Да се ​​нарече турското кафе само пијалок значи да се потцени. Тоа е ритуал, разговор и, како веројатен предок на сите современи кафиња, тоа е речиси 500-годишен дел од историјата што УНЕСКО го впиша на својата листа на нематеријално културно наследство, пишува Си-Ен-Ен.

Корените на кафето датираат уште подалеку. Лани Кингстон, вонреден професор на Државниот универзитет во Портланд, вели дека едно зрно кафе кое датира од 12 век е пронајдено на археолошко наоѓалиште во Обединетите Арапски Емирати. До 1350 година, прибор за правење кафе се појавил во Турција, Египет и Персија, објавува американскиот медиум.

Приказната за „турското“ кафе не започнува во Турција, туку во Јемен. Во 15 век, се верува дека суфиските мистици го консумирале за да останат будни за време на долгите ноќи на молитва.

Кога султанот Сулејман (Величествениот) го освоил Јемен во 1538 година, кафето пристигнало во Отоманската империја. Во рок од една година, зрната биле широко користени и во Цариград – античкиот град што сега го носи името Истанбул.

Во 1539 година, отоманскиот адмирал Хајредин Барбароса регистрирал имот што вклучувал „кахве одаси“ или простории за кафе, според Џемал Кафадар, професор на Харвард и автор на академски труд за кафето.

„Колку е темна историјата на ноќта, колку црна е приказната за кафето, колку е горчлива приказната за љубовта: Променливата мерка на слободното време и задоволството во раниот модерен Истанбул“, вели тој.

До 1550-тите, првите кафетерии се појавиле во Истанбул, документирани од историчарот Ибрахим Печеви во неговата книга „Историја на Печеви“.

Пијалокот станал толку популарен што го трансформирал културниот живот. Отоманскиот метод на подготовка на кафе, џезве-ибрик – кој се делел со Грција и влечел корени од Етиопија – станал белег на традиционалното турско кафе.

Кафетериите биле контроверзни. Религиозните научници и политичките лидери низ Азија и Европа ги сметале за места за субверзивни активности и празни разговори. Гувернерот на Мека, Хаџир Беј, го забранил кафето во градот во 1511 година (едиктот траел 13 години) од загриженост дека може да доведе до радикални идеи.

Кафе, ѓезве

Отоманските султани постојано ги затворале кафетериите од слични стравови. Но, тие никогаш не исчезнале целосно. Дури и во Англија во 17 век, Чарлс II се обидел да ги затвори, сомневајќи се дека „овие кафетерии биле место на антиројалистички бунтови и предавнички разговори“, вели лондонскиот туристички водич Крис Мекнил.

Турското кафе е „повеќе од само пијалок“, вели Седен Доган, вонреден професор по образование на Универзитетот во Јужна Флорида и роден во северна Турција.

Доган го нарекува „мост“ преку кој луѓето споделуваат и тага и радост.

Си-Ен-Ен опишува како да се направи домашно кафе, за читатели кои пијат само модерни верзии и забележува дека вистинското „турско“ кафе мора да се сервира топло и со недопрена пена, со чаша вода и парче локум. Водата го чисти непцето, додека локумот ја балансира горчината на пијалокот.

Етикетата за кафе е подеднакво важна. Иако се служи во шолји, треба да се пие мирно и бавно, а не набрзина како еспресо. Ова му дава време на талогот да се стабилизира и го држи на дното од шолјата. Кога шолјата е празна, време е за ритуалот тасеографија, или читање од шолја кафе.

Шолјата се превртува на чинија, се остава да се олади, а потоа облиците и симболите што се гледаат во преостанатиот талог се „читаат“ за значење. Тие обично се измислуваат во лет, но рибата обично означува среќа; птицата означува патување.

Додека гатањето генерално не се препорачува во исламската култура, читањето од шолја кафе се смета за „разиграна, симболична интерпретација“ и „заеднички ритуал“, вели Кајли Холмс, авторка на „Древната уметност на тасеографијата“.

Тасеографијата е чин на раскажување приказни, а Доган вели дека често поминува до еден час читајќи, ткаејќи наративи и фокусирајќи се на позитивни резултати бидејќи луѓето „уживаат да слушаат добри работи за себе“.

Ритуалите со турско кафе, исто така, наоѓаат свој пат во другите национални традиции. За време на додворувањето, идната невеста подготвува и служи турско кафе на младоженецот и неговото семејство. Како тест за неговиот карактер, таа додава обилна количина сол во кафето на младоженецот. Ако тој го пие без жалби, таа ја докажува својата трпеливост, зрелост – и вредност.

„Американците го пијат до последна капка“

И покрај неговата богата историја и културно значење, турското кафе никогаш немало глобално препознатливо име на брендот еспресо.

Професорката Седен Доган за тоа го обвинува генерацискиот јаз.

„Го ограничивме турското кафе на ритуал, а младите луѓе сега го гледаат како нешто што го пијат само со своите родители“, вели таа.

Други работат напорно за да го претстават турското кафе во светот. Ајше Капусуз организира работилници за турско кафе во Лондон, додека во Њујорк, Улуч Улген нуди театарски сесии за пиење кафе и гатање.

„И покрај горчливиот вкус на турското кафе, Американците го пијат до последна капка за спектаклот на читање шолја“, вели тој.