Македонија е постојано критикувана за ниската продуктивност. Според изјавите на Светска банка, продуктивноста кај нас е најниска во регионот, споредено со слични земји како нашата. Но, дали за тоа се виновни работниците или самите менаџери? Стопанствениците со кои разговаравме велат дека главни виновници за ниската продуктивност се ниското ниво на дигитализација, на автоматизација, но и самата структура на стопанството, во која е помало учеството на оние дејности што создаваат висока вредност по човек.
Бизнис конфедерацијата на Македонија вчера ги презентираше резултатите од анализата „Овозможувачка средина за дигитална трансформација на микро, малите и средни претпријатија (ММСП) во Северна Македонија“. Нивниот заклучок е дека недостасува сериозно вложување во дигитализацијата, а тоа ги прави фирмите помалку конкурентни и ја намалува продуктивноста на вработените.

Претседателот на Бизнис конфедерацијата Миле Бошков вели дека за ниската продуктивност повеќе се виновни компаниите, односно менаџерите, отколку работниците.

– Менаџерите не го насочиле својот раст, односно својата конкурентност врз дигиталните алатки. Ниското ниво на брзината на водењето бизнис, де факто произлегува од главата на компаниите, односно од сопственичкиот потенцијал – одговори Бошков на прашање од „Слободен печат“.

Податоците покажале дека над 40 проценти од оние што учествуваа во истражувањето велат дека би можеле значително да ги подобрат своите перформанси ако вложат во дигитални алатки, процеси и решенија. Истовремено, 60 проценти изјавиле дека тоа сериозно им влијае врз пазарот на трудот, односно на борбата против неформалната економија.

– Во време на трансформација на нашата економија, на многу ниско ниво било знаењето за придобивките на пазарната трансформација. И денес имаме ниско ниво на образование за дигитализација во претприемништвото. Затоа се потребни обуки, но и мерки за поттикнување на дигитализацијата, како и компаративни анализи што ќе покажат како оние што вовеле каква било дигитализација или електронска технологија, оствариле поголем профит и задоволство – вели Бошков.

Задоволството на вработените директно влијае врз продуктивноста на компанијата, покажа истражувањето на работодавачите

Дигитализацијата, како еден од клучните фактори, ја споменува и Ангел Димитров, претседател на Собранието на Организација на работодавачи.

– За продуктивноста на трудот на ниво на компанија многу е важна автоматизацијата и дигитализацијата. Но, кога зборуваме за продуктивност на труд на ниво на држава, многу е важна структурата на стопанството. Продуктивноста мерена како остварени услуги, или приходи на еден час, ќе биде ниска што и да прави некој во секторот текстил, земјоделие, градежништво. Но, има гранки каде што мерењата по единица час даваат и по 10 пати повисоки резултати, а такви се фармацевтска индустрија, хемија… Таму учеството на работна сила е многу помало и со помалку работници остваруваат големи приходи, но таквите гранки бараат многу поголеми вложувања. Не можеме ние да споредуваме вложувања во една текстилна компанија, на пример, со Алкалоид. Текстилната индустрија кај нас се развиваше затоа што се правеше со малку капитал, но и луѓето тоа го знаеја. Така, продуктивноста на една држава, зависи од структурата на стопанството – изјави за „Слободен печат“ Димитров.

Тој вели дека и компаниите во ТИРЗ-зоните не може да се пофалат со некоја висока профитабилност, затоа што и таму не се одвиваат производните процеси што би донеле висок резултат по вработен.

– Друго е да се прави мотор за автомобил, или шасија. Ние во електроиндустријата ниту произведуваме батерии, ниту електромотори. Што правиме? Мотаме кабли. Тоа е најниско платената работна сила, па нормално е дека ќе имаме и ниска продуктивност. Тоа не е затоа што нашите работници работат бавно, туку тоа го налага структурата на работна сила – вели Димитров.

За промена на структура, смета Димитров, треба и капитал и обучена работна сила.

– Ако немаш капитал, можеби ќе се осмелиш да земеш кредит, ако имаш што да ставиш под хипотека. Но, ако немаш доволно квалификувана работна сила, тогаш тој проект останува нереализиран. Никој нема да дојде да инвестира ако нема доволно работна сила. Кога „Тесла“ размислуваше дали и каде да прави фабрика за автомобили во Европа, отиде во Берлин. Таму работната сила е поскапа, но има поквалификувани инженери. Ние не можеме да најдеме 200 електроинженери и да понудиме некому да отвори фабрика за електрични автомобили – објаснува Димитров.

Алиу: Ќе се формира агенција за дигитална трансформација

Министерот за информатичко општество и јавна администрација Азир Алиу оцени дека „ние како држава не стоиме добро со дигиталната трансформација“. Но, тој посочи дека набргу ќе имаме два нови закони, кои ќе помогнат во процесот на дигитализација.
– Креираме законска рамка за складирањето на е-документи. Имаме два члена од законот што се менуваат и ќе може да се складираат е-документи и тие ќе може да се користат како архивски документи – објасни Азири на настанот што беше организиран по повод презентацијата на резултатите од анализата „Овозможувачка средина за дигитална трансформација на микро, малите и средни претпријатија (ММСП) во Северна Македонија“
Тој рече дека со закон ќе се формира и агенција за дигитална трансформација. Таа ќе се темели на повеќе столбови. Првиот е овозможување брз интернет до сите, што значи и до руралните подрачја. Втор столб е обуки за да се подобрат вештините и третиот е сајбербезбедност.