Пописот на населението од 2021 година покажа поразителни биланси. Над 77.000 млади кои се родени во државата се иселиле. Населението старее, а се намалува младото население, односно значително е намален процентот на млади во сите општини, споредено со пописните резултати од 2002 година. Трендот на иселување на младата популација најевидентен е во општините Аеродром, Маврово и Ростуше, а најмал пад на бројот на млади има во Арачиново, Карбинци, Кривогаштани и Демир Хисар. Пораст на младо население население има само во Липково, а статус кво држи Старо Нагоричане.

Пописните податоци покажуваат дека во 2002 година имало 2.020 илјади лица, а денес има 1.837.000. Тоа е намалување за над 200 илјади население.

-Ако се земат бројот на родени и бројот на починати лица во тие 20 години ќе видиме дека таму сепак имавме позитивен прираст и требаше да имаме поголем раст на населението. Ако ги земеме годишните податоци за децата родени во странство рапидно расте овој податок, а се намалува во земјата. Тоа покажува дека луѓето се иселуваат, се иселуваат младите луѓе, дециден е директорот на Државниот завод за статистика Апостол Симовски.

Две истражувања за „Младите и пописот“ и она за „Финансирање на младинските политики“ ги откриваат причините за растечката младинска емиграција и игнорантскиот однос на државата кон подобрување на животот на младите и нивните реални потреби. Ако се слуша гласот на младите и ако државата и општините поактивно се зафатат со решавањето на проблемите на младите и подобрувањето на нивниот статус во македонското општество, можно е да се забави сегашното галопирачко заминување од земјава.

-Ако сакаме одржливост од социјална и  економска смисла неопходно е да инвестираме во тоа младите да ја гледаат својата иднина во земјата и да подготвиме планови како да се справиме со намалувањето на младото население на долг рок. Во однос на финансирањето на младинските политики за жал не се издвојуваат доволно средства за да се поддржат политиките за младите. Законот за младинско учество донесен пред 3 години предвидува дека 0,3 отсто од државниот буџет и 0,1 отсто од буџетите на локалните самоуправи ќе одат кон политики за млади, а тие бројки не се остваруваат. Буџетот кој се извојува за млади е незначителен во однос на она што се издвојува за спорт. Само во 8 општини младите можат да посетат младински центар. Ако сакаме да ги задржиме младите во земјава, да им понудиме иднина, да им понудиме можности мора да се инвестира во политики за млади и подобрување на нивниот квалитет на живот, нивното секојдневие, темите кои ги засегаат, вели Дона Костуранова, директорка на Фондацијата за демократија на Вестминистер за РСМ.

Според неа, она што го посакуваат младите, покрај квалитетните работни места и подобри плати се и подобрено образование, подобрена инфраструктура, подобрување на грижата за животната средина, спортот и рекреацијата и други теми кои не се само од интерес на младите туку за сите граѓани.

-Првото нешто што државата треба да го направи е да донесе некаков вид долгорочна стратегија или долгорочна политика којашто ќе придонесе кон намалување на младинската емиграција. Тоа може да се направи со тоа што ќе се креираат долгорочни политики за подобрување на образованието, подобрување на младинската вработеност и подбрување на општата функционалност на самите институции. Кога ги прашуваме младите зошто заминуваат од државата, вработеноста и образованието се клучните две причини, меѓутоа и општата клима во однос на тоа како функционира самата држава влијае врз мотивот еден млад човек да ја напушти на самата држава, вели Петар Барлаковски, директор на МОФ и автор на истражувањето „Млади и попис“.

Втората анализа која се однесува на финансирањето на младинските политики покажува низа слабости на Законот за младинско учество и младински политики и открива дека државата многу малку средства издвојува за младите, а тоа се случува и на локално ниво.

-Законот во одредена мера е недоречен  и не може до крај да се следат кои средства се сметаат за средства за млади, а кои средства се сметаат за други намени како образование, култура, спорт итн. Заклучоците не беа баш оптимистички во смисла дека буџетот за млади, односно средствата со кои располага Агенцијата за млади и спорт, а се наменети за млади, а не се наменети за спорт се многу мал дел од вкупните расходи на Агенцијата и тука сметаме дека треба неопходно да се зајакнат капациетите како финансиски така и останатите капацитети на агенцијата. Голем дел од телата и сервисите коишто се поврзани со младите во моментов на постојат, значи не е донесена Национална стратегија за млади, не функционира советодавно тело, не постои истражувачки центар и тоа се сервиси и тела кои законот ги предвидува и кои веројатно ќе имаат буџетски импликации и затоа треба што поскоро да се донесат и да профункционираат за да се зајакне позицијата на младите на национално ниво па на локално ниво мал дел од општините издвојуваат 0,1 процент од своите буџети за млади и тоа треба ургентно да се промени. Законот за млади не содржи рокови во коишто општините треба да ги исполнат обврските кои законот им ги дава, вели Катерина Шапкова Коцевска која е автор на ова истажување.

