САД и Кина се во опасна трговска војна. Двете најголеми светски економии меѓусебно се казнуваат со царини, а Доналд Трамп бара самиот Пекинг да бара договор со неговата администрација.

Иако Кина зависи од САД како речиси незаменлив пазар за нејзиниот индустриски извоз, експертите предупредуваат дека Вашингтон не треба да ја потценува способноста на Пекинг да се спротивстави на присилната тактика што ја користи Трамп, пишува „Фајненшл тајмс“ во анализа на ситуацијата.

Преговарачката моќ на Кина лежи во комбинација на централизирана политичка контрола, сè повеќе различни извозни пазари и речиси монополска позиција во производството на стратешки важни суровини, вклучително и ретки метали. Единственото прашање е колку Кина може да ја искористи оваа предност без да ја загрози сопствената економија.

Кина може полесно да го замени американскиот увоз

Кина имаше трговски суфицит со САД од речиси 300 милијарди долари минатата година, а околу 15 отсто од вкупниот кинески извоз отиде на американскиот пазар. Тарифите на Трамп од 145 отсто би можеле да му нанесат сериозни загуби на Пекинг.

Но, меѓународните економисти укажуваат на еден клучен факт: Кина може полесно да го замени американскиот увоз отколку САД да го замени кинескиот.

Извозот на САД во Кина се состои претежно од земјоделски производи како што се соја, памук, говедско месо и живина, односно стоки со ниска додадена вредност. Од друга страна, кинескиот извоз во САД вклучува електроника, машини и преработени минерали, кои се значително посложени стоки.

Марта Бенгоа, професорка по меѓународна економија на Градскиот универзитет во Њујорк, вели дека САД и Кина остануваат силно меѓусебно зависни, но дека ризикот става голем дел од товарот на американската страна.

„Зависноста на САД од Кина е поголема бидејќи Кина може полесно да најде други извори за земјоделски производи, додека на САД им е потешко да ги заменат електрониката и машините. Пекинг веќе купува соја од Бразил, на пример, што му дава одредена предност“, рече Бенгоа.

Јасно е дека војната ја погодува и Кина

Дополнително, слабеењето на доларот го поскапи американскиот увоз.

Сепак, трговската војна ја погодува и Кина, особено нејзиниот увоз на високотехнолошки производи од САД, како што се делови за авиони, фармацевтски производи и полупроводници, иако Вашингтон веќе се обиде да го ограничи кинескиот пристап до чипови во последниве години. Бројни американски компании се длабоко вклучени во кинеските синџири на снабдување.

Според проценките на аналитичарите на „Goldman Sachs“, помеѓу 10 и 20 милиони кинески работници се изложени на работни места поврзани со извозот во САД. Како што истакнаа минатата недела, комбинацијата на екстремно високи царини, намален извоз и забавување на глобалната економија врши сериозен притисок врз кинеската економија и пазарот на труд.

Увозни заобиколувања

Откако Вашингтон воведе секторски царини за челик, алуминиум, соларни панели и машини за перење за време на првиот мандат на Трамп, Кина се обидува да ја намали својата зависност од американските потрошувачи. Учеството на кинескиот извоз во вкупниот американски увоз падна од 21 отсто (2016) на 13,4 отсто минатата година, покажуваат официјалните податоци на САД.

Кинеските производители истовремено го преместуваат производствениот капацитет во земјите од Југоисточна Азија, како што се Виетнам и Камбоџа, каде што ја користат поевтината работна сила и намалената изложеност на американските царини. Кинескиот извоз во Виетнам скокна за 17 отсто во март, според новите податоци.

Засега не е познато колку Трамп ќе биде решен да го затвори овој „заден канал“ за кинескиот извоз. Виетнам, кој моментално има трговски суфицит со САД од 124 милијарди долари, се соочува со закана од „реципрочна“ тарифа од 46 отсто, иако нејзината примена во моментов е одложена за 90 дена.

„Ова им дава на двете страни 90 дена да се обидат да најдат решение“, вели Алиша Гарсија Хереро, главен економист за Азија-Пацифик во француската банка Натикис и виш соработник во Институтот Бригел.

Кина е исклучително отпорна

Дури и ако кинескиот извоз во САД целосно запре, таа оценува дека тоа нема да има катастрофални последици за кинеската економија. Земјата минатата година порасна за 5 отсто, а дури 1,5 процентни поени од тој раст дојде од трговскиот суфицит од речиси 1 трилион долари.

„Кина е огромна економија и исклучително отпорна“, вели главната економистка за Азија-Пацифик Гарсија Хереро.

Финансиска предност

Некои аналитичари предупредуваат дека обидите на Кина да го пренасочи вишокот капацитет на пазари како ЕУ, Индија и земјите од глобалниот југ може да предизвикаат реакција.

„Поради вишокот стоки што Кина ќе се обиде да ги пласира на пазарот, можеме да очекуваме другите земји да реагираат за да го спречат поплавувањето на пазарот“, вели Алекс Капри, предавач на Националниот универзитет во Сингапур.

Кина црпи дополнителна моќ од големите износи на американскиот државен долг што го држи. Теоретски, Пекинг би можел да продава обврзници и на тој начин да ја намали изложеноста. Ова може да ја поткопа довербата во американските инвестиции и дополнително да ја намали вредноста на доларот и американските обврзници.

Важни суровини

Покрај тоа, САД се во голема мера зависни од Кина за метали од ретки земји, кои се клучни за модерното производство, вклучувајќи ги и батериите за електрични возила. Кина контролира повеќе од две третини од светското производство на ретки метали и повеќе од 90 отсто од нејзиниот капацитет за преработка, што ѝ дава стратешка предност.

Трамп ги иззема критичните суровини кога го наметна првиот круг царини, препознавајќи ја чувствителноста на американската индустрија. Но, дури и тоа можеби нема да биде доволно ако Кина одлучи да изврши контранапад. Кина минатата недела воведе контрола на извозот на уште седум ретки метали, вклучувајќи диспрозиум и тербиум, клучни компоненти за млазни мотори и електрични возила.

Кина е помалку подложна на политички притисок од Америка

Иако кинеската комунистичка партија не е имуна на јавното незадоволство, таа е помалку подложна на политички притисок отколку Белата куќа, која веќе мораше да се справи со нестабилноста на берзата и растот на цените.

Алфредо Монтуфар-Хелу, раководител на Центарот за Кина во американскиот тинк-тенк The Conference Board, истакнува дека и покрај сопствените предизвици, Пекинг влегува во овој трговски конфликт со поголема способност да ја стимулира економијата доколку дојде до забавување.

Во исто време, постојат неколку алатки за манипулација на домашниот пазар кои се внимателно следени од кинеските власти како индикатори за социјалната стабилност и економското расположение. Во последниве недели, државата силно интервенираше, таканаречениот „национален тим“ на државните институции координираше за поддршка на цените на акциите.

„САД моментално чувствуваат поголем притисок“

Сепак, властите се исклучително чувствителни на јавното незадоволство. Крајот на тригодишните ограничувања за корона вирусот во 2022 година дојде многу брзо по протестите во поголемите кинески градови.

„Само врз основа на реакцијата на пазарот, би рекол дека САД чувствуваат поголем притисок во моментов“, рече Џулијан Еванс-Причард, главен економист за Кина во Capital Economics. „САД се под поголем притисок да седнат на маса и да преговараат“.

Но, првите знаци на трговската војна, како што се одложувањата на пратките од кинеските пристаништа, сè уште не се прелеале во отворено незадоволство во јужните индустриски региони на Кина.