Владата нема намера да ја легализира досегашната работа на црно на одредени мали компании и физички лица, овозможувајќи им да аплицираат за грантови од 7 до 10.000 евра, кои се нудат преку неодамна објавениот Оперативен план за вработување. Министерот за економија и труд Бесар Дурмиши, тврди дека тоа не им била целта. Но, ако се „чита меѓу редови“, станува јасно дека правото да конкурираат за овие средства, освен невработените од евиденцијата на Агенцијата за вработување, жените од руралните средини, како и жртвите на семејно насилство, корисниците на гарантирана минимална помош и лицата со попреченост и повратниците од странство, им се нуди и на граѓаните што сакаат да ја формализираат својата дејност.

Поедноставно – им се подава рака – од сивата неформална да преминат во формалната легална економија. Поинаку кажано, некој што досега работел на диво и не плаќал никакви давачки, наместо казна ќе добие можност да направи бизнис-план и да земе пари од државата. Бројките за сивата економија во земјава варираат од 30 до 34,9 отсто, а во одредени временски периоди во минатото достигнувала и од 40 до 50 отсто од БДП.

– Тоа не е целта на овој план. Се водиме од интересот на граѓаните. На овој начин им овозможуваме на луѓето што работат активно, да добијат добра можност ако имаат потреба да вработат уште едно лице и да го зголемат бизнисот со набавка на нова машина со овие средства – објасни министерот Дурмиши.

Во меѓувреме, Државниот завод за статистика објави загрижувачки бројки, констатирајќи дека во првото тримесечје од оваа година се зголемило учеството на неформалната вработеност. Иако нема објаснување на што се должи ваквиот резултат, експертите сметаат дека големо влијание имал и порастот на минималната плата, па поради тоа многу фирми, особено микро и мали, го згаснале легалното работење и преминаа во сивата зона (читај работа од дома, на повик и под радарот на државата за плаќање на давачките).

– Во овој период како неформално вработени лица се водат 90.383, што е за 10,7 отсто повеќе од претходното тримесечје. Најголем број неформално вработени лица, односно 47,8 отсто има во земјоделството, шумарството и рибарството, додека 16,7 отсто се во градежништво – поентираа од ДЗС.

Според експертите, во Македонија основањето бизнис е прилично брз процес и доколку целосната документација е уредна, фирмата може да биде основана и за еден ден. Секој може да биде сопственик и да регистрира трговско друштво во Македонија, а и сите лица над 18 години можат да бидат регистрирани како управител. Основачкиот влог е стандардно 5.000 евра и може да се исплати во рок од една година, а со последните измени на Законот за трговски друштва, друштво може да се основа и за едно евро основачки влог.

Сумата за самовработување треба да се подигне на 25 до 30 илјади евра

Од Занаетчиската комора на Македонија одамна бараат да се укине мерката за самовработување, со која се даваат 5.000 евра за отворање нов мал бизнис и да се зголеми сумата, но со построги услови, по теркот на Хрватска. Инаку, занаетчиите што плаќаат паушален данок немаа право на учество на Јавниот повик на Министерството за економија и труд за државната субвенција од 200 илјади денари за разлика од оние што се оданочуваат по редовна постапка. Ова е непремостлива бариера за многу фризери, шнајдери, точкари, чевлари.

– Сумата за самовработување треба да се подигне на 25 до 30 илјади евра, но со услов, бизнисот да не се затвори во рок од 5 години и плус да се вработат уште неколку лица. Така бизнисите нема да се затвораат, а занаетчиите во тој период ќе се етаблираат на пазарот и ќе може да обучат нови кадри. Ако државата ги условува специјалистите доктори за државна специјализација да останат во земјата одреден период, зошто тоа да не се прави и со занаетчиите – објаснува Агрон Фазлији, претседател на ЗКРСМ.