Во еден од најголемите парадокси на современата енергетска политика, Украина сега масовно увезува гас од земји кои самите продолжуваат да се потпираат на руските енергетски извори. Од почетокот на годината, Киев увезе над 1,1 милијарди кубни метри природен гас , десет пати повеќе отколку во 2023 година. Оваа бројка не е само одраз на енергетската криза предизвикана од руските напади, туку и на сложениот лавиринт на европската енергетска политика, каде што гасот на крајот ги следи парите, а не политичките декларации.

Најголем снабдувач на Украина сега е Унгарија, која испорача 669 милиони кубни метри гас, што претставува 60% од вкупниот украински увоз. Иронијата е во тоа што Будимпешта самата се снабдува претежно од рускиот “Газпром” преку Турскиот тек, со долгорочен договар до 2036 година. Ова значи дека дел од гасот што го користи Украина всушност е руски, само што стигнува преку унгарски посредници.

Словачка, која испрати 261 милиони кубни метри, е уште еден интересен случај. Пред само две години, таа беше меѓу најголемите противници на санкциите против рускиот гас. Денес, Братислава формално се снабдува од Норвешка и Азербејџан, но аналитичарите сметаат дека дел од гасот што го реекспортира во Украина може да има руско потекло, преку сложените мешавини во европските гасоводи.

Полска, која испрати 190 милиони кубни метри, е можеби најчистиот пример. Варшава официјално прекина со увозот на руски гас, но сепак користи инфраструктура која првично беше изградена за руските испораки. Полскиот гас главно доаѓа од Норвешка и во форма на течен гас, но и тука постојат прашања за транспарентноста на пазарот.

Оваа ситуација е особено иронична кога се знае дека пред војната, Украина беше главен транзитен коридор за рускиот гас кон Европа. Годишно, преку нејзината мрежа поминуваа над 40 милијарди кубни метри гас за Унгарија, Словачка и Полска. Денес, овие земји ги враќаат истите тие испораки во Украина, само што сега се продаваат по многу повисока цена.

Причините за оваа состојба се повеќекратни. Руските напади сериозно ја оштетија домашната инфраструктура за испорака на гас низ Украина, особено во Харковската и Днипропетровската област. Европските алтернативи се прескапи за Киев, кој нема директен пристап до големите извори на течен гас. Најпосле, европските партнери, иако јавно се противат на рускиот гас, практично создадоа сложени механизми за негово индиректно снабдување.

До есента, Украина планира да увезе уште 3-4 милијарди кубни метри гас, главно од истите извори. Сепак, ризиците остануваат големи – од нови руски напади до промени на пазарот на енергети. Долгорочно, Киев се надева на развој на обновливи извори на енергија, но за сега гасот останува клучен за преживување на земјата во војна.

Оваа ситуација ја открива длабочината на европската енергетска хипокризија – земјите кои се бореа против рускиот гас сега, преку сложени трговски шеми, всушност го продолжуваат неговото присуство на пазарот. Украина, која беше првата што ја прекина зависноста од Русија, сега е принудена да купува “препакуван” гас од соседите, што само ја истакнува комплексноста на современата енергетска геополитика.