Солидарноста по скопскиот земјотрес во 1963 година не само што помогнала да се издигне еден град од пепелта, туку и создала меѓународни и меѓугенерациски пријателства, а една од тие приказни е и таа на проф. д-р Масанори Изуми, реномиран сеизмолог во пензија, кој живее во едно од предградијата на Токио, а ја смета Македонија за втора татковина.

Поврзаноста на јапонскиот сеизмолог Mасанори Изуми со Македонија почнува во 1965 година, кога Масанори е избран од УНЕСКО како главен експерт и испратен во Скопје да биде дел од основањето на Институтот за земјотресно инженерство и инженерска сеизмологија (ИЗИИС) во времето на поранешна Социјалистичка Федеративна Република Југославија.

Паралелно со поголемиот проект за обнова на Скопје воден од Кензо Танге, УНЕСКО поддржал проект за формирање сеизмолошки институт. Институтот за земјотресно инженерство и инженерска сеизмологија (првично Институт за oпшта и инженерска сеизмологија) е формиран во рамките на Универзитетот во Скопје, денешен Универзитет „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, на 27 мај 1965 година.

„Почетниот мандат на Институтот бил да ја надгледува и да ја помогне во реконструкцијата и обновата на градот Скопје по катастрофалниот земјотрес од 1963 година, да обезбеди континуирани истражувања во полето на сеизмологијата и земјотресното инженерство, да обезбеди перманентно собирање и ажурирање на сеизмолошки и други релевантни податоци и нивна имплементација во процесот на проектирање и планирање на градот, но и да овозможи редовни магистерски и докторски студии, обуки на професионалци – градежни инженери, архитекти и планери со цел унапредување на планирањето и проектирањето со примена на најсовремени техники, методи и процедури“, стои на веб-страницата на ИЗИИС.

Една од експертските области на Масанори е компјутерската технологија, што е доста ново за шеесеттите години на минатиот век. Тој се потрудил институтот да го добие најмоќниот компјутер во тоа време и верува дека затоа институтот бил многу успешен.

„Сфативме дека само воведување странска технологија не е доволно. Работевме и на приспособување на технологијата на теренот“, ни објасни Масанори. „Го планиравме институтот да ја покрива не само цела Југославија, туку и цела Европа. Ги имаше најмодерните инструменти во тоа време“, додава Масанори. Тој ни раскажа како Македонците со кои соработувал во тоа време биле мултилингвални и образовани, што било добра основа институтот да стане меѓународен.

Тој верува дека распадот на Југославија ги сменил условите и можностите, но и негативно влијаел врз големите планови. Тој жали за распадот, бидејќи „Југославија беше многу убава, прогресивна земја“, вели Масанори.

Живот во Скопје

Масанори најпрво доаѓа сам во Скопје, но наскоро се решава да ги повика сопругата и двете ќерки да се преселат. Кога поминува едногодишниот престој, Масанори поднесува барање да остане уште една година во Скопје. Иако живеел во монтажна барака во Тафталиџе непосредно по најстрашниот земјотрес на кој Скопје се сеќава, Масанори има убави спомени од животот во Скопје.

„Се чувствувавме безбедно, ги пуштавме децата да си играат сами надвор, а сите се интересираа кои се тие јапонски девојчиња“, ни раскажа тој. „Ние бевме единственото јапонско семејство во Скопје, бидејќи Танге и неговиот тим беа дојдени сами.“ Често доаѓале дома кај семејството Изуми, посебно кога ќе ги фатело носталгија и желба за јапонска храна.

Храната, од друга страна, била и медиум за учење македонски јазик и култура, особено за сопругата. „Кога се вративме во Токио, нашите деца беа различни од другите деца“, раскажува Масанори. Македонија засекогаш станала дел од нивниот карактер.

Откако неизбежно морале да се вратат во Јапонија, сепак ја посетувале Македонија често и останувале со месеци. Кога Масанори патувал да предава на конференции низ Европа, секогаш оставал време да помине и во Скопје. „Македонија е моја втора татковина“, вели Масанори.

Навистина, Македонија е дел од нивниот живот во Токио. Нивниот дом изобилува со сувенири од Македонија, до ден-денес готват македонска храна и се сеќаваат на македонскиот јазик.

Настрана од приватниот живот, тие ја споделуваат македонската култура во Јапонија. Најактивна е ќерката Јури Курита, која често држи презентации за Македонија и ги учи Јапонците да готват македонска храна, најчесто тавче-гравче.

Семејството Изуми нѐ пречека и нѐ испрати топло. Разговаравме на прагот уште долго, па на портата на улицата, си разменувавме рецепти за македонската храна пред да се разделиме. Си заминавме од кај нив со чувството дека сме се виделе со сонародници во Токио.

Зориа Петкоска К.

(Авторката на текстот живее и работи во Токио)

(Текстот е објавен во „Културен печат“ број 243, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 17-18.8.2024)