Додека се приближуваме кон крајот на 2023 година, Република Северна Македонија стои пред значителни економски и политички предизвици. Високата стапка на инфлација од 9.4%, зголемувањето на јавниот долг и лошиот баланс на капитални инвестиции се само некои од факторите кои тежат на економијата. Во 2024 година, со претстојните двојни избори, се поставува едно елементарно прашањето: Како Македонија може да ја насочи својата економија кон одржлив раст и развој?

Буџетот за 2024 година во Република Северна Македонија е дизајниран со очигледен фокус на предстојните избори, притоа нагласувајќи популистички мерки и антикризни стратегии. Ваквиот пристап, иако можеби привремено ја задоволува широката јавност и дава осет на непосреден одговор на тековните економски предизвици, често се покажува како несоодветен за решавање на структурните проблеми што ги соочува македонската економија.

Еден од основните проблеми со таквите краткорочни решенија е дека тие можат да предизвикаат непредвидени последици во долгорочен период. На пример, популистичките мерки често водат кон зголемување на јавните трошоци без одржлива стратегија за генерирање на приходи, што може да резултира во зголемен јавен долг и финансиска нестабилност.

Инфлацијата, како значителен економски предизвик за Република Северна Македонија, бара комплексен и мултидимензионален пристап. За да се контролира инфлацијата, потребно е внимателно управување со монетарната политика. Централната банка треба да размислува за користење на инструменти како што се каматните стапки и резервните барања за да влијае на количеството на пари во оптек. Овој пристап мора да биде урамнотежен, бидејќи премногу строги мерки може да го задушат економскиот раст, додека премногу слаба контрола може да доведе до зголемување на инфлацијата.

За да се обезбеди ефективно справување со инфлацијата, важно е да се промовираат политики кои се усогласени со потребите на домашната економија, но исто така и кои се отворени за глобални трендови и најдобри практики. Со комбинирање на силна монетарна политика со стратешки инвестиции во клучни сектори, Северна Македонија може да постави темели за долгорочен економски раст и стабилност, со кои ќе се обезбеди просперитет за сите нејзини граѓани.

За да се обезбеди одржливост и економска стабилност, клучно е да се разгледаат стратегиски одлуки кои ќе ја подобрат економската средина на долг рок. Ова би вклучувало мерки како што се реформи во областа на јавните финансии, кои би го намалиле јавниот долг и подобриле фискалната одговорност. Исто така, една од клучните состојби е инвестирање во одржливи проекти и технологии, кои би можеле да поттикнат долгорочен економски раст и да создадат нови работни места.

Прво, реформата на јавниот сектор игра витална улога во поставувањето на здрава основа за економскиот развој на Северна Македонија. Со подобрување на ефикасноста и транспарентноста, овие реформи ќе се адресираат критични прашања како што се бирократијата и корупцијата, кои често ги инхибираат инвестициите и растот. Имплементацијата на модерни управувачки практики, вклучувајќи ја и дигитализацијата на јавните услуги, може значително да го подобри пристапот и квалитетот на услугите за граѓаните и бизнисите. Покрај тоа, овие промени ќе овозможат поефикасно управување со јавните средства, што е клучно за намалување на јавниот долг и поттикнување на довербата меѓу домашните и странските инвеститори.

Второ, поддршката на малите и средните претпријатија (МСП) е од суштинско значење за динамичноста на економијата. МСП се извор на иновации и флексибилност, и тие имаат способност брзо да се прилагодат на промените на пазарот. Во таа насока, владините политики треба да се фокусираат на обезбедување на поволни услови за раст и развој на МСП, вклучувајќи пристап до финансирање, обука и поддршка во развојот на нови технологии. Освен тоа, креирањето на подобро опкружување која ги поттикнува иновациите и претприемништвото е од исклучително значење. Ова не само што ќе создаде нови работни места и ќе го поттикне растот, туку исто така ќе помогне во диверзификација на економијата и ќе ја зголеми отпорноста на истата кон економските кризи.

Покрај тоа, потребно е да се поттикнат инвестициите во образованието и обуката на работната сила, што ќе помогне во подготовката на економијата за барањата на современиот пазар на труд. Воедно, развивање на поддршка за мали и средни претпријатија (МСП) ќе биде од суштинско значење за охрабрување на иновациите и развојот на претприемништвото.

Со новата влада која ќе се консолидира во втората половина од 2024, очекуваме стратегиска програма која ќе се фокусира на економска стабилност и раст. Важно е да се постават цврсти основи за одржлива економија која ќе преживее и процвета и надвор од изборните циклуси.

На крајот, економскиот одржлив раст не е само цел, туку и процес. Процес кој бара согледување на сегашните предизвици и стратегиско планирање за иднината. За Република Северна Македонија, ова значи да се насочи кон решенија кои ќе го гарантираат економскиот напредок и благосостојбата на нејзините граѓани во годините што следат.

(Авторот е економски аналитичар)
ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“