Првата самостојна изложба на Јана Николовска со наслов „Трансценденција“ е поставена во Културно-информативниот центар (КИЦ) – Скопје и дава исклучителна можност преку нејзините видеодела посетителите да погледнат длабоко во себеси.

Самостојната изложба „Трансценденција“ на младата визуелна уметница Јана Николовска има за цел да прикаже едно патување низ различни димензии на човечката психа и внатрешност, презентирајќи пет видеоинсталации со звук во простор.

Јана Николовска е родена во 1994 година во Скопје. Дипломирала на Факултетот за ликовни уметности при УКИМ, во класата на проф. м-р. Жанета Вангели во 2018 година. Првите медиуми во кои создавала се сликарството и цртањето.

Малку подоцна, таа почнала да се занимава со фотографија и дигитални уметнички дела. Го истражувала дигиталниот свет создавајќи многу различни колажи од нејзините фотографии, како и дигитални илустрации. Конечно, нејзиниот креативен процес ја донел до тоа да почне да експериментира и да работи со видео и звук, што ѝ отворило сосема нов интересен свет.

Досега има изложувано на групни изложби во и надвор од земјата, на локации како што се „Галерија МЦ“ – Њујорк, МСУ – Скопје, Галерија „Турнер Хаус“ – Велика Британија, Музеј на Македонија – Скопје, Галерија ФЛУ – Скопје, КИЦ – Скопје, Галерија МКЦ – Скопје, Брајчино – Преспа, за време на настанот „Запознајте ја Преспа“. Изложбата „Трансценденција“ е нејзино прво самостојно претставување пред културната јавност.

Во КИЦ-Скопје е поставена твојата изложба „Трансценденција“. Што беше клучно на првата самостојна изложба да се претставиш со видеоинсталации?

– Видеоинсталациите, за разлика од сликите или скулптурите, дразнат повеќе од едно сетило кај гледачите и со тоа поуспешно го привлекуваат вниманието и фокусот на публиката. Видеоинсталациите како медиум се повлијателни во пренесувањето на саканата порака до публиката, поради што на оваа изложба споив пет видеоинсталации во еден концепт со цел на публиката да ѝ ја пренесам мојата замисла и порака.

Какви пораки пренесуваат петте видеопроекции кои ја сочинуваат изложбата?

– Со моите дела јас сакам да направам едно патување низ различни димензии на човечката психа и внатрешност. Моите видеоинсталации се занимаваат со прашања кои нѐ засегаат сите нас како човечки битија. Со прашањата, како „Кој/а сум јас?“ и „Што значи да се биде жив?“, сакам да ги инспирирам посетителите да бидат понесени од еден дух на себеспознание и интроспектива. Идејата е видеоинсталациите да допрат до душата на посетителите, отворајќи простор за размислување за самите себеси, начинот на кој живееме, битисуваме и постоиме.

Исто така, сакам да направам паралела помеѓу внатрешниот свет на луѓето и надворешниот свет. Моето творештво алудира на тоа дека надворешниот свет не е ништо друго туку рефлексија на внатрешноста на луѓето. Ако би сакале да смениме нешто во светот, прво треба да ѕирнеме внатре во нас самите. Таму е почетокот и таму се крие сѐ.

Колку за уметникот е важно да ги познава и да работи со дигиталните алатки, бидејќи подготовката на твоите дела е заснована на знаења од повеќе професии, како снимател, монтажер, режисер, продуцент?

– Во оваа дигитална ера важно е да се биде во чекор со технологијата и сѐ што таа ни овозможува, доколку уметникот претпочита да твори во таа насока. Ако се сака да се истражува во тој дигитален и мултимедијален свет, треба да се познаваат повеќе вештини кои кога ќе се соединат, ќе резултираат со современи и светски уметнички дела.

Факултетот за ликовни уметности го заврши во класа на проф. м-р Жанета Вангели. Какво влијание имаше образовниот процес врз твојот творечки израз?

– Додека студирав, факултетот немаше отсеци поврзани со видеоинсталации и, воопшто, мултимедија. Нашите студии беа поделени во класични отсеци, сликарство, вајарство и графика. Најпрво, како што наложуваше факултетот, почнав да творам во медиумите цртеж и сликарство. Потоа, почнав да навлегувам и да истражувам во дигиталниот свет почнувајќи со фотографија, дигитални илустрации и дигитални колажи од моите фотографии. Јас отсекогаш сум била привлечена од современи уметнички дела од областа на видеоуметноста и мојот творечки израз се формираше во насоката на видеоинсталации со експериментален звук.

Покрај видеоизразот, работиш и класични техники. Со што ќе се претставиш на твојата следна изложба?

– Сликарството, покрај видеоинсталациите, отсекогаш било моја пасија. Моите слики исклучиво ги создавам со маслени бои. Маслените бои ми дозволуваат да ја добијам токму таа нијанса која ја посакувам во конкретната лазурност или длабочина која ја посакувам. Ве поканувам да ги погледнете моите осум слики со кои ќе се претставам на мојата следна изложба, која ќе биде отворена на 11 мај, во 20 часот, во галеријата на КСП „Центар-Јадро“ во Скопје.

(Интервјуто е објавено во „Културен печат“ број 229, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 3-6.5.2024)