Најубавото културно наследство што Јулијана Величковска го има добиено како подарок е организацијата на „Поетска ноќ во Велестово“, поетски фестивал во живописното село Велестово каде што таа веќе неколку години е програмски директор.

Живописното село Велестово, од каде што како на дланка се гледа целото Охридско Езеро, е местото каде што е создаден и веќе 36 години се одржува поетскиот фестивал „Поетска ноќ во Велестово“. Годинава фестивалот ќе се одржи од 16 до 18 август, поетеса во фокус е Елизабета Баковска, а ќе учествуваат и неколку странски и домашни поети.

Фестивалот ќе се одржи со неколку концепциски промени. Кои се промените и што беше причина за нивното воведување во програмата на фестивалот?

– „Поетска ноќ во Велестово“ последниве неколку години постепено воведува промени, со цел да го задржи континуитетот на традиционалните настани според кои фестивалот е препознатлив и инаков од другите поетски фестивали во Македонија, но и да се приспособи кон современите начини на комуникација со денешната публика.

Годинава, една од таквите промени е тоа што наместо преку беседа на книжевен критичар, поетот во фокус ќе биде портретиран преку разговор, давајќи им така на авторите можност да проговорат од дистанца за нивното севкупно поетско творештво и за нивното искуство додека се граделе како автори, за нивните идеи, за начинот на кој создаваат итн., за публиката да ги запознае подобро и како личности и, секако, затоа што разговорот е креација во мигот, во која и присутните може да се вклучат и активно да учествуваат.

Кои се суштинските параметри според кои се избира лауреатот?

– Првенствено, тоа е квалитетот на поезијата, што не секогаш е мерлив со освоените книжевни награди или со бројот на напишаните книги. Годинава ќе ја претставиме Елизабета Баковска, авторка на четири поетски книги, но тоа што ја издвојува е што таа и во прозата е поет, и со овој настан сакаме да фрлиме сноп светлина токму на тие места од нејзиното творештво.

Минатите две години, исто така, бевме насочени кон претставувањето поезија пишувана од жени, па годинашниот избор само се надоврзува на таа тенденција. И, воопштено, авторот во фокус го избираме имајќи ја предвид домашната поетска сцена, и покрај квалитетот на поезијата, важно е авторот да е актуелен, да има меѓународни претставувања, препеви, реномирани книжевни награди и да не бил претставен со поетски портрет на фестивалот досега.

На кој начин се селектираат гостите од странство и колку од нив ќе дојдат во Велестово?

– Гостите од странство, покрај тоа што се одлични поети, се трудиме да бидат и активни поддржувачи на поетската заедница, па така, годинава ги имаме Иван Херцег од Хрватска и Патрик Котер од Ирска, обајцата директори на поетски фестивали, потем, Марко Ѓорѓевиќ од Србија ‒ организатор на поетски читања, Минг Ди од Кина/САД ‒ активна преведувачка и уредничка во значајни поетски списанија и онлајн платформи, Фиона Сампсон ‒ истакнатата британска поетеса, писателка, критичарка и уредничка, но и како преведувачка е актуелна со нејзините две преведени книги на македонски јазик.

Ова се автори што се надеваме дека по учеството на фестивалот ќе дејствуваат како вистински амбасадори на македонската култура ширејќи ја надвор од нашите граници, и преку нивните впечатоци, но и преку потенцијалните идни соработки – препеви, покани за учество на некој од нивните фестивали и слично.

Фестивалот претставува симбиоза на поезија, музика, ликовна и фотографска уметност. Каде се презентираат сите овие уметности?

– Од самите почетоци, синкретичноста е препознатлив белег на „Поетска ноќ во Велестово“, а тоа што е во суштината на фестивалот се алтернативните простори на кои се изведуваат читањата (на ливади), концертите (на сретсело), изложбите (во планинарски дом или во црква), понекогаш и театарските претстави (во бачило) и другите перформанси.

Отворањето на фестивалот ќе биде на сретсело во Велестово, на чешма, на 16 август, од 21 часот, кога со мал музички концерт ќе ни се претстави познатата хрватска кантавторка Нина Ромиќ во придружба на Јелена Галиќ. Изложбата на фотографии на Сашо Димоски со наслов „Паметници на заборавот“ ќе биде во тремот на црквата „Успение на Пресвета Богородица“ во Велестово, а интернационалното поетско читање ќе се одржи следниот ден, со почеток во 19 часот, во кафе и бар „Шила“ во Охрид, места блиски на нашата верна охридска публика што редовно ги проследува настаните на фестивалот.

На фестивалот редовно учествуваат и македонски автори. Како е замислен нивниот придонес во програмата?

– Сметаме дека на поетските читања, наша обврска како организатори на интернационален поетски фестивал е не само да донесеме и да претставиме одлични поети од странство, туку и ним да им дадеме претстава за тоа како изгледа македонската поетска сцена, па домашните поети се автори што, исто така, се истакнуваат со квалитетна поезија, со значајни домашни и меѓународни успеси, а се трудиме да ги претставиме и младите, талентирани и надежни автори, со цел да се развијат пријателства и да се оствари книжевна размена што ќе вроди со идна соработка помеѓу учесниците.

Годинава го имаме нашиот истакнат поет Владимир Мартиновски, автор на десет поетски книги, добитник на значајни книжевни награди и со завиден меѓународен успех, чијшто поетски портрет беше претставен во 2011 година. Ќе настапи и младата поетеса и актерка од Охрид ‒ Христина Цветаноска, авторка на една наградена стихозбирка, но таа активно пишува и се надеваме дека наскоро ќе објави нова книга.

Какво е значењето на долгогодишниот континуитет на фестивалот за Велестово, но и за Охрид, воопшто?

– На ова прашање посакувам да може да ви одговори публиката, нашите драги велестовци и охриѓани, но и пријателите од сите градови на Македонија и од странство (особено драги ни се семинаристите од Летната школа на МСМЈЛК), оти со нивното многубројно присуство, и тоа ноќе, в село, на планина, веќе триесет и пет години во континуитет гласно „зборуваат“ за потребата од овој фестивал, за квалитетот, разнообразието и уникатноста на програмата што за нив ја подготвуваме.

Искусните знаат и дека на фестивалите од голема важност се дружбите пред и по настаните, а во Велестово тие дружби траат до раните утрински часови, таму се свири, се пее и се градат нашите цврсти врски исплетени од невидливиот конец на поезијата ‒ најмоќното сврзно ткиво помеѓу уметностите и културите.

(Разговорот е објавен во „Културен печат“ број 242, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 10-11.8.2024)