Шефовите на држави и влади на земјите од НАТО денеска се собираат на тридневен состанок во Вашингтон. Бугарската делегација ќе ја предводи вршителот на должноста премиер, Димитар Главчев. Главните теми на состанокот ќе бидат поддршката за Украина, зајакнувањето на одбраната на Алијансата, вклучително и на нејзиното источно крило, како и зајакнувањето на одбранбената индустрија на земјите од Алијансата.

Местото на форумот не беше случајно избрано: сојузниците ќе ја прослават 75-годишнината од потпишувањето на Северноатлантскиот договор. Договорот беше склучен токму во главниот град на САД во 1949 година од страна на 12-те земји кои ја основаа Западната алијанса на почетокот на Студената војна како противтежа на тогашниот Советски Сојуз.

Официјалната бугарска делегација на самитот на НАТО во Вашингтон ќе ја предводи вршителот на должноста премиер и министер за надворешни работи, Димитар Главчев. Во него се вклучени и вршителот на должноста министер за одбрана Атанас Запријанов, началникот на одбраната адмирал Емил Ефтимов, вршителот на должност заменик министер за надворешни работи Марија Ангелиева, вршителот на должност заменик министер за надворешни работи Невјана Митева и вршителот на должност заменик министер за одбрана Аделина Николова.

Бугарската позиција на состанокот беше одобрена од Советот на министри на крајот на минатиот месец. Премиерот Димитар Главчев во петокот пред новинарите изјави дека индикативната сума за Украина, посочена во бугарската позиција, изнесува 80 милиони евра. Ден претходно бугарскиот премиер во Народното собрание потврди дека бугарски војници нема да бидат испратени во Украина.

На средбата, покрај 32-те земји членки, ќе учествуваат и претставници на Австралија, Јапонија, Нов Зеланд и Јужна Кореја, кои беа поканети од американскиот претседател Џо Бајден.

На Самитот ќе биде и украинскиот претседател Володимир Зеленски, кој бара цврсти знаци на поддршка, иако НАТО нема да упати покана до неговата земја да се приклучи.

За време на првиот ден од Самитот на НАТО, денеска американскиот државен секретар Ентони Блинкен претпладне по локално време во Стејт департментот ќе приреди прием посветен на темата „Жените, мирот и безбедноста“, според официјалната програма. 75-годишнината од создавањето на Алијансата ќе биде свечено одбележана попладне во аудиториумот „Ендрју Мелон“ – салата во која на 4 април 1949 година беше потпишан Северноатлантскиот договор.

Јубилејниот Самит на Алијансата официјално ќе биде отворен утре. По церемонијата, шефовите на држави и влади на 32-те земји членки на НАТО ќе се соберат на состанок во формат на сојуз. Американскиот претседател Џо Бајден ќе приреди вечера за лидерите на другите земји од Алијансата.

Во четврток – последниот ден од Самитот, шефовите на држави и влади на земјите од НАТО ќе имаат средба на која ќе учествуваат партнерите од Индо-пацифичкиот регион и од Европската Унија. Поканети се лидерите на Австралија, Нов Зеланд, Јапонија, Јужна Кореја, Украина и ЕУ, соопшти американскиот Стејт департмент.

Програмата на состанокот завршува со состанок на Советот НАТО-Украина. По неговото завршување ќе се одржат завршни прес-конференции.

Утре и задутре, паралелно со Самитот, ќе се одржи Јавен форум на НАТО. Целта на настанот, заеднички организиран од американската влада и неколку тинк-тенкови – Атлантскиот совет, Центарот за нова американска безбедност, Германскиот Маршалов фонд на САД, ГЛОБСЕК и Институтот „Хадсон“, е да се подигне јавната свест за одлуките на Алијансата.

„Нашата најитна задача на Самитот ќе биде поддршка за Украина“, објави генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг на прес-конференција во петокот, цитиран од официјалната веб-страница на организацијата.

