Мафтајќи со мобилниот телефон во рака, поранешниот министер за здравство Никола Тодоров, вчера на пратениците во Собранието им објаснуваше што претставува паралелниот увоз на лекови. Иако темата на дискусијата беше за скандалот на Клиниката за онкологија, пратениците во дискусијата „фатија“ друг правец.  Пратениците од владејачкото мнозинство алудираа дека во времето на Тодоров, паралелниот увоз на лекови донел неквалитетни лекови во болниците, опасни за здравјето. Тодоров пак, рече дека се работи за голема лага која мора да се демистифицира и делуваше мотивиран да се бори, како што рече – против монополите кои го уништиле македонското здравство.

-Вие сте изманипулирани. Не паѓајте на овие ноторни лаги дека со паралелниот увоз влегувале лекови со сомнителен квалитет. Оваа ноторна лага е фабрикувана од тие што мафијашки го имаа поделено пазарот на лекови во земјава и долго време немилосрдно го цицаа буџетот со маржи од 200, 300 па и 500 проценти, рече екс-министерот за здравство.

Мобилниот телефон му служеше како средство за едноставно објаснување што претставува паралелниот увоз и како со овој увоз, се штедело пари на лекови, без да се наруши нивниот квалитет.

-Што значи луѓе паралелниот увоз? Овој мој телефон, во Скопје чини 400 евра, а во Турција, истиот телефон чини 350 евра. Истиот. Ако го купам од Турција, ќе платам 50 евра помалку за истиот телефон, овој. Иста марка, исти перформанси, истиот бренд. Е тоа е паралелен увоз на лекови. Знаете зошто го воведовме паралелниот увоз на лекови? Зашто тоа е европска мерка. Дај Боже утре да станеме членка на Европската Унија. Првиот ден кога ќе станеме членка на ЕУ, ќе има паралелен увоз во Македонија. И не може да го забраните. Тоа е единствено во корист на системот а на штета на монополите, рече Тодоров.

Пратеничката Бети Рабаџиевска Наумовска пак му кажа оти со овој паралелен увоз, во 2015 и 2016 година, 99 проценти од лековите кои влегле во земјава, биле од Турција.

-Значи лекови без сертификат и без гаранција за нивниот квалитет. Во тој период имало голем број пријави за фалсификувани лекови без сертификат кој би гарантирал сигурност и квалитет. Според информации од МАЛМЕД од 1 јануари 2016 до октомври 2017 година биле направени стотина контроли на лекови од паралелен увоз и кај некои од нив биле утврдени несакани ефекти и штетно дејство по здравјето на пациентите. Меѓу нив имало лекови за детски болести и лекови користени кај пациенти со малигни заболувања, претпоставувам цитостатици, рече Рабаџиевска Наумовска.

Со слични аргументи е и екс-министерот за здравство доктор Венко Филипче. И тој на Анкетната комисија за онкологија во Собранието го посочи воведувањето на сертификати за квалитет како воведување на висок стандард за етаблирани и квалитетни лекови во државата. Но, Клиниката за онкологија почна да се жали дека биолошките лекови не ѝ се доволни за сите пациенти зашто се скапи. А долгот го намалиле, не зашто вовеле некаков план за штедење, туку затоа што Фондот за здравство им дотурил пари за да ја подзатворат дупката.

-Се сатанизираше паралелниот увоз, дека бил нешто лошо, за да се задржи монополистичката положба на некои добавувачи. Е сега има еден добавувач за еден лек. А кога има само еден, цената е страшна. „Херцептинот“ со паралелен увоз беше 20 илјади денари, сега е 42 илјади денари. Само на „Херцептин“ имавме милион и половина евра заштеда. Е тоа е намалување на долгот, а не – го намалиле долгот зашто Фондот им дал пари. Е браво, така може секој, рече Тодоров.

Во 2012 година во Македонија е воведен паралелниот увоз на лекови но само од земјите членки на Европската Унија. Во тој период секој лек внесен во државата со паралелен увоз од земја членка на ЕУ бил претходно контролиран од специјализирани лаборатории од Стразбур и Лондон. Во 2013 година се сменил Законот за лекови и така се дозволило паралелен увоз на лекови да се прави и од трети земји, а не само од земји на ЕУ – меѓу кои Турција, Русија, Норвешка, Израел, Канада, Јапонија и САД.

Пратеничката Рабаџиевска Наумовска, рече дека лековите внесени во Македонија со паралелен увоз од трети земји кои не се во ЕУ, не подлежеле на контрола во специјализирани лаборатории и немале сертификат за квалитет.

-Значи со паралелен увоз се носеле лекови за пациенти со малигни заболувања за кои не се спроведувала пракса за регистрација, немало стручна проценка од комисија за лекови составена од експерти по медицина и фармација и плус, контролите покажале дека имаат несакани ефекти и штетно дејство врз здравјето на пациентите на кои биле давани. Зошто се дозволувал сомнителен увоз на лекови без сертификат за квалитет и зошто 99 проценти од лековите кои биле предмет на паралелен увоз во тој период биле набавени од Турција? И дали сметате дека со такви лекови со штетно дејство врз здравјето на пациентите, не е направена голема штета?, праша пратеничката.

