Успешно и многу автентично претставување имаше Јана Луловска со самостојната изложба „Effortless“ во КИЦ-Скопје и по завршувањето на изложбата таа е исполнета со чувство на леснотија, флуидност и живост.

Интердисциплинарната работа на Јана Луловска опфаќа фотографија, сликарство, графика и инсталација, а навлегува и во експериментален филм, видео уметност, анимација и дизајн. Во својата најнова изложба ги вклучи знаењата и искуствата од сите овие области, но дозволи креацијата на делата да се одвива спонтано и несвесно.

„Изложбата е инспирирана од движењето ’Флуксус‘, и со една убавина и грациозност го втемелува природниот тек на настаните и на нашите одлуки и избори, трансформирајќи ги секојдневните предизвици во спокојни и трансцендентни мигови на едноставност“, истакна рецензентот Лазе Трипков. Креативните мигови на Луловска го привлекоа вниманието на многубројна публика.

Во Културно-информативниот центар – Скопје беше претставена твојата самостојна изложба „Effortless“ (Природно). Какво чувство носиш по завршувањето на изложбата?

– По завршувањето на изложбата „Effortless“ во Културно-информативниот центар – Скопје, се чувствувам благодарна и исполнета, со чувство на леснотија, флуидност, живост. Изложбата ги надмина моите очекувања, особено со над 200 посетители на отворањето, исто и за време на манифестацијата „Бела ноќ“. Посетителите покажаа искрен интерес за делата, што водеше до длабоки разговори. Тоа беше едно прекрасно и емотивно искуство бидејќи „Effortless“ е проект што ја истражува флуидноста на животот и природниот избор, а се чини дека оваа порака допре до многумина. Создадов простор во кој можеме да се поврземе со природното течение на настаните и на изборите што ги правиме, а тоа беше пречекано со голема топлина и интерес, што ми дава нова енергија за идни проекти.

Низ каков процес беа создадени претставените дела?

– Овој пат не го користев мојот типичен методолошки пристап. Делата произлегоа од потсвеста, спонтано и несвесно, што е во согласност со концептот на „Effortless“. Овој начин на работа ми овозможи да ја избегнам самоцензурата и да го оформам делото природно, без предодредени граници. По 20 години творештво, повторно се почувствував како дете што си игра. Овој пристап ми донесе катарза и ослободување од нормите што самата сум си ги поставила, но и од оние наметнати од општеството.

Процесот ми овозможи интуитивно да се изразам без ограничување, што совршено се вклопи со темата на природното течение и флуидноста. Делата се создадени со дигитални алатки, но се инспирирани од традиционалните техники, со цел да го одразат динамичниот карактер на човечкото искуство и современоста.

Некои од делата излегуваат надвор од рамките. Со каква цел?

– Со делата „Exception“ (Исклучок) и „Think Outside of the Box Respectfully“ (Со почит размислувај надвор од рамката) интервенирам во просторот надвор од рамките на делата за да ја нагласам идејата дека креативноста не може и не треба да се ограничува. Овие дела симболизираат излегување од предодредените граници, како визуелно, така и концептуално.

Целта ми е да ја предизвикам традиционалната идеја за уметничко дело и да покажам дека креативноста може да се прелее во просторот, кој на прв поглед не припаѓа на уметничкото дело, но е интегрален дел од него. Со ова, сакам да им пркосам на општествените норми и да поттикнам да размислуваме надвор од рамките што сме ги создале интраперсонално, интерперсонално и групно како општество.

Колку дигиталните алатки го олеснуваат процесот на реализација на уметничката визија?

– Дигиталните алатки не го олеснуваат процесот на креација и реализација, туку нудат нови можности. На пример, дигиталниот канвас (платно) е независен од физичките и хемиските закони, што на авторот му овозможува поголема слобода во креативна смисла. Дигиталните алатки нудат флексибилност за експериментирање, менување елементи, форми и бои без ограничување на материјалите и ресурсите. Ова не значи дека процесот е поедноставен, туку дека нуди поинакви опции за истражување нови правци и креативни решенија.

Се занимаваш со низа уметнички дисциплини, како фотографија, графика, експериментален филм, анимација… колку, всушност, работата во современата уметност значи прелевање на една дисциплина во друга?

– Современата уметност се заснова на интердисциплинарен пристап и прелевање на дисциплините, но тоа е, сепак, личен избор што зависи од природата, талентот и капацитетот на уметникот. Јас сум еклектична и љубопитна личност, со постојана желба за учење, експериментирање и надградување.

Од најмала возраст со татко ми почнав со цртање и сликање, а како дете се занимавав со перформанс (ритмичка гимнастика, балет, современ танц, глума). Во средно училиште во САД го изучував Системот на Станиславски (метод на актерска игра), истражувајќи ја и музиката и фотографијата. Дипломирав уметничка и применета фотографија, која совршено се спојува со другите медиуми и постојано овозможува експериментирање. Тоа е една од причините зошто толку ја сакам фотографијата како медиум. Таа е флексибина, адаптибилна и има тенденција постојано да се преродува.

Нејсе, не го бирам медиумот, ниту идејата – тие ме избираат мене. Идејата го избира авторот што има капацитет да ја реализира, а медиумот следи природно. Уметникот не смее свесно да се ограничува, експериментирањето е неопходен и составен дел од креативниот процес. Во современата уметност границите меѓу медиумите се разнишани, што ја отвора вратата за многу повеќе креативни можности.

Деновиве „Остен“ објави за наградата што ќе ти биде врачена во 2025 година. Каков поттик даваат наградите да се опстои на сопствениот творечки пат?

– Да, благодарна сум на Советот на „Остен“ што ми ја додели наградата „Златен Остен“ на „Остен биенале Скопје 2024“. Наградите се признание за вложениот труд, а тоа признание ми значи многу и ја зголемува мојата мотивација да продолжам да творам. Сепак, наградите не се само поттик, туку и потврда дека можам да останам доследна на мојот уметнички израз, без да се приспособувам на трендовите или очекувањата на другите. Тие ми даваат храброст да бидам автентична, да продолжам по мојот пат и да ја истражувам сопствената креативност со уште поголема слобода.

(Разговорот е објавен во „Културен печат“ број 253, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 26-27.10.2024)