Предлог-буџетот за 2025 година по којзнае кој пат го отвори прашањето на одржливоста на пензискиот фонд во услови кога еден добар дел од пензиите не се покриваат со пари од придонеси туку со пари од државната каса. Во последниве години тоа „крпење“ на буџетската третина е околу една третина. Експертската јавност предупредува дека дупката ќе се продлабочи во наредната година кога ќе има линеарно зголемување на пензиите за 2.500 денари.

Во оценката на Предлог-буџетот од страна на Фискалниот совет, забелешката е дека буџетот низ годините станува сè посоцијален наместо развоен.

„Генералната оцена за Предлог-буџетот за 2025 година е дека тој ги пресликува затечените состојби и потреби што треба да се финансираат, но не и соодветните потреби за забрзување на економскиот раст и развој – структурните реформи. Од почеток на транзицијата, низ три декади Буџетот сè повеќе преставува социјален отколку развоен и економски документ на државата. Со последните социјални и административни мерки за зголемување на пензиите (во однос на претходна година масата расте за 16,6%) и на платите на јавната администрација без да бидат проследени со зголемување на продуктивноста, уште повеќе ја зголемува социјалната димензија на Буџетот наспроти развојната“, пишува во оценката на Фискалниот совет.

Претседателот на Фискалниот совет Глигор Бишев на дебатата што беше организирана за фискалната дисциплина потенцираше дека е неодржливо пензискиот фонд да се покрива со такви проценти од државната каса.

– Со растот на пензиите од 2.500 денари наредната година, 37 отсто од пензиите треба да се покријат од Буџетот. Тоа е неодржливо! – дециден беше Бишев.

Дарко Саздов, член на Советот на експерти на Агенцијата за супервизија на капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС), вели дека до првите поголеми пензионирања на членовите од вториот столб треба да поминат барем уште 10 години. Токму на тој начин се очекува да се растовари државниот Фонд за ПИОМ.

– Просечна возраст на членовите од вториот столб во 2023 година беше 37 години. Значи, треба да поминат најмалку 10 години за да има некое поголемо пензионирање од вториот столб. Од друга страна, нашето постојано барање е да се зголеми процентот на пензискиот придонес што оди во вториот столб. Сега од пензискиот придонес од 18,8 проценти, само 6 проценти одат во вториот фонд. Би требало да се зголеми барем на 7 проценти, за да потоа има поголеми пензии од вториот столб – изјави Саздов за „Слободен печат“.

Линеарното зголемување е во функција на спасувањето на животниот стандард на пензионерите со најниските примања. Но, експертите се сложуваат дека тоа се случува често, со секоја смена на власт како популистички метод, со што уште повеќе се поткопува пензискиот фонд и се губи економската логика на пензиите.

Универзитетската професорка Јадранка Мршиќ, која е една од креаторите на тростолбниот пензиски систем, вели дека треба да се разгледа стапката на пензискиот придонес, но и да се одговори на сериозни предизвици што влијаат врз функционирањето на пензискиот систем.

– Стареењето на населението е еден од факторите што влијаат врз долгорочна финансиска одржливост на пензискиот систем, така што ги зголемува трошоците на пензискиот фонд. Од поставувањето на тростолбниот систем се случуваат забрзани промени во економијата и во општеството, што доколку не се третираат соодветно, може значително да ја нарушат стабилноста на овој систем – изјави за „Слободен печат“ Мршиќ.

Во октомври, во Македонија имало 342.170 корисници на пензии, што е за 5.064 корисници повеќе отколку во јануари годинава кога имало 337.106 корисници. Во октомври просечната пензија била 23.727 денари, а во јануари била 20.130 денари.