Тодоров остана дециден дека тезата е лажна, а фабрикувана од тие што ги полнеле џебовите со пари од продажба на лекови.

-Што значи паралелен увоз на лекови? Тоа значи дека секој лек, покрај од овластениот претставник за тој лек на македонскиот пазар, може да биде понуден и од било која друга веледрогерија регистрирана за дејност продажба на лекови. Ова значи дека се либерализираше пазарот, се зголеми конкуренцијата и се оневозможи единствениот претставник на производителот да си става ќар колку ќе посака и ќе замисли дека треба да заработи за тој лек. Да ви објаснам како оди тоа. Паралелно регистрираниот лек, некоја од нашите веледрогерии ќе го побара на поголемите пазари каде цените на лекови се пониски од нашите, ќе го набави за поевтина цена од тукашната и во една конкурентна постапка, ќе понуди далеку пониска цена од таа што дотогаш ја плаќала државата. Точно се знаеше лекот од која веледрогерија е увезен, кој е неговиот сериски број и се контролираше неговиот квалитет. Секој лек. Доколку настанеше било каков проблем, на фалсификуван лек, или надвор од декларираниот квалитет, точно се знаеше која веледрогерија го увезла конкретниот лек и можеше да се преземат мерки против неа. Додека бев министер, се случи двапати ова. Еднаш да има фалсификуван лек од паралелен увоз и еднаш да има лек од редовен увоз. И во едниот и во другиот случај поднесов кривична пријава. Денеска кога доаѓав наваму случајно најдов наслов, Австрија, денеска „ќе умреле зашто зеле фалсификуван лек за дијабетес“. Фалсификувањето лекови е глобален проблем и го има секаде, објаснуваше Тодоров.

Потоа пратениците почнаа да дискутираат со Тодоров дали инсулините донесени во државата со паралелен увоз биле како што треба и му кажуваа дека контролата за лековите од паралелен увоз од 2018 година е засилена зашто сега законски се бара сертификат за квалитет од производителот и од референтна лабораторија.

-Се сеќавате во тој период колку неефикасни инсулини со паралелен увоз беа набавени?, рече пратеничката Рабаџиевска Наумовска.

Тодоров одговори оти и лековите внесени во негово време со паралелен увоз, имале решение со кое се знаело точно кој ги произвел, која веледрогерија ги увезла во Турција и тоа за конкретната серија од лекот.

– И доколку има проблем со лекот, тогаш одговара и нашата веледрогерија, ама и таа во Турција. Уште една работа да ви кажам за паралелниот увоз на инсулините. Кога дојдов во Министерството за инсулини се трошеа 1,9 милијарди денари. Со паралелен увоз тој износ го намаливме на 1 милијарда. Денес, откако се укина паралелниот увоз, пак е 2 милијарди трошокот. Е тоа е разликата, рече Тодоров.

Тој е дециден дека квалитетот на инсулинот и тогаш и сега е ист, ама парите што се трошат сега се двојно повеќе.

-Ве молам немојте да кажувате дека инсулинот бил неквалитетен. Јас имам во семејството инсулински-зависни луѓе. Зарем јас би дозволил во моето семејство, моите блиски да користат такви инсулини? Истиот инсулин е! Тоа што го велите дека во 2018 се „регулирал“ паралелниот увоз, не е точно. Во во 2018 се укина. Де факто е укинат, оневозможен. И што постигнавте знаете? Постигнавте една компанија, само за инсулини, да добива 16 милиони евра плус. Тоа е само за еден лек, истакна тој.

Инаку, екс-министерот признава дека во неговиот мандат МАЛМЕД нашол два проблематични лекови. Едниот бил од паралелен увоз, а другиот од регуларен увоз. Биле фалсификувани и поднел кривични пријави против фирмите.

-Ноторна лага е дека лековите од паралелен увоз биле неквалитетни. Не е точно. Истиот лек е. Не дај Боже да не бил како што треба инсулинот, ќе умреле луѓе. Таман работа тоа да се случи, а да не дознаеме. Ова беше кампања против мене од тие што многу изгубија кога го воведов паралелниот увоз. Тие многу пари изгубија. А тие пари остануваа во системот. Со нив праќавме луѓе на обука, реновиравме болници и градевме болници. Ги имам буџетите од 2014 година и 2023 година. Исти се. Ама сега за инсулин се плаќаат 2 милијарди, а во 2014 година 1 милијарда. Ист е буџетот а ништо не се прави во здравството. Зошто? Зашто парите одат кај монополите. И сега пак си правам проблем во животот со ова што го зборувам ама цел живот ќе се борам против тие. Тие монополи го уништија здравството. Јас ги пријавив. Знаете ли што се случуваше? Креираа фиктивна конкуренција на тендерите и се појавуваа со иста цена на тендер до трета децимала повеќе фирми. Ај објаснете ми колку е тоа возможно?, праша Тодоров.