Поранешната советска република, нападната од Русија, нема да добие покана за членство во Вашингтон, но сојузниците ќе го потврдат нивното зближување со неа и дека нејзината иднина е во Алијансата, како што Столтенберг изрази надеж во интервју за ДПА.

Неименуван висок функционер на американската влада изјави, цитиран од Ројтерс, дека Алијансата ќе ѝ претстави на Украина план наречен „Мост до членство“ и ќе објави мерки за зајакнување на противвоздушната одбрана на земјата.

На прес-конференцијата во петокот, Столтенберг повтори дека НАТО следната година ќе ѝ обезбеди на Украина воена помош во вредност од 40 милијарди евра. Сојузниците се согласија да ја задржат оваа финансиска обврска до 2026 година како минимално ниво неопходно за задоволување на одбранбените потреби на Украина против руската агресија.

Сепак, ветувањето од 40 милијарди евра не е повеќегодишна финансиска обврска за поддршка на Украина што Столтенберг сакаше да ја одобри НАТО. Алијансата ќе ја разгледа својата воена помош следната година, забележува ДПА.

Наместо тоа, се очекува лидерите на НАТО да одлучат дека Пактот ќе започне со координирање на воената помош за Киев. Оваа задача, која досега ја извршуваше контакт-групата за Украина, предводена од САД, ќе ја преземе официјалната мисија на Алијансата: НАТО безбедносна помош и обука за Украина (НАТО безбедносна помош и обука за Украина – НСАТУ). Ќе биде со седиште во градот Визбаден, во централната германска покраина Хесен.

Покрај тоа, НАТО ќе испрати свој специјален претставник во Киев, кој ќе ја координира политичката и практична поддршка за Украина на терен. Засега не е јасно кој ќе биде назначен на функцијата, изјави за ДПА портпаролот на Алијансата.

Друга главна тема на форумот во Вашингтон ќе биде зајакнувањето на одбранбените способности и индустријата на земјите од Алијансата. Посебно внимание ќе се посвети на воените трошоци, пренесува БТА.

Столтенберг минатиот месец објави дека 23 земји на НАТО, или 70 отсто од земјите членки, сега трошат најмалку 2 отсто од својот бруто домашен производ (БДП) за одбрана.

И Бугарија ја исполнува оваа цел поставена од Алијансата. Според податоците на НАТО, нашата земја годинава за одбрана ќе потроши 2,18 отсто од БДП, а бугарскиот премиер Димитар Главчев изрази очекување дека ова учество ќе се зголеми во наредните години.

Значајно е тоа што само неколку земји на НАТО ја исполнуваа целта пред целосната инвазија на Русија на Украина.

На состанокот во Вашингтон се очекува НАТО за првпат да објави насоки за воената индустрија со воведување единствен стандард за производство на проектили.

Војната во Украина „покажа дека нашата стандардизација е добра на хартија, но не е толку добра на бојното поле“, изјави официјален претставник на НАТО за Ројтерс кој сакаше да остане анонимен, мислејќи на муницијата како што се артилериските гранати од 155 милиметри, кои се дефицитарни ширум светот во контекст на зголемената побарувачка по целосната инвазија на Русија на Украина.

Земјите од Алијансата го зголемија производството на муниција од 2022 година. На пример, оваа година се очекува да бидат произведени два милиони артилериски гранати, а следната година три милиони, од 100.000 пред почетокот на војната.

Од својот последен Самит, НАТО се прошири со уште една земја. Шведска, која поднесе барање за членство заедно со соседна Финска како одговор на руската инвазија на Украина, во март стана 32-та земја на Алијансата. Ова стана возможно откако Турција и Унгарија ги повлекоа своите приговори што ја блокираа шведската понуда. Финска стана 31-та земја членка во април минатата година.

Самитот во Вашингтон ќе биде последен под претседателство на Јенс Столтенберг. Подоцна оваа година, поранешниот норвешки премиер на функцијата генерален секретар на НАТО ќе го наследи неодамна именуваниот премиер на Холандија, Марк Руте. Ова ќе се случи на 1 октомври – точно 10 години откако Столтенберг ја презеде функцијата.