Неодамнешната голема трагедија во Кочани нè оттргна малку од секојдневната политика. Неколку денови пред тоа, вицепремиерот и министер за транспорт Николоски, на прес-конференција објави дека бугарската влада донела одлука да ги укине средствата наменети за реконструкција на пругата меѓу Софија и Ѓуешево (граница со Македонија), како дел од Коридорот 8 за железничко поврзување помеѓу двете земји. За ова, тој ги известил Делегацијата на ЕУ во земјава и Транспортната заедница на ЕУ, посочувајќи дека и покрај тоа, Македонија ќе ги испочитува своите обврски и ќе продолжи со изградбата на пругата на своја територија.

Уште истиот ден стигна демант од Министерството за транспорт на Бугарија, кое изјавата на Николоски ја оцени како „медиумска шпекулација“, реафирмирајќи го ставот дека Коридорот 8, кој претставува транспортно поврзување на Албанија, Македонија и Бугарија, односно спојување на Јадранското и на Црното Море, низ териториите на овие три земји и понатаму е стратешка определба на бугарската држава и влада. Според бугарското Министерство, на нивна страна останува да се изградат уште 2,5 километри, кои би го споиле Ѓуешево со Деве Баир од македонска страна, додека, пак, на територијата на Македонија остануваат уште 70 километри неизградена пруга кон Бугарија.

На односите со нашиот источен сосед, во истиот период се осврна и премиерот Мицкоски, кој во пинг-понг комуникација со МНР на Бугарија, прво истакна дека Бугарија треба да покаже дела, првенствено во поглед на признавањето на неколкуте пресуди на Судот за човекови права од Стразбур за правата на македонската заедница во Бугарија, со цел да демонстрира добрососедски односи и искрена желба за соработка со Македонија. По ова од бугарското МНР излегоа со остра критика на изјавата на Мицкоски во која, меѓу другото, се вели: „Ваквите изјави ги сметаме како уште еден обид да се заобиколат преземените обврски и да се сврти вниманието на јавноста од недостиг на реформи.

Претседателот на Владата на Македонија уште еднаш демонстрира недоволно разбирање на одлуките на Европскиот суд за човекови права. На тој начин, сакајќи или не сакајќи, промовира манипулативни и лажни тези, кои би можеле да се сметаат за вистинско мешање во внатрешните работи на Бугарија“.

На тоа, македонскиот премиер возврати: „Доколку промената на Уставот не е директно мешање во внатрешните работи на една суверена и независна држава, тогаш навистина не знам што е. Би се повикал на меѓународното право и Конвенцијата за заштита на правата на заедниците и не можам да не го коментирам правото на македонската заедница во Бугарија кое се темели на 14 пресуди од Судот во Стразбур. Сите треба да ја поддржиме македонската заедница којашто, за жал, во 21 век во земја членка на ЕУ не може тоа право да го оствари. Тоа нема врска со внатрешните работи“.

Постојаниот ладен и остар однос на македонските политички претставници кон Бугарија, во никој случај нема ниту да го омекне бугарскиот, ниту пак европскиот став кон преземените обврски на македонската страна во поглед на вметнувањето на Бугарите во македонскиот Устав, ниту пак ќе ги откочи преговорите со ЕУ, кои, да потсетиме, сé уште, де факто не се почнати.

Оваа тврда позиција на македонската Влада, во голема мера е релативизирана, по понудата на Бугарија да помогне и преземе дел од настраданите во пожарот во Кочани и нивното лечење да го продолжи во престижната софиска болница „Пирогов“, во која патем, работат и не мал број млади македонски лекари. Големиот одзив на населението на барањето на болницата за дарување крв за потребите на операциите на македонските државјани, исто така, од една лична перспектива (надвор од онаа политичката) го покажа позитивниот однос на бугарските граѓани кон трагедијата од Кочани и искрената желба да ни се помогне.

Можеби е ова вистинскиот моментум да се омекне позицијата на Владата во Скопје и да се пристапи кон реализација на прифатените обврски од страна на претходната власт и да се отпочне постапката за вметнување на Бугарите во македонскиот Устав, со цел да се откочат пристапните преговори за членство во Европската Унија.

Досегашната практика покажува дека земја како Македонија, економски и политички слаба и надвор од ЕУ, во никој случај не може да има подобра преговарачка позиција од далеку поголемата и помоќна Бугарија, членка на ЕУ и Шенген зоната и која скоро очекува на нејзината територија да се воведе и еврото, со што би се заокружил процесот на целосно интегрирање.

Дополнително, по ковид-кризата и враќањето на големиот број бугарски емигранти назад во Бугарија, таа минатата и оваа година доживува економски процут, па нејзината економија е една од најбрзо растечките на територијата на ЕУ. И бездруго, споредбено гледајќи, бугарската економија е поголема од економиите на земјите од Западен Балкан што не се членки на ЕУ.

Од друга страна, во два наврата во 2019 и 2022 година Бугарија склучи договор со САД, во вкупна вредност од повеќе од 2,5 милијарди долари за набавка на 16 борбени авиони „Ф-16“ (две транши од по 8 авиони, од кои првите два се очекува да пристигнат во воената база „Граф Игнатиев“ на почетокот на следниот месец). Доколку се има предвид бизнис-ориентацијата на новоизбраниот американски претседател Трамп, станува јасно кон кого тој би ги насочил своите симпатии доколку некогаш на неговата работна маса (помалку осквернавена од извадокот од носот на малиот Екс Маск) во Овалната соба би се нашол фајлот за Македонија.

Македонија се наоѓа во многу полоша преговарачка позиција од Бугарија и тоа во повеќе сегменти. Позициите на Бугарија сега се и позиции на ЕУ и тие позиции поранешната македонска влада ги прифати и се обврза по нив да постапи. Бугарија има и економски и стратешки и воено подобра позиција и во НАТО и во ЕУ и со САД од Македонија, па поради тоа, слободно може да се каже дека нејзината позиција, во некоја рака е идентична со онаа којашто ја имаше Грција во спорот со името.

Затоа, можеби е вистинско време македонската влада да пристапи кон затоплување на односите со Бугарија, користејќи ја нејзината искрена помош во случајот со трагедијата во Кочани бидејќи единствено така, со затоплување и приближување на односите – може да се оди кон напредок на нашиот европски пат. Во спротивно, осудени сме и понатаму да тапкаме во место и наместо да стануваме нормална, уредена и средена држава, нам да ни се случуваат трагедии како онаа во Кочани каде во прв план исплива системската неспособност на државата да се справи со ординерни, секојдневни нешта, а последично со вакви кризни ситуации и потребата да се бара помош од надвор, што доволно зборува за нас како држава и за тоа колку вредиме на меѓународната политичка сцена и колкава тежина има нашиот став по кое било актуелно светско прашање, вклучително и она што нè засега и нас самите.

(Авторот е адвокат)

ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“