Како дел од иницијативата Отворен Балкан, пред една година стапи во сила Договорот за услови за слободен пристап до пазарот на труд во Западен Балкан, но се чини дека ниту иницијаторите ниту бизнисмените не се презадоволни од постигнатите резултати, а од друга страна, граѓаните се загрижени дека странските работници ќе ги истиснат од пазарот на трудот. Од Центарот за регионална соработка на Стопанската комора на Србија (ПКС) за „Данас“ велат дека работниците од земјите на Отворениот Балкан, меѓу кои се Србија, Албанија и Македонија, имаат исти услови како и домашните работници и не се привилегирани во однос на нив.

„Заинтересираното лице може да се вработи, под исти услови како локален граѓанин на државата, до две години, а по истекот на овој рок може да се продолжи периодот на престој, т.е. работни дозволи. Работниците од Албанија и Македонија кои работат во Србија имаат право на здравствена заштита и социјално осигурување под исти услови како и српските работници, со услов да се регистрирани како вработени и да плаќаат соодветни придонеси“, објаснуваат од ПКС.

Слободниот пристап до пазарот на трудот, додаваат тие, има за цел да спречи понатамошен одлив на мозоци од регионот, но и да одговори на зголемените барања за квалитетен кадар, а работниците да имаат можност да најдат подобро платени работни места. Договорот за услови за слободен пристап до пазарот на трудот во Западен Балкан стапи на сила на 1 март 2024 година и му овозможува на секој граѓанин на трите земји од Отворениот Балкан да има ист пристап до пазарот на трудот во која било од земјите како локален граѓанин. Сепак, може да се забележи незадоволство од постигнатите резултати, кое доаѓа и од иницијаторите на Отворен Балкан и од бизнисмените. Претседателот на ПКС, Марко Чадеж, на Бизнис форумот во Копаоник (КПФ) откри дека во рок од една година од спроведувањето на овој договор се одобрени 11.000 заеднички дозволи за работа.

„Немате висока невработеност во тие три економии, така што е логично. Повеќе од тоа и не можеше да се очекува, тие се претежно сезонски работници. Кога имаш единствен пазар, тогаш на сè гледаш подеднакво“, рече Чадеж.

Александар Костиќ, претседател на МК Груп, оцени дека Отворениот Балкан, кој имал за цел да создаде мала Европска Унија меѓу Србија, Македонија и Албанија, во пракса пропаднал. Костиќ за КБФ рече дека оваа иницијатива е добар обид, но дека во пракса не успеала поради бирократијата што го запира процесот на слободно движење на стоки, а најголемата пречка на неговата МК Груп во бизнисот е регулативата. Слично мислење има и Бојан Станиќ, помошник-директор на Секторот за стратешки анализи, услуги и интернационализација на ПКС.

„На крајот, се покажа дека Отворениот Балкан не разбуди поголем интерес меѓу другите членки на Западен Балкан, односно Црна Гора, Босна и Херцеговина и територијата на Косово и Метохија, и дека постигнатите резултати, вклучително и заедничкиот пазар на труд, не се вкоренија во пракса во поголема мера“, посочува Станиќ.

Тој забележува дека имаше и контрадикторни изјави од одредени функционери, поточно од Албанија, дека Отворен Балкан ја остварил својата мисија.

„Секако дека не ја оствари својата мисија, бидејќи беше формирана за да се воспостави единствен пазар на овие земји во однос на протокот на стоки и услуги, луѓе и капитал, што не се случи“, истакнува Станиќ.

Како што наведува, има несогласување околу натамошната перспектива на целата иницијатива.

„Можеме да констатираме дека бизнисмените не разбраа што значи Отворен Балкан во пракса“, оцени Станиќ и додаде дека факт е дека резултатите се „сиромашни“.

Што се однесува до доаѓањето на работници од странство, додава Станиќ, сите три земји се карактеризираат со недостаток на работна сила, па се поставува прашањето колку таа циркулира во двете насоки, објави Данас.