Меѓу добитничките на наградата за млад/а визуел(е)н/а уметни(к)/чка „Денес“, организирана од „Факултет за работи што не се учат“ (ФРУ), е Клелија Живковиќ, која пред меѓународната комисија го презентираше своето дело „Страв од љубов“.

Трансдисциплинарната визуелна уметница Клелија Живковиќ (1989, Скопје) е образована во неколку дизајн дисциплини, нејзината работа претставува теоретски, материјален и искуствен увид во границите, физичките, психолошките, емоционалните или духовните бариери што ги создаваме за да ни помогнат да се осознаеме себеси како битија.

Со делото „Страв од љубов“ таа ја истражува идејата за орган што дејствува како граница што нѐ поврзува и нè раздвојува низ просторот, но и низ времето и генерациите, спојувајќи го во нашите тела она што веќе не е со она што допрва ќе биде.

Комисијата за доделување на наградата „Денес“ имаше високо мислење за органското работење на Вашето дело „Страв од љубов“, со кое се претставивте на изложбата. Што се подразбира под органско работење и со каква идеја го создадовте делото?

– Преку ова дело се обидов да замислам една физичка манифестација на концептот за лична граница – психичка, физичка или духовна бариера која ја создаваме со цел да се спознаеме себеси, но и за да ни овозможи контакт со нашето опкружување. Покрај нејзината физичка форма, сакав да замислам и како би функционирала една таква граница кога би била слична на орган што нѐ поврзува со опкружувањето низ просторот, но и низ времето и генерациите. Ја замислив таа граница како орган налик на папочна врвца, низ која нашата оживеаност, која е вродена способност на сите живи организми, се разнесува низ целото битие, низ колективот и целиот екосистем.

Но, во ова дело сакав да ставам акцент на суровоста, која често ја маскираме како љубов и грижа, и која провлекувајќи се низ нашите индивидуални врски и нашиот однос кон колективот и екосистемот на кој му припаѓаме, ни го попречува патот до оживеаноста. Името на ова дело се однесува на мојот страв од таква љубов, која е, всушност, суровост, но и на стравот што ја храни таа суровост, стравот од љубов која се ослободува и постои и покрај насилството на опресивните системи што пробуваат да ја уништат.

Претпоставувам дека „органско работење“ се однесува токму на овој процес на почнување од мојата лична позиција, па понатаму градење на делото низ однос со контекстот.

Вашите дела носат спој на физичкото и на духовното, на внатрешната емоција и на експресијата на телото. Во каков процес ги создавате делата?

– Процесот на работа секогаш ги испреплетува моите лични искуства и доживувања со она што се случува во светот околу мене. Се обидувам мојата субјективност да ја понудам како нарација низ која можам да зборувам за концепти и идеи што се многу поважни и поголеми од мојата индивидуална перспектива, но која нуди можност за непосредност и поврзување со публиката, кои ми се од суштинско значење.

Понатаму, сметам дека нашите тела имаат пристап до вистина што не можеме секогаш да ја допреме или да ја артикулираме рационално. Пробувам мојата работа да ја развивам низ телесен јазик, кој е грижлив и безбеден за моето битие, но и за сите што ќе влезат во интеракција со она што сум го презентирала јавно.

Сето тоа е поткрепено со силна теориска подлога. Кои прашања лично Ве преокупираат?

– Сѐ уште го следам мојот длабок интерес и силен повик кон оживеаноста, кој се роди во многу лично место, но порасна низ книгите на Харавеј, Солнит, Ле Гвин и други. Не мислам на оживеаноста во физиолошка смисла, туку оживеаноста како животната сила која, кога ни е достапна, можеме да ја доживееме како вруток, најмоќната и најнежна нишка која протекува низ целиот жив свет.

Чекорејќи во стапките што Одри Лорд ни ги понуди во „Примените на еротското“, ме интересира како нашата индивидуална оживеаност е испреплетена со онаа на светот, како таа може да биде ослободена и канализирана во потхранување на сите начини на кои се грижиме едни за други. Сево ова го гледам низ призмата на мојот личен идентитет и моето образование како дизајнерка.

Во однос на награденото дело „Страв од љубов“, кој одговор би бил соодветен на прашањето што го поставувате со делото: Какви светови сплетуваме и од каде ги влечеме конците?

– Во голема мера ова дело му се обраќа на женскиот род, како што го разбираме во оваа сегашност, и на жените како плетачките на папочни врвци на нашиот свет. Сакав да ја потенцирам нашата одговорност како ќерки, мајки, баби, тетки, сестри, пријателки во пренесување на таа суровост и насилство на опресивните системи во нашите поколенија, преку нашите тела и нашата љубов, која дозволуваме да биде стравот да ја трансформира во суровост.

Во оваа инсталација има и звучен пејзаж, кој го работев заедно со мојата драга соработничка Дијана Димитриевска (DIAH). Го сочинуваат гласови и звуци што се испреплетуваат и надоврзуваат едни на други, се прекинуваат и поддржуваат, за конечно да се здружат во крик на оплакување, кој во ова дело сакав да го понудам како прекин во таа трансгенерациска суровост.

Наградата „Денес“ ќе Ви овозможи да подготвите идна самостојна изложба во Скопје. Какви планови имате во тој правец?

– Во моментов сум во кус период на креативна празнина, која е неопходна за да можам во следниот процес да влезам освежена и спремна за нова продукција. Мојата желба за следната изложба е да изградам свет што е богат со текстури, сочен, леплив и полн со живот, како плодна почва или густа шума. Да ја цитирам Робин Вал Кимерер: „Сакам да танцувам за обновувањето на светот“.

(Разговорот е објавен во „Културен печат“ број 197, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 23-24.9.2023)