Голем е револтот на граѓаните што до 12 февруари 2024 година мораат да ги сменат своите важечки лични документи за да се усогласат со новото уставно име на државата. Некои дури поднесоа и кривични пријави на министерот за внатрешни работи Оливер Спасовски и поранешниот премиер Зоран Заев. Граѓанката Олгица Трајковска вчера ја извести јавноста дека во Основното јавно обвинителство поднела кривична пријава против Спасовски и Заев за злоупотреба на службената положба и овластување поради, како што вели, неизвршување на службените должности за усогласување на документите од страна на јавната администрација, а за Спасовски и за пречекорување на службените овластувања. Трајковска на својот профил на Фејсбук напиша дека спротивно на правниот систем, Спасовски усно ги прогласил за неважечки издадените важечки документи.

„Јавната администрација со член 3 на Уставниот закон за спроведување на амандманот 33 на Уставот е задолжена во рок од пет години од влегувањето во сила на амандманот (од февруари 2019 до февруари 2024) да изврши усогласување на документите и на материјалите што ги издава (меѓу кои и личните документи) со новото име на државата. Меѓутоа, де јуре и де факто, подолг временски период од 30 месеци по влегувањето во сила на законската обврска за усогласување на документите на граѓаните им се издаваат важечки, но неусогласени документи со законот, со рок ва важење далеку подолг од задолжителниот рок на усогласување, а исклучиво поради неизвршување на министерот за внатрешни работи и на тогашниот премиер. За потоа, без ниту една правна основа што не е ниту иницирана пред Собранието, со пречекорување на границите на овластување, министерот истите тие важечки документи усно ги прогласи за неважечки и ги задолжи граѓаните дополнително, на своја сметка, да ги усогласат, што предизвика гнев и значителни неосновани вонредни трошоци и го повреди уставното начело за правна сигурност“, пишува во кривичната пријава против Спасовски и Заев.

Според Преспанскиот договор, граѓаните треба да ги сменат личните карти, пасошите и возачките дозволи во рок од пет години од влегувањето во сила на уставните измени, како документи што се користат во и надвор од Македонија, а тој рок истекува на 24 февруари 2024 година. Но, Законот за лична карта не е сменет во Собранието и остана заглавен во процедурите, а сменети се Законот за патната исправа и Законот за безбедноста во сообраќајот, каде што во завршните и преодни одредби е наведено дека пасошите, возачките дозволи и возачките книшки што го содржат натписот Република Македонија ќе важат до истекот на рокот на важење кој е наведен, најдоцна до 12 февруари 2024 година. Измените на Законот за личната карта почнаа во март 2021 година, но останаа неусвоени затоа што во пакет со усогласувањето со Преспанскиот договор беше ставено и усогласување со Законот за употреба на јазиците, а текстот го помина првото читање и две комисиски расправи, во Законодавната и во Комисијата за политички систем. Ова значи дека за личните карти, како документ што секој граѓанин е должен да го има, во овој момент не постои посебен правен акт во кој е наведено дека личната карта важи до февруари догодина ако е со старото име на државата!

Според правниците, тоа не значи дека менувањето на личните карти е незаконско, туку дека парламентарните партии се некоординирани и несериозни во работата.

– По уставните измени е донесен Уставен закон за спроведување на амандманите 33, 34, 35 и 36 и во тој Уставен закон е определено дека мора да се променат документите во рок од пет години. Во Уставниот закон не е поединечно наведено дека мора да се променат лични карти, пасоши и возачки дозволи, но нема ниту потреба. Тоа што нема законска измена на Законот за лични карти, а има измени за пасошите и за возачките дозволи, не е пречка за промена на личните карти, оти со Уставниот закон се подразбира и тој документ – велат познавачите.

Во член 3 од Уставниот закон за спроведување на Преспанскиот договор е наведено дека „постојните официјални документи и материјали на јавната администрација за меѓународна употреба и документите за внатрешна употреба кои може да се користат надвор од државата, ќе се усогласат со амандманот 33 најдоцна во рок од пет години од неговото влегување во сила“.