Дали најголемата опозициска партија ќе стаса до референдум против Договорот со Бугарија и ако го помине првиот филтер дали е возможно да се достигне цензусот од 910.000 гласачи, но и што ќе значи неуспешен референдум, се некои од дилемите кои се отвораат откако ВМРО-ДПМНЕ го објави референдумското прашање и со 500 потписи, доставени до ДИК, ја почна процедурата за граѓанско изјаснување.

Откако ВМРО-ДПМНЕ ја почна иницијативата за референдум, очекувањата на лидерот на опозицијата Христијан Мицкоски се дека таа денеска ќе биде испратена до претседателот на Собранието Џафери, а тој веднаш ќе ја достави до комисиите за политички систем и законодавно-правната, кои треба да оценат дали иницијативата е уредна.

Според политичките аналитичари, најбитното прашање сега е дали референдумот воопшто ќе се одржи, со оглед на широките овластувања кои според Законот за референдум ги има претседателот на Собранието, во случајов Талат Џафери, при оценувањето дали иницијативата за граѓанско изјаснување е уредна.

Спасеновски проектира три сценарија доколку референдумот се одржи

Професорот на Правниот факултет при УКИМ, Александар Спасеновски, цени дека темите за референдумот, уставните измени и за предвремените парламентарни избори се меѓусебно испреплетени.

– Ако иницијативата за референдум на државно ниво биде осуетена уште на самиот почеток од власта поради широките овластувања што Законот за референдум и други облици на непосредно изјаснување на граѓаните му ги дава на претседателот на Собранието, односно на Собранието во целина, извесно е дека ќе продолжи статус кво периодот кој ќе се карактеризира со речиси блокирано владеење на СДСМ и на ДУИ и со дополнително зголемени политички тензии во државата – вели Спасеновски.

Спасеновски проектира три сценарија доколку референдумот се одржи.

– Прво, ако опозицијата освои помалку од 315.000 гласа, колку што освои ВМРО-ДПМНЕ на последните парламентарни избори, во тој случај референдумот би можел да има повратен ефект врз најголемата опозициска партија преку повторно отворање на дебатите за интегритетот и за капацитетите на лидерството да испорача победа. Второ, доколку опозицијата освои до 481.615 гласа (колку што историски има освоено најмногу ВМРО-ДПМНЕ на парламентарните избори во 2014 година), тогаш дополнително ќе се зголеми притисокот врз парламентарното мнозинство кој можеби ќе доведе, а можеби и нема да доведе до предвремени парламентарни избори поради актуелната политичка конјуктура во Собранието. И трето, доколку опозицијата освои повеќе од 481.615 гласа сé до потребната бројка за успешен референдум – односно околу 910.000 гласа – тогаш тоа ќе значи несомнена делегитимизација на власта по што неминовност ќе бидат предвремените парламентарни избори. Во оваа фаза од развојот на настаните повеќе од очигледно е дека граѓанскиот револт е огромен. Сепак, останува крајно неизвесно на каков начин ќе се одвива постапката и какви чекори ќе бидат преземени од ВМРО-ДПМНЕ – вели Спасеновски.

Спасеновски додава дека ова е всушност главната причина поради која не може сега да се направи најточна проценка дали ќе продолжи статус кво состојбата во државата, или оваа тема ќе доведе до распуштање на Собранието и организирање на предвремени избори.

Ранѓеловиќ: ВМРО-ДПМНЕ ќе падне во политички нонсенс

Мицкоски е убеден дека референдумот ќе успее и повика на семакедонско обединување, а поддршка побара и од сите етнички заедници. Тој ѝ предложи на власта, заедно со референдумот, да се одржат и предвремени парламентарни избори.

Политичкиот Аналитичар Иво Рангеловиќ смета дека главната поента е дали воопшто ќе дојде до одржување на референдумот, а потоа и достижноста на цензусот.

– Доколку си дозволиме заклучок врз база на шпекулација, поголеми се шансите да се поддржат уставните измени отколку да има референдум. И покрај тоа, доколку има референдум и со и без цензус, ВМРО-ДПМНЕ ќе падне во нишката на политичкиот нонсенс, односно ќе биде изолирана во коалицискиот потенцијал и каква било поддршка од меѓународната заедница. Во овој момент, секое пркосење на уставните измени е, за жал, нерационална политика и ја доведува позицијата на државата во апсурд – се блокираме самите себе. Наместо за референдумско прашање, умно е да почнеме да се расправаме стратешки и визионерски, а не денес за утре – вели Рангеловиќ.

Ако Собранието утврди дека иницијативата за референдум е уредна, граѓаните ќе треба да се изјаснат по референдумското прашање: „Дали сте за напуштање на важноста на Законот за ратификација на Договорот за пријателство, добрососедство и соработка меѓу Република Македонија и Република Бугарија, објавен во „Службен весник“ на РМ, број 12/2018 од 18.1.2018 година.