Европската унија и САД испраќаат гласна порака до Северна Македонија, која е додадена на јасните предупредувања на Грција и веројатно ќе се слушне погласно од „македонската кауза“ што новата претседателка на земјата, Гордана Сиљановска, ја избра да ја игра, влечејќи ја земјата во „танцот на Залонгос“, пишува денеска Прототема, алудирајќи на настанот од грчката историја -масовното самоубиство на жени и деца кои не сакале да паднат во рацете на отоманската власт во 1803 во Епир.

-Затоа што нејзиниот обид практично да го оспори Договорот од Преспа за да се појави доследен на идеолошкиот пристап и идентификација со „македонизмот“, на крајот ја води нејзината земја во опасен ќорсокак, во конфликт со Западот и неговите соседи и во исто време поттикнува етничка конфронтација со албанскиот елемент кој речиси беше надминат. Со практичното преиспитување на Договорот од Преспа, г-ѓа Сиљановска ризикува не само да се наруши легитимитетот на нејзината заклетва и трајно да се заглави европскиот курс на нејзината земја, туку и да биде цел на американските санкции врз основа на релевантниот декрет потпишан од американскиот претседател Џо Бајден во 2021 година, пишува грчкиот новинар Никос Мелетис.

Тој потсетува дека според оваа претседателска извршна наредба ( Извршна наредба 14033 ) има блокирање на имотот во САД и какви било трансакции, како и забрана за влез во САД за лица кои го прекршуваат или попречуваат спроведувањето на Договорот од Преспа (2018) и од Охридскиот рамковен договор (2001), ефективно попречувајќи го мирот и безбедноста на Западен Балкан. Санкциите се однесуваат на секој „кој може да биде одговорен или соучесник во, или директно или индиректно да се вклучи во, кршење или чин што го попречува или го загрозува спроведувањето на кој било договор или рамка за регионална безбедност, мир, соработка или заемно признавање или механизам за одговорност поврзан со Западен Балкан, вклучувајќи го и Договорот од Преспа од 2018 година; Охридскиот рамковен договор од 2001 година; Резолуција 1244 на Советот за безбедност на Обединетите нации; Дејтонскиот договор; или Заклучоците на Советот за конференција за спроведување на мирот одржан во Лондон во декември 1995 година, вклучувајќи ги одлуките или заклучоците на Висок претставник, Советот за спроведување на мирот или неговиот Извршен совет; или Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија, или, во однос на поранешна Југославија, Меѓународниот резидуален механизам за кривични трибунали“.

Маневарот по негодувањето

Во коментарот се цитира вчерашната изјава од Кабинетот на претседателката Гордана Сиљановска – Давкова во која се се наведува дека „ќе ја почитува употребата на официјалното уставно име“, но „Македонската претседателка во своите јавни настапи има право да го користи името Македонија, како чин на индивидуално право на самоопределување и самоопределување, почитувајќи ги основните човекови права и слободи и во согласност со европските вредности и принципи“.

-И оваа објава, сепак, претставува јасно кршење на Договорот од Преспа, но и на правниот поредок на нејзината земја бидејќи директно го прекршува циркуларот одобрен од Министерството за надворешни работи на Северна Македонија во врска со спроведувањето на Договорот од Преспа. Г-ѓа Сиљановска како обичен граѓанин може и има право да се повикува на својата личност и нејзините убедувања на кој било начин, но од Договорот од Преспа кој ја обврзува нејзината земја и беше „билет“ за членство во НАТО и подобност како кандидат за членството во ЕУ, постојат конкретни, јасни и апсолутни забрани за употреба на терминот „македонски“ од страна на државните институции и оние кои им служат. Договорот од Преспа, како и толкувачкиот циркулар на Министерството за надворешни работи на Северна Македонија, експлицитно предвидуваат дека е задолжително да се користи терминот „Северна Македонија“ за сите државни институции, за сите државни служби, сите агенции и сите субјекти кои имаат основана со закон или финансирана од државата“. Затоа, секогаш кога госпоѓата Сиљановска ќе се осврне на нејзината функција како „претседател на Македонија“ брутално го прекршува Договорот од Преспа“, стои во коментарот објавен утрово.

Прашање е ставот на Мицкоски

По бранот реакции од ЕУ и САД, големо прашање е што ќе прави победникот на изборите и вршител на должноста премиер Христијан Мицкоски, другиот поддржувач на „македонизмот“, кој пред изборите се изјасни дека ќе го користи терминот „Македонија“.

-Откако пред изборите вети дека ќе ја поправи економијата на земјата, ќе биде крајно ризично да се избере да се оди по стапките на Сиљановска и да се ризикува да ги изгуби европските фондови и да ја доведе својата земја во уште поголема изолација со оглед на конфронтацијата со Бугарија која веќе наметна вето на европскиот пат на Северна Македонија. Секако, излезот на господинот Мицкоски е да се придржува до Договорот од Преспа во однос на официјалното име во однос на институциите и државните субјекти и да ги искористи сите останати „прозорци“ што ги остава договорот со членот 7 во кој се наоѓа соседната земја. Дозволено е да се користи терминот „Македонска“ во сите други употреби (освен за државни институции и субјекти) со појаснување дека … тие се разликуваат од грчката историја. Така, господинот Мицкоски може да се појави како премиер на Северна Македонија, но да зборува за „македонската економија, македонската историја, македонските земји, македонската култура, македонскиот етникум, македонскиот спорт, македонското вино“. На овој начин да го одржи „македонизмот“ и да ја задоволи својата националистичка публика, без формално да го прекрши Договорот од Преспа, пишува во коментарот.

Договорот од Преспа може да се раскине

Во јавната расправа во последните неколку дена се слушна предлогот за раскинување на Договорот од Преспа, нешто што не е предвидено со самиот Договор и посебните членови кои се однесуваат на името се неотповикливи одредби кои не можат да се изменат.

-Кога има спорови за договорот, се предвидува конкретна постапка. Консултации, жалба до генералниот секретар на ОН и конечна жалба до Судот во Хаг, дури и еднострано (ако нема договор за заедничка жалба во рок од шест месеци). И во секој случај, тие што велат така, треба да сметаат дека Северна Македонија веќе доби, за возврат за потпишување на Договорот, влез во НАТО и аплицирање за ЕУ и првиот е неповратен, се нагласува во коментарот.

Авторот со жалење констатира дека „клучен елемент во спроведувањето на договорот е добрата волја на новото раководство на Северна Македонија да сфати дека изборот за отворање нов фронт со Грција и меѓународната заедница во името на македонизмот ќе биде погубно за истиот но и за државата“, но вели „таа во моментов не постои“.