Руски агенти, открива „Гардијан“, регрутираат украински тинејџери и невработени преку Телеграм, ветувајќи им лесни пари за едноставни „работни места“. Зад мисиите стојат бомби што ги претвораат наивните млади луѓе во бомбаши самоубијци – без нивно знаење, се разбира.

Тајна мрежа на сиромаштија, страв и психолошко заробување се одвива во сенката на војната, а СБУ предупредува дека оваа нова тактика наскоро може да патува на Запад.

Олег има само 19 години и очајно барал начин да го нахрани своето новородено дете. Невработен со години, тој поминувал часови на каналите на Телеграм, кои ветуваат лесни работни места со дневни плати во долари. Меѓу контроверзните реклами, една се издвоила: 1.000 долари за неколку часови „работа“ во западна Украина.

„Мисијата“, пишува „Гардијан“, „изгледаше безопасна: да се оди од Сумискиот регион до Ривно, да се земе ранец со конзерва боја и да се испрска пред локалната полициска станица. Ниту збор за експлозиви, ниту сомневање дека зад работата се крие механизам на смртта.“

Еден човек по име Александар му рекол преку Телеграм: „Земи го ранецот, испрскај ја боцата и оди си“. Плашејќи се да оди сам, Олег го убедил својот пријател Сергеј да го придружува. Двајцата млади, невработени мажи со деца, се упатиле кон Ривно. Александар им испратил 200 долари за трошоци – во криптовалути.

Наутро, дошле упатства со ГПС-пин: за гаража, за гума каде што бил скриен ранецот и пластична кеса. „Не ги отворајте, одете директно во полициската станица“, им рекол „кураторот“.

Неколку метри пред влезот во полициската станица, двајцата пријатели размениле загрижени погледи. Сергеј повторно го видел истиот автомобил како ги следи. Олег, измачуван од сомнежи, не ја послушал наредбата. Ја отворил кутијата. Наместо боја, видел жици, мобилен телефон и завртки – сите врзани заедно во спирала на смртта, која ќе се активира со телефонски повик. Во паника, тој истрчал до првиот полицаец и извикал: „Носам бомба“. СБУ, која ги набљудувала со денови, дејствувала веднаш: агентите ја заплениле бомбата, ги турнале двајцата млади мажи на земја.

Доколку украинските агенти не интервенирале, резултатот ќе бил крвопролевање. Неколку денови претходно, во истото Ривно, сличен план го одзел животот на 21-годишник, кој исто така бил регрутиран преку Телеграм: бомбата експлодирала, убивајќи го и повредувајќи осум војници.

Бомбата на Олег била направена од завртки и шајки за максимална штета. Камерата во кутијата пренесувала слика во реално време до „кураторот“, кој ќе ја детонира бомбата кога ќе биде сигурен дека ќе има многу жртви. Специјалната опрема на СБУ го блокирала сигналот, спречувајќи ја експлозијата.

Методот: ветувања, уцена и психолошка стапица

Безбедносната служба на Украина (СБУ) мапирала десетици слични случаи од 2023 година. Младите луѓе, невработени или финансиски ранливи, првично се намамуваат со мали задачи: фотографии од воени канцеларии за регрутирање, закачување летоци, мали акти на вандализам. „Кураторите“ што дејствуваат во име на руските разузнавачки служби изгледаат пријателски расположени, го зборуваат јазикот на младите, негуваат однос на доверба.
А кога ќе дојде време за „задачата“, ако некој се двоуми, следува уцена. Во барем еден случај, регрутирана тинејџерка била уценувана со нејзините лични видеа, кои „кураторите“ ги хакирале.

Новата стратегија за саботажа

Од палење, Москва премина на методични терористички напади во Украина. Повеќе од 700 регрути беа уапсени во 2024 година, при што тинејџерите сочинуваат 25%. Најмладата е 11-годишно девојче од Одеса.
Зад сцената, СБУ се сомнева дека бомбите ги прават други малолетни регрути. Во претходен случај, на малолетник му биле дадени видео инструкции за тоа како да направи експлозиви од секојдневни предмети.
Големата загриженост е дали Русија ќе ја извезе својата тактика на регрутирање тинејџери-бомбаши на Запад. Досега, нападите во земјите од ЕУ беа ограничени на палење и саботажа на инфраструктурата. Стравот е дека следниот чекор е крв на улиците.
– Украина е полигон за тестирање на она што Русија има намера да го направи на Запад – предупредува висок офицер на СБУ. Од кибернапади до експлозии, сè прво се тестира во Украина.
За Олег и Сергеј, апсењето можеби им го спаси животот. Но, тие оставија зад себе сè што знаеја: роднини што им рекоа „вие сте идиоти“ и партнери што се откажаа од нив кога дознаа за лековерното регрутирање и штетата што можеа да ја предизвикаат. Двајцата се сега во притвор и очекуваат судење при што се соочуваат со затворска казна до 12 години.
СБУ сега поставува кампањи за подигање на свеста во училиштата и чет-бот за известување.
– Единственото бесплатно сирење е во стапица за глувци, како што вели поговорката – рече еден од вклучените полицајци. Порака на Телеграм би можела да биде… „сирењето од стапицата“ во нова Студена војна, одиграна на мобилни телефони.