Повеќе неправилности и неусогласености во работењето на ЈСП „Скопје“ констатирал Државниот завод за ревизија при ревизијата на финансиските извештаи на претпријатието за 2023 година. Утврдено е дека не се исплаќа редовно услугата на приватните превозници, дека и покрај тоа што две учебни години не се одобрени средства од Министерството за образование и наука за бесплатен превоз на студентите, ЈСП ги превезува бесплатно, дека ненавремено се исплаќаат фактурите за испорака на гориво, дека е извршен отпис на обврски постари од три години без одлука на Управниот одбор и многу други неправилности.

 Со ревизијата е утврдено дека Владата нема донесено одлуки за одобрување средства од буџетот на Министерството за образование и наука за покривање на трошоците за бесплатен градски превоз на редовните студенти на државните универзитети за учебните години 2022/2023 и 2023/2024. Поради тоа, во буџетот на МОН не се предвидени средства за оваа намена, додека јавното сообраќајно претпријатие „Скопје“ продолжува да ја исполнува својата законска обврска за бесплатен јавен превоз, но без надоместок. Недостигот на средства од МОН влијае врз континуитетот на услугата – се вели во Ревизорскиот извештај.

 ЈСП им должи на приватните превозници околу 1,5 милиони евра

Во однос на исплатата на превозниците во извештајот се посочува дека заклучно со 31 декември 2023 година претпријатието има неподмирени обврски во вкупен износ од нешто повеќе од 93 милиони денари, што, според ревизорите, може да создаде дополнителни проблеми во понатамошното работење на правните субјекти ангажирани во јавниот превоз.

Поради ненавремено плаќање, превозниците работат со намален капацитет и не можат да обезбедат превоз на линијата во договорениот обем, што значи дека не го задоволуваат потребниот капацитет од најмалку 80 отсто во текот на месецот.

Поради ненавремено плаќање на фактурите за секоја испорака на гориво, склучена е неповолна спогодба за плаќање на долгот на рати, во која е предвидено пресметување на казнена камата што е 50 отсто повисока од стапката на законската казнена камата. Оваа одредба не е предвидена во договорот за јавна набавка. Во текот на ревизијата, по барање на ЈСП „Скопје“, доверителот има доставено одобрение за намалување на пресметаната камата за 50 отсто, што изнесува 12.583.000 денари – утврдиле ревизорите.

Во 2021 година, ЈСП склучило договор и анекс за обезбедување комуникациска инфраструктура и е-клауд платформа за системот на јавен превоз, вреден 142.466.000 денари, односно 2.316.520 евра. И во овој сегмент се утврдени неправилности.

 Во првиот член на договорот, обврската за целосно и постојано функционирање на системот не е исполнета, што резултира со губење на сигналот и проблеми во следењето на возилата. Дополнително, функционалната надградба, вклучително и воведувањето електронски билети и апликации за паметни телефони, не е реализирана во рок, што предизвикувала поплаки од патници за повеќекратна наплата на билети. И покрај неисполнувањето на обврските од страна на економскиот оператор, ЈСП „СКОПЈЕ“ не преземало мерки за активирање на банкарската гаранција и не ја искористило можноста за наплата на казни. Како резултат на ваквата состојба, претпријатието има претрпено финансиски загуби и платено фактури во износ од 30.854.000 денари за нецелосно извршени услуги, без да добие соодветна вредност за вложените средства – се наведува во Ревизорскиот извештај.

Неправилности во пресметка на платите на вработените

Утврдени се и неправилности во начинот на утврдување и пресметка на бруто-платата на вработените поради неправилна примена на законските прописи и колективниот договор со кои се регулира начинот на пресметка и исплата на плата и надоместоци на плата. Поради тоа што Советот на Град Скопје не ги изгласал годишните планови за вработување во ЈСП, претпријатието потребните човечки ресурси, меѓу кои и возачи, ги обезбедило преку ангажирање 221 лице во континуитет и за период подолг од две години, за што во 2023 година се потрошени околу 82 милиони денари.

Ваквата состојба укажува на намалена транспарентност при вработувањето, субјективност во изборот на лица и повластена положба во постапката на нивно ангажирање, како и непостојаност на кадарот што треба да ги извршува редовните работни задачи во претпријатието – констатирале ревизорите и препорачале привременото ангажирање работници преку приватни агенции за вработувања да се врши само во случаите што се предвидени со законските одредби, но не подолго од две години, со или без прекин.

Во Ревизорскиот извештај, меѓу другото, е утврдено дека евидентирањето на материјалните средства на ЈСП не се вршело врз основа на пазарната вредност на земјиштето и зградите утврдена со процена од квалификувани проценители, дека нема потврда на правото на сопственост на јавното претпријатие што влијае врз објективноста на финансиските извештаи за 2023 година и имотот со кој располага претпријатието. Утврдено е и дека во 2023 година е извршен отпис на обврски постари од три години во износ од 2.788.000 денари без одлука од Управниот одбор.

Нов начин на плаќање со мобилен во автобус, од утре стартува и новата апликација „Скопјебас“

Во извештајот се наведува и дека постои нетранспарентност при давањето под закуп на земјиште, деловен простор и урбана опрема со кои располага ЈСП и дека договорите се склучени без обезбедена согласност од Советот на Град Скопје, без спроведена постапка за електронско јавно наддавање и објавен јавен повик, како и без утврдување на почетната цена за јавно наддавање. И во овој случај се препорачува да се преземат мерки постапките за давање под закуп на недвижности да се спроведуваат во согласност со законските одредби.

 Нема инвестиции во возниот парк

Според извештајот, врз ликвидноста на претпријатието влијае и разликата помеѓу трошокот и приходот по изминат километар, односно, како што се наведува, на 2 денари остварен трошок по километар се остварува 1 денар приход од превоз.

Во 2022 и 2023 година вкупните инвестиции во основни средства се движат околу 4.000.000 денари и се однесуваат на набавка на разна опрема, но не е инвестирано во подобрување на возниот парк, што претставува основа за дејноста на претпријатието. Со состојба на 31.12.2023 година просечната старост на возниот парк изнесува 12,05 години. И покрај субвенционирањето од основачот Град Скопје во вкупен износ од 673.870 000 денари, односно 10.957.235 евра, ЈСП „СКОПЈЕ“ не е во можност да ги постигне стратегиските цели за одржлив урбан транспортен систем и развој на јавниот градски превоз во Скопје – се истакнува во извештајот.

Ревизорите дале препораки за надминување на состојбите во ЈСП, за отстранување на тешкотиите и на проблемите што подолг период се присутни во работењето на претпријатието, за поквалитетно и поефикасно извршување на јавниот превоз.