Владата во координација со премиерот и министрите, пак ќе ја разгледаме одлуката за спојувањето на концесиите иако, тоа само значи административно спојување на две концесии“, изјави Шукова.

„Еуромакс Рисорсис“ реагираше на изјавата на министерката за животна средина и просторно планирање Каја Шукова

„Изразуваме загриженост што процесот на реализација на најголемата инвестиција од независноста на државата повторно се внесува во контекстот на дневно политичката агенда. Освен што изминатите денови се зголеми интензитетот на пласман на манипулативни и лажни вести, се создава впечаток дека противниците на рудникот не се свесни за евентуалните правно-финансиски последици од непостапувањето согласно позитивните законски прописи. Апелираме до носителите на државни функции да се воздржуваат од изнесување на лични ставови. Облигациониот однос меѓу Еуромакс Ресоурсис и Владата е државна работа која произлегува од правно валидни акти потврдени со одлуки на Суд, а не приватен и личен однос меѓу случајни познаници. Министерката за животна средина и просторно планирање, Каја Шукова има обврска да биде свесна на евентуалните правни последици од денешната нејзина изјава со која изрази личен став дека генерално е против рудници“, велат од компанијата.

„Еуромакс Рисорсис“: Шукова можеби ќе биде пристрасна во одлучувањето, штом се изјасни дека е против рудници