Судскиот совет и Здружението на судиите чекаат да ја добијат одлуката на Уставниот суд, кој не поведе постапка по нивните две иницијативи за оценување на уставноста на измените на Законот за платите на судиите и на Законот за платите на членовите на Судскиот совет. Со неповедувањето на постапките, платата на судиите и на членовите на Судскиот совет ќе остане „замрзната“, исто како и на сите останати избрани и именувани функционери, кои од лани март добиваат повисоки плати за 78 отсто, а од овој март добија минимално зголемување затоа што во февруари годинава Собранието со измени на шест закони го заузда растот на функционерските плати.

Само судиите се побунија

Од Судскиот совет чекаат да го добијат образложението од Уставниот суд и да дискутираат за причините за одлуката, како и за нивните евентуални следни чекори. Сличен став имаат и во Здружението на судии.

– Здружението на судии уште ја нема добиено конечната одлуката на Уставниот суд на РСМ која воедно треба да биде објавена и во Службен весник, како би можеле да ја разгледаме во рамки на надлежните тела во Здружението и да излеземе со евентуален заклучок и понатамошни чекори на дејствување – велат од Здружението на судиите за „Слободен печат“.

Судиите се единствените избрани и именувани функционери што ги оспорија измените за законите со кои нивните плати, наместо да се зголемат со усогласувањето на основицата за 2024 година, останаа на истото ниво поради намалените коефициенти со кои им се пресметува платата. До намалувањето на коефициентите дојде под силниот притисок на јавноста, која и натаму е револтирана од минатогодишното зголемување на функционерските плати за фантастични 78 отсто, што се случи откако истиот Уставен суд ја укина двојната основица за пресметка на платите. До 21 март 2023 година платата на функционерите се пресметуваше според фиксна основица која се множи со коефициенти на сложеност (од 2 до 4,5), а откако Уставниот суд ја укина фиксната основица како неуставна затоа што во законите имаше две, на сила како основица остана просечната плата од претходната година. Со таа одлука, платите на највисоките функционери, премиерот, собранискиот спикер и претседателот на државата скокна од околу 90 илјади на околу 160 илјади денари, а значително се зголемија платите и на другите функционери.
Според Законот за судовите, платата на судиите утврдена според одредбите на тој закон, не може да биде намалена со закон или одлука на државен орган, а може да се намали само при утврдена дисциплинска одговорност. Исто, и според Законот за плата на членовите на Судскиот совет, платата на членот на Советот, утврдена според одредбите на тој закон, не може да биде намалена со друг закон или одлука на државен орган.

Уставен: Судиите земаат највисоки плати

Според образложението на Уставниот суд, не е поведена постапка за измените на законите за плати на судиите, затоа што за Судот се неприфатливи наодите на подносителите, кои тврдат дека со оспорените одредби се загрозува независноста и самостојноста на судството.

– Според Судот, не се неуставни измените донесени на 20 февруари оваа година со кои беа намалени коефициентите за пресметување на платите за 13 проценти. Конкретно, од анализата произлегува дека на судиите и на членовите на Судскиот совет нема да им бидат намалени платите, како што се тврди, туку ќе им бидат зголемени, но за минимален износ – рече портпаролката на Уставниот суд Христина Беловска по одлуката.

Судот оценил дека тие и натаму земаат плата што одговара на нивниот статус, улога и дигнитет и дека нивната материјална состојба не е влошена.

– Нивната материјална сигурност не е загрозена, како што се тврди во наводите, бидејќи тие влегуваат во групата на јавни функционери што примаат највисоки плати во државата. Намалувањето на коефициентите е извршено врз основа на закон, што значи дека се неосновани наводите дека се прави упад во судската власт, бидејќи Собранието е она кое што е надлежно да ги носи законите – рече Беловска.

Во иницијативата на Судскиот совет и на Здружението на судиите се наведува дека со оспорените закони законодавецот извршил противуставна и незаконита интервенција во самостојноста и независноста на судската власт преку правно недозволено намалување на платите на судиите како носители на судската власт и на членовите на Судскиот совет кој е орган што ја гарантира независноста на судската власт.

„Се наведува дека уставно-правната положба на судовите и на Судскиот совет е нарушена бидејќи законодавецот значително го намалил коефициентот за судиите (од 2,8 до 3,7 се намалени во распон од 2,43 до 3,21), односно за членовите на Судскиот совет (од 4 за претседател и 3,7 за член, се намалени на 3,47, односно 3,21). Преку намалување на коефициентите, правно и фактички се оневозможува усогласување на платите со динамиката на просечната плата од претходната година, со што се спречува законското право на усогласување на платата“, навеле судиите во иницијативата до Уставен.

Со измените на шесте закони, платите на функционерите минимално се зголемија од 500 до 2.000 денари, а без измените, платите на пратениците, министрите, судиите, градоначалниците итн., ќе се зголемеа од 300 до 400 евра, во зависност од функцијата, заради усогласувањето со просечната плата, која за 2022 година изнесуваше 31.859 денари, а за 2023 година 36.614 денари. Со тие измени беше стопирано значајно зголемување за оваа година, но доколку не се случат и други законски измени во текот на следните месеци, платите на функционерите еднаш годишно ќе се покачуваат во согласност со просечната годишна плата и следното зголемување ќе го очекуваат во март 2025 година.

Сменети беа законите за платата на избраните и именуваните функционери, за платата на пратениците, на обвинителите, на судиите, на членовите на Судски совет како и Законот за платите на членовите на Советот на јавните обвинители.