Од државната каса за 2025 година планирано е да се потрошат околу 6,5 милијарди евра, или 10 проценти повеќе отколку оваа година, додека планираното полнење е нешто над 5,8 милијарди евра, што е раст од дури 13 проценти. Буџетската дупка што мора да се пополни со задолжувања е 672 милиони евра, а секако тука се и старите долгови, што секогаш се крпат со нови долгови. Според презентацијата на буџетот за наредната година, претставен од министерката за финансии Гордана Димитриеска-Кочоска „креиран е буџет што треба да носи вистински развој во наредната година“. Како главен аргумент за развојната компонента на буџетот се капиталните инвестиции.
Економските експерти не се уверени многу во можноста да се реализира развојната компонента, токму поради досегашното искуство – големите капитални проекти да се одвиваат со многу забавена динамика, а парите да останат неискористени или пренаменети. За капитални расходи во буџетот се планираат 823,6 милиони евра.

Еуфорични најави за капитални инвестиции

Поранешниот министер за финансии Џевдет Хајредини во изјава за „Слободен печат“ вели дека при презентацијата на Буџетот, требаше точно да се претстават проекти што наредната година ќе се финансираат под ставката капитални инвестиции.

– Во однос на презентираниот предлог-буџет, ништо не е поинаку, ама е малку полошо. Се користи истата реторика како и порано, но расходната страна е зголемена. Во однос на капиталните инвестиции, секоја година е исто. Во однос на висината на буџетот се планираат исти капитални инвестиции, но планот никогаш не се исполнува. Во презентацијата слушавме дека Владата ќе се залага за нивно искористување, ама не ги слушнавме конкретните мерки – како тоа ќе се направи. И важен е моментот. Сега треба да знаеме за што тие пари ќе се користат, пред буџетот да оди на собраниска комисија и на пленарна седница. Сите да може да видат јасен план за што ќе се користат парите и да има дискусија, а не потоа во документот да видиме проекти, кои потоа нема да може да се реализираат – вели Хајредини.

Во однос на капиталните инвестиции и економскиот аналитичар Павле Гацов вели дека најавите се секогаш еуфорични, наспроти реализацијата. Сепак, тој вели дека постојат одредени почнати и потврдени проекти, кои може да ја повлечат реализацијата на капиталните расходи во наредната година.

– Почна изградбата на автопатот од Гостивар до Букојчани и Кичево, како дел од Коридорот 8, но прашање е дали пак нема некаде да заглави со експропријација. Исто така, почна градењето на патот Прилеп – Битола – потсети Гацов.

Министерката Димитриеска-Кочоска, пак, тврди дека Владата има план како да се искористат средствата.

– Капитални расходи се на ниво од 50,65 милијарди денари, кои бележат раст од 13 проценти или 6 милијарди денари во однос на ребалансот на Буџетот за оваа година. На тоа го темелиме развојот, а тоа се огледува и од фактот што износот на капиталните расходи се повисоки од номиналниот износ на дефицитот. Она што е најважно е дека креираме решенија за да постигнеме вистинска реализација на капиталните расходи и да ја промениме состојбата од минатото. Тука ќе биде нашиот фокус и затоа ја сменивме и политиката. Политиката вели да поддржиме квалитетни проекти и проекти што можат да се реализираат во брзо време и да дадат инпут во економскиот раст – рече министерката за финансии.

Во Буџетот се планирани 660 милиони евра повеќе приходи од лани

Нормално е дека секој нов буџет е повисок од претходниот, но прашањето е како ќе се обезбедат тие поголеми приходи. Според предлог-буџетот од овогодишниот ребалансиран буџет, зголемувањето на приходната страна ќе биде околу 660 милиони евра.

За даночниот експерт и економски аналитичар Павле Гацов, тоа е можно со истрајна борба против сивата економија.

– Бидејќи има пад на инфлацијата, ова се очекувања за реален раст на буџетот, а тоа се случува кога има поголеми зафаќања од даночните обврзници кои би плаќале повеќе, или што е повеќе за очекување, поголема борба против сивата економија, а тоа се остварува преку мерки и политики што би дале резултати – вели Гацов.

И покрај зголемените приходи, поради зголемените буџетски расходи и идната година ќе се бориме со буџетски дефицит што ќе се стабилизира на 4 проценти од БДП. Кон дефицитот, вели Гацов, се однесуваме „доста опуштено“.

– Се однесуваме како многу силна економија, која си дозволува постојано да ѝ се зголемуваат задолжувањата. Дури и да се задолжуваме со многу ниска каматна стапка од 3,25 проценти, ако имаме економски раст понизок од тој процент, тоа не е добро. За се задолжиме, треба да се одработи тоа задолжување. Треба да се обезбеди поголем економски раст и да се задолжуваме за проекти што ќе ни обезбедат додадена вредност од која ќе може да ги враќаме долговите – вели Гацов.

Последното задолжување е од унгарскиот кредит со каматна стапка од 3,25 проценти, но според процените на Светска банка, годинава ќе ја завршиме со реален раст на БДП под 1,8 проценти. Министерката Димитриеска-Кочоска најави прогноза за економски раст од 3,7 проценти за наредната година. Светска банка проектира раст од 2,5 проценти.

Што со тие што не ја заработуваат платата?

Димитриеска-Кочоска акцентот го стави и на намалувањето на непродуктивните трошоци. При тоа истакнува дека се намалуваат средства кај непродуктивните трошења, какви што се ставките за мебел и за возила.

– Состојбата сè уште наметнува да штедиме многу повеќе, но внимателно ќе постапуваме за да им овозможиме на институциите редовно извршување на своите надлежности и можност за испорачување квалитетните услуги кон граѓаните и бизнисот – рече министерката.

Според Хајредини, во намалувањето на непродуктивните трошоци е „испуштен“ еден битен непродуктивен трошок – а тоа е оној за непродуктивната државна администрација.

– Ниту една влада досега не кажа – ќе ја намалиме државната администрација. Па ние слушавме дека има илјадници вработени што ништо не работат, а некои од нив дури и не одат на работа, а земаат плата – вели Хајредини.

Повеќе пари за пензии, за плати и за ранливи категории

Според министерката за финансии Димитриеска-Кочоска, со предлог-буџетот се креирани политики со кои се поддржува животниот стандард. Така за исплата на пензиите и за предвиденото зголемување од 2.500 денари се предвидени 105 милијарди денари или за 15 милијарди повеќе од оваа година. За исплата на плати се обезбедени 48 милијарди денари во ставката за плати и 2 милијарди денари дополнително во блок-дотации за зголемувањето на платите во образованието, за поддршка на ранливите категории се предвидени 14,5 милијарди денари или 500 милиони денари повеќе, за здравствена заштита се обезбедуваат 5,2 милијарди денари повеќе или вкупно 53,4 милијарди денари.