Со новата техничка влада остануваат и старите мерки за намалување на инфлацијата како ограничени цени. Но дали ова и останатите мерки ги дадоа посакуваните резултати, многумина од нас ќе се запрашаат. Во 2023 година, економската ситуација во Македонија беше обележана со значителни предизвици кои имаа влијание врз животниот стандард на граѓаните и нестабилноста на економијата. Соочувајќи се со високата глобална инфлација која директно влијаеше на домашната економија, владата презеде неколку мерки, меѓу кои беше и ограничувањето на цените и поставувањето на маржи на одредени производи и услуги. Целта на овие мерки беше да се осигури пристап до основни добра и услуги по прифатливи цени за сите слоеви на населението, со намера да се заштитат потрошувачите од растот на цените. Владата посебно се фокусираше на производи како храна кои се сметаа за критични за секојдневниот живот. Мерките имаа за цел да ги балансираат потребите на потрошувачите со стабилноста на пазарот, но ефективноста на овие мерки беше предмет на дебата. Некои експерти ги сметаа за круцијални во време на економска несигурност, додека други укажуваа на потенцијалните долгорочни последици, како што се намалувањето на инвестициите и развојот на сивата економија.

Посебно забележително беше тоа што мерката за ограничување на цените не ги даде очекуваните резултати. Инфлацијата во Македонија достигна високо ниво од 9,4%, што укажува на тоа дека овие мерки можеби не беа доволно ефективни во справувањето со економските предизвици. Ова пак покажува дека е потребно поголемо внимание на долгорочните стратегии и потенцијално преиспитување на пристапот кон управување со економската политика. Наместо целата борба со инфлацијата која се потпирале исклучиво на мерката ограничување на цените, македонската влада имаше и неколку алтернативни стратегии кои можеше да ги разгледа за борба против инфлацијата и поддршка на економската стабилност. Една од мерките беше промената на фискалните политики, како што беше намалувањето на јавната потрошувачка или зголемувањето на даноците, што можеше да помогне во намалувањето на паричната понуда и контролата на инфлацијата. Подобрувањето на синџирите на снабдување, исто така, можеше да помогне во намалување на трошоците за компаниите и потрошувачите. Дури и ако саката да имате и социјален мир ќе требаше да направите да има „целни“ субвенции за основни стоки или услуги кои можеа да помогнат на ранливите категории без значително да го наруши пазарот. Регулаторните реформи можеа да зајакнат конкурентниот бизнис пејзаж и да спречат практики што придонесуваат за инфлација, еден од законите кои треба да усвојат е законот за конкуренција па дури и Комисијата за заштита на конкурентноста да има поголеми овластување, ова го имам на ум со заканите на производителите на леб кога се заканија дека нема да произведуваат. Усвојувањето на јасен режим за таргетирање на инфлацијата можеше да помогне во стабилизирање на инфлациските очекувања. Економската диверзификација можеше да ја намали зависноста од секторите склони кон ценовна нестабилност. Ефективната комуникација со јавноста и транспарентноста, исто така, беа клучни за подобрување на кредибилитетот на економското управување на владата.

Во контекстот на економската ситуација во државата и со оглед на тоа дека 2024 година е изборна година, со парламентарни и претседателски избори, стратегијата на штедење и паметно инвестирање станува уште посуштинска. Изборните години често донесуваат зголемена политичка неизвесност и можат да влијаат на економските одлуки, како и на владините трошоци. Во таквите периоди, владите може да бидат склони кон зголемување на јавните трошоци за да ја задоволат побарувачката на гласачите или да поддржат популистички, но често краткорочни, економски иницијативи. Ова може да предизвика зголемување на дефицитот и долгот на земјата, што на долг рок може да има негативни последици за економијата.
Во таква средина, граѓаните и бизнис секторот можат да направат стратегии за штедење, а пак инвестирањето да го сведат на минимум затоа што тие особено внимателни во вакви периоди. Инвеститорите треба да бидат свесни за потенцијалните ризици од политичката неизвесност и да разгледаат можности за диверзификација на своите портфолија за да го намалат ризикот. Исто така, штедењето и инвестирањето во стабилни и одржливи сектори може да помогне во заштитата на финансиите од потенцијални негативни економски трендови. Покрај тоа, важно е да се следат и анализираат политичките развојни трендови, бидејќи тие можат да имаат значително влијание на економската политика и инвестициската клима. Ова година ќе биде година на важни политички настани за државата, што ќе бара особено внимание кон финансиското планирање и стратегиите за штедење и инвестирање. Планирањето и стратегијата треба да бидат флексибилни и да се адаптираат на динамичните економски и политички услови.

Во последната година, традиционалните мерки за контрола на инфлацијата, како ограничување на цените, не покажаа значителен успех. Ова поттикнува потреба за алтернативни пристапи за постигнување на долгорочна економска стабилност. Клучни аспекти на овие пристапи вклучуваат ревизија на фискалните политики, подобрување на синџирите на снабдување, примена на субвенции и спроведување на структурни реформи. Поради тековната политичка неизвесност и можното зголемување на државните трошоци, витално е да се фокусираме на одговорно финансиско управување и стратегиско инвестирање за изградба на силна економска основа способна да се справи со идни предизвици и да искористи нови можности. Секоја економска криза обично носи со себе одредена последици, но истовремено овозможува државите да стекнат важни искуства и знаења за справување со идни предизвици. Сепак, се чини дека во нашиот случај, оваа можност за учење и подобрување не е во целост искористена. Важно е да се истражат начините преку кои можеме да ги претвориме предизвиците од кризата во можности за развој и напредок. Како можеме во иднина подобро да се подготвиме и да ги намалиме негативните последици од економските кризи? Ова бара анализа на минатите настани, усвојување на стратегии засновани на научени лекции, и примена на реформи кои ќе ја зголемат економската отпорност на земјата.

(Авторот е економски аналитичар)

ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“