Директорот на Агенцијата за млади и спорт потврди дека е изработена Националната стратегија за млади и поднесена до Владата. Мојсовски се надева дека наскоро ќе биде усвоена на седница на влада.

– Се прави и измена на постоечкиот закон заедно со клубот на млади пратеници кој е една водилка која ги застапува младите и директно ќе им ги завршува работите кои се директно за нив потребни. Иселувањето на може да се стопира, ама може да се забави. Да ги задржиме младите да продолжат да живеат и да творат во нашата држава. Ова не е нешто што им го подготвуваат постарите, туку младите директно се вклучени во креирањето на стратегијата, рече Мојсовски.

Тој иако е спортист убедува дека на директорската позиција во Агенцијата води сметка и за младинските политики и за средствата кои конкретно се одвојуваат за нивните потреби.

-Кога дојдов во Агенцијата само 5 отсто од буџетот се одвојуваше за млади. Сега е веќе 21 посто и одиме нагоре. И младите беа уплашени кога дојде во Агенцијата спортист кој мислеа дека ќе ги заборави, но од друга страна покажавме дека многу повеќе моментално се прави за младите и веќе одиме да го изедначиме тој буџет. За 2 до 3 години тој буџет ќе се изедачи со спортот, рече Мојсовски.

Директорот на АМС очекува оваа институција повторно да прерасне во Министерство, како што функционираше во далечната 1998 година и убеден е дека проблемите на младите на овој начин подобро ќе се решаваат.

-Премиерот ми вети. Околните земји имаа големи буџети за млади и спорт. Вака немаме дефинирана цифра колку се помага за младите зошто помага Агенцијата како носечка, помага Министерството за образование и други институции и не знаеме колку точно средства се вбризгуваат. Затоа овие денови ќе бидат насочени за поголемо и поефикасно вложување во младите за да ги задржиме тука, рече Мојсовски.

Директорот на Државниот завод за статистика Апостол Симовски не го криеше своето задоволство што конечно податоците од Пописот 2021 година почнаа да се користат за вистинските цели.

-Податоците кои ги собравме треба да се употребат за подобра иднина на младите. Податоците покажаа многу лоши тенденции. За жал младите ја напуштаат државата. Но 20 години не го гледавме ова или не сакавме да го видиме. Денеска ја имаме таа слика. Треба да искреираме политики и да ги спроведеме тие политики и да го сопреме тој процес на иселување на младите луѓе од државата, да останат тука, да им се створат услови да сакаат да останат тука, бидејќи никого не можете да го врзете да остане и мислам дека ќе може многу да послужат овие податоци ако попаметно се искористат, дециден е Симовски.

Конференцијата се организираше во рамки на проектот „Практикувај демократија“ во пресрет на Меѓународниот ден на младите кој се одбележува на 12 август.

И ЕУ заинтересирана за иднината на македонската младина

Европската унија се фокусира на програми кои ќе креираат работни места за младите пред се преку олеснување на пристапот до финансии за младите претприемачи и малите бизниси.

Исто така со надградување на вештините преку програми како што се „Еразмус+“, преку стручно образование и обука (СОО) и преку вложувањето во дигиталните технологии целта е да се придонесе кон затворање на јазот кај вештините кај технолошкиот сектор.

Шемата „Гаранција за млади“, која веќе постои низ ЕУ, има за цел да загарантира дека сите млади на возраст до 29 години ќе добијат квалитетна понуда за вработување, продолжување на образованието, практикантска работа или стажирање во рок од четири месеци откако ќе се стекнат со статус невработени лица или откако ќе завршат со формалното образование.

Младинската лабораторија на Западен Балкан е уште еден механизам чија цел е поттикнуње на разговор помеѓу младите и креаторите на политиките, а Регионалната канцеларија за младинска соработка исто така игра игра клучна улога во градењето доверба и дијалог, се со цел да се поттикне младинскиот активизам и да се решаваат проблемите со кои се соочува младината во Северна Македонија и во другите земји од Западен Балкан.