Крајно време е да се преиспита судската мрежа во државата и судовите во помалите градови да се укинат и да се претворат во судски одделенија на други поголеми судии, предложи членот на Советот Сашко Георгиев на денешната седница, откако беше констатирано дека на огласот за избор на претседатели на основните судови во Крушево, Берово и во Делчево не се пријавил ниту еден судија! Членовите на Советот истакнаа дека ваквата ситуација, кога никој не се јавува на огласите за претседатели на помалите судови се повторува со години наназад, затоа што во тие судови нема ниту доволен број на судии, а проблемот се решава со делегирање на кадри од другите градови и со именување на в.д. претседатели, што практично и не е некое солидно решение.

Во јануари годинава Судскиот совет објави оглас за претседатели на трите мали суда, како и за претседате на Вишиот управен суд.

– За основните судови Крушево, Берово и Делчево нема ниеден пријавен кандидат, а за Виш управен суд се пријави кандидатката Анита Даниловска, која има уредна документација, но на 8 јули ја повлече пријавата затоа што до крајот на месецот ќе оди во пензија. Така, немаме кандидат за претседател ниту за овој суд, па за сите четири суда треба да објавиме нови огласи за избор на претседател – реферираше судијата Ханиф Зендели, член на комисијата за проверка на исполнетост на условите и критериумите за избор на претседатели на Виш управен суд, Основен суд Берово, Основен суд Делчево и Основен суд Крушево.

Претседателката на Судскиот совет Весна Дамева рече дека нема што да се каже на вакво реферирање и дека ќе се распише нов оглас.

– Замислете, за четири суда нема пријавени кандидати за претседатели. Ние веќе покрај недостаток на судии, се соочуваме и со недостаток на кандидатури за претседатели, претпоставувам поради пребукираност на судиите за судења, кои не можат да прифатат и ваква функција. Не знам како ќе ја надминеме оваа состојба. Иако веќе сме ургирале кај законодавната власт, потребно е повторно да им укажеме. Судството во државата се соочува со колапс, нема вработени, нема судии, нема претседатели … Се плашам дека и на новиот оглас повторно никој нема да се пријави. Се сведуваме на делегирани судии во помалите судови, но тоа не е решение. Се надеваме со новите академци од Академијата за судии и обвинители кои ќе излезат во септември-октомври некако ќе балансираме, ни и тоа тешко. Потребно е да се интервенира со законски измени, да направиме подетални анализи и предлози и да ги доставиме до надлежните – рече Дамева.

Членот на Советот Миљазим Мустафа рече дека над две години никој не се јавува на огласите за судот во Крушево и дека состојбата станува алармантна.

Судијата Сашко Георгиев рече дека е редно да се укинат судовите во помалите градови.

– Во изминативе две до три години сме алармирале доволно гласно за проблемите со недостигот на судии, а ако треба ќе зборуваме и погласно. Анализите покажуваат дека делегирањето на судии не е решение, затоа што со тоа се нарушува концепцијата и планот за работа на поголемите судови. Нема кандидати за претседатели, па одиме со вршители на должност. Овој проблем ќе се реши во рамките на долго споменуваните реформи во судството законодавната власт ја преиспита судската мрежа, односно оправданоста на постоењето на неколку мали судови во земјата. Тоа се седум судови, ги знаеме кои се, во кои нема судии, ниту заинтересираност за претседатели. Бројката на судии се намалува секоја година, а сето ова се одразува на ефикасноста и ажурноста на поголемите судови, кои имаат доволно работа, а немаат доволно судии. Крајно време е со реформата малите судови да преминат во одделенија – рече Георгиев.

Тој побара ако Совет да бидат погласни за овој реален проблем, со цел законодавецот да го реши.

– Сме биле гласни и досега, ама гласот не ни се слуша – одговори претседателката Дамева.

Таа додаде дека, сепак, е длабоко убедена дека сите овие факти и заклучоци „на крајот и ќе се имплементираат“.

Во новата Развојна стратегија за правосудството 2024-2027 е наведено дека распределбата на судиите на локално ниво е нерамномерна и постои значителна разлика помеѓу обемот на предмети во помалите градови и судовите во Скопје.

– Од податоците на Судскиот совет може да се види дека има потреба од постратешки пристап во оптимизација на ресурсите и реорганизација на судската мрежа врз основа на реална анализа и планирање. Посериозен обид да се направи исчекор во реорганизацијата на судската мрежа е направен со Стратегијата за човечки ресурси во судската мрежа. Според овој документ, постојат значителни разлики во бројот на судови на 100.000 жители помеѓу различните апелациски подрачја. Беа изготвени повеќе анализи, меѓутоа тие треба да се ажурираат со податоците од најновиот попис од 2021 година како и со големиот број на судии кои отидоа во старосна пензија во 2022 година – се наведува во Стратегијата.

Генерално, се додава, постои нееднаква распределба на персоналот, не само хоризонтално низ судската мрежа, туку и вертикално.

– Министерството за правда во декември 2018 година изготви Анализа на судската мрежа како основа за реорганизација на судовите во Република Северна Македонија. Анализата претставуваше солидна основа и за изготвување на Стратегијата за човечки ресурси за судската мрежа, но недостатокот на политичка волја резултираше со дополнително закочување на процесот на реорганизација на судската мрежа – се појаснува во Стратегијата.