Заедничка операција меѓу неколку централноевропски земји откри наводна белоруска шпионска мрежа, во која наводно бил вклучен и поранешен заменик-шеф на тајните служби на Молдавија.

Во соопштението од Евроџаст, координативното тело за кривична правда на Европската Унија, се вели дека соработувало со романските, чешките и унгарските власти за „апсење на лице кое е под истрага за кривично дело предавство со пренесување државни тајни“. Чешката Република протера белоруски дипломат во случајот, како и Молдавија.

Евроџаст не го именуваше главниот осомничен, но унгарската новинска агенција Телекс соопшти дека станува збор за Александру Балан, поранешен заменик-шеф на разузнавачката служба на Молдавија и извесно време нејзин контакт со Киев. Молдавски функционер потврди дека Балан е уапсениот, според „Гардијан“.

Романскиот обвинител за борба против организираниот криминал, DIICOT, во вторник започна со испрашување на 47-годишниот Александру Балан откако во понеделникот вечер е уапсен на аеродромот во Темишвар, град во западна Романија, каде што требало да присуствува на регионална конференција за безбедност.

Евроџаст соопшти дека осомничениот имал два состанока во Будимпешта во 2024 и 2025 година со офицери на КГБ, белоруската разузнавачка служба, каде што добил пари и инструкции.

„Средбите ја загрозиле националната безбедност на Романија “, соопшти агенцијата.

Молдавија, предводена од проевропската претседателка Маја Санду, е во центарот на битката меѓу Русија и Западот за влијание во земјата. На референдумот минатата година, земјата тесно гласаше за идно членство во ЕУ, а западните разузнавачки агенции велат дека земјата останува врвен приоритет за Москва. Парламентарните избори во земјата се закажани подоцна овој месец.

Не беше веднаш јасно какви информации Балан можеби им дал на Белорусите. Откако ја напушти молдавската СИС, тој беше активен учесник во серија безбедносни конференции во различни европски земји, објавува „Гардијан“.

Европски разузнавачки извор изјави дека белорускиот КГБ е „фокусиран главно на белоруската дијаспора во Европа“, каде што се наоѓаат многу опозициски политички сили, но додаде дека сè повеќе тесно соработува со руските разузнавачки служби и дека би можел да им помага на Русите да спроведуваат операции во Европа.

Во повеќето други постсоветски земји, вклучително и Русија, странските разузнавачки служби се поделени во посебни агенции. Сепак, белорускиот КГБ продолжува да работи и како домашна алатка за репресија и како странска разузнавачка агенција, исто како и неговиот советски претходник.

Поранешен висок разузнавачки службеник од земја-членка на ЕУ изјави дека пред 2020 година, КГБ водело пријателски контакти со европските агенции, бидејќи белорускиот претседател Александар Лукашенко барал противтежа на руската доминација во Белорусија.

Сепак, откако Лукашенко го потисна широкото протестно движење во летото 2020 година, Москва го наметна своето влијание во Белорусија посилно. Лукашенко ги отпушти шефот на КГБ и директорот на надворешното разузнавање, заменувајќи ги со личности поприфатливи за Москва.

Оттогаш, Белорусија се приближи кон тоа да стане вазал на Русија, при што Лукашенко беше принуден да прифати руските трупи да ја користат земјата како база за инвазија на Украина во 2022 година. Голема заедничка воена вежба со Русија треба да започне во Белорусија во петок. Во исто време, сепак, Минск се обиде и со нов дипломатски пристап кон САД, а Лукашенко се прогласи за потенцијален посредник меѓу Доналд Трамп и Владимир Путин.

Михал Куделка, раководител на безбедносната служба БИС во Прага, рече дека отворените граници во рамките на европската Шенген зона им отежнуваат на контраразузнавачките служби да ја спречат разузнавачката работа на руските и белоруските шпиони.

„За успешно да се спротивставиме на овие непријателски активности во Европа, треба да го ограничиме движењето на акредитирани дипломати од Русија и Белорусија во рамките на Шенген зоната“, рече тој во соопштението.

iSANS, тинк-тенк со седиште во Варшава, го именуваше дипломатот протеран од Чешка како Микалај Дукшта и рече дека тој бил офицер на КГБ кој работел тајно како советник за административни работи во белоруската амбасада во Прага. Извор во чешките безбедносни служби потврди дека Дукшта е протераниот дипломат.