Нобеловата награда за физиологија или медицина за 2025 година им е доделена на тројца членови на научната заедница за нивните откритија „во врска со периферната имунолошка толеранција“. Американските научници Мери Е. Бранкоу и Фред Рамсдел заедно со јапонскиот колега Шимон Сакагучи ќе ја поделат наградата „за нивните фундаментални откритија во врска со периферната имунолошка толеранција“, објави Нобеловиот комитет денеска на церемонија во Стокхолм, Шведска, пренесува Си-ен-ен.

BREAKING NEWS
The 2025 #NobelPrize in Physiology or Medicine has been awarded to Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell and Shimon Sakaguchi “for their discoveries concerning peripheral immune tolerance.” pic.twitter.com/nhjxJSoZEr

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 6, 2025

Лауреатите идентификуваа „регулаторни Т-клетки“, кои дејствуваат како чувари на имунолошкиот систем и ги спречуваат имунолошките клетки да ги нападнат сопствените тела.

Our immune system is an evolutionary masterpiece. Every day it protects us from the thousands of different viruses, bacteria and other microbes that attempt to invade our bodies. Without a functioning immune system, we would not survive.

One of the immune system’s marvels is its… pic.twitter.com/TzBWuIrTgn

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 6, 2025

„Нивните откритија беа клучни за разбирање како функционира имунолошкиот систем и зошто сите не развиваме сериозни автоимуни болести“, рече Оле Кампе, претседател на Нобеловиот комитет.

Оваа година, паричната награда е 11 милиони круни (1.168.192 долари), подеднакво распределена меѓу тројцата лауреати.

Откритието на лауреатите

Шимон Сакагучи го направи своето прво клучно откритие во 1995 година. Во тоа време, многу истражувачи веруваа дека имунолошката толеранција се развива само преку елиминирање на потенцијално штетните имунолошки клетки во тимусот преку процес наречен централна толеранција. Сакагучи докажа дека имунолошкиот систем е посложен и откри претходно непозната класа на имунолошки клетки кои го штитат телото од автоимуни болести, додаде Нобеловиот комитет.

Мери Бранкоу и Фред Рамсдел направија уште едно важно откритие во 2001 година кога презентираа објаснување зошто одреден тип глувци е особено ранлив на автоимуни болести. Тие открија дека глувците имаат мутација во ген што го нарекоа Foxp3 и покажаа дека мутациите во човечкиот еквивалент на овој ген предизвикуваат сериозна автоимуна болест, IPEX.

Две години подоцна, Шимон Сакагучи успеа да ги поврзе овие наоди. Тој покажа дека генот Foxp3 го контролира развојот на клетките што ги идентификувал во 1995 година. Овие клетки, сега познати како регулаторни Т-клетки, ги следат другите имунолошки клетки и обезбедуваат нашиот имунолошки систем да ги толерира нашите сопствени ткива.

Откритијата на лауреатите го започнаа полето на периферна толеранција, стимулирајќи го развојот на медицински третмани за рак и автоимуни болести. Ова би можело да доведе и до поуспешни трансплантации. Неколку од овие третмани моментално се во фаза на клинички испитувања, додаде Нобеловиот комитет.

Минатата година, Нобеловата награда за физиологија или медицина им беше доделена на Виктор Амброуз и Гари Рувкен за откривањето на микроРНК и нејзината улога во регулацијата на гените.

Првата Нобелова награда за физиологија или медицина му беше доделена во 1901 година на Елим Адолф фон Беринг од Германија за неговата работа на серумската терапија, а особено за нејзината примена кај дифтерија, која отвори нов пат за медицинската наука и им даде на лекарите победнички лек против болести и смрт.

Меѓу попознатите научници наградени со Нобелова награда за физиологија или медицина се: Иван П. Павлов (Русија) /1904/, Роберт Кох (Германија) /1905/, Александар Флеминг (Велика Британија) /1945/, Џорџ Бидл (САД), Едвард Тејтум (САД), Џошуа Ледерберг (САД) /1958/ и други.