Од Европскиот Парламент гласно одекна она за кое во Македонија не се ни шепоти: Софтверите Пегасус, Предатор и ним сличните, покрај тоа што се користат за заштита на националната безбедност, односно за да се пресретнат криминалци, терористи и дилери на дрога – масовно се злоупотребува и за шпионажа на новинари, високопрофилирани политичари и бизнисмени во повеќе држави на Европската Унија. Ова дигитално разбојништво се случува меѓу другото и поради тоа што сферата на контрола е млака и недефинирана. И Северна Македонија, е земја во која функционирала фирма производител и извозник на ваков софтвер за следење на комуникациите, а главните актери во приказната се израелски поранешни разузнавачи поврзани со македонски актери.

Следењето на телефоните е во најголема дискреција. Со понапредните верзии на ваквиот софтвер, таргетот не мора ниту да кликне на малициозен линк, за клиентите на овие фирми да добијат пристап до буквално сите апликации на мобилниот уред – сите фотографии, документи и конверзации кои се извлекуваат од апаратот на друг систем. Телефонот може да се претвори во „Големиот брат“, бидејќи софтверот за шпионирање на некои фирми што го произведуваат, може да ја вклучи камерата на мобилниот без знаење на корисникот и таа да снима тајно. За разлика од вообичаеното прислушкување, шпионската опрема за следење мобилни телефони им дава комплетна контрола на тие што ја имаат. Не само што имаат можност да следат што се случува со животот на жртвата во реално време, туку имаат и ретроактивен пристап до фајловите и пораките што се креирани во минатото, како и до поранешните комуникации. Материјалите кои што се прибавени на ваков начин, може да се користат не само за да се набљудуваат нечии дејства, туку исто така за уцена, дискредитација, манипулација и заплашување. Но, додека го има овој шпионски софтвер на својот мобилен телефон, жртвата не знае ништо.

Специјален Пега – одбор на ЕП истражува шпионажа

Европскиот Парламент формираше посебен Пега – одбор, за да истражува што се случува со шпионската опрема за мобилни телефони во земјите ширум Европската Унија. Во овој извештај се споменува и Северна Македонија иако не е членка на Европската Унија. Сознанијата до кои дошол Пега-одборот се поразителни, а дел од нив ги презентираше пратеничката во Европскиот Парламент, Софи ИнтВелт во извештај на 159 страници. Во извештајот меѓу другото се вели:

,,Скандалот со шпионска опрема не е серијал од неколку изолирани национални случаи на злоупотреба, туку е комплетна европска афера. Владите на земјите членки на ЕУ, користат шпионска опрема врз нивните граѓани за политички цели и за да прикријат криминал и корупција. Некои отидоа и дотаму, што ја инкорпорираа шпионската опрема во систем намерно дизајниран за авторитарно владеење. Други влади пак, можеби не ја злоупотребуваат шпионската опрема, ама ја овозможуваат ,,магловитата” трговија со шпиунска опрема. Европа стана атрактивно место за платена шпионска опрема. Европа е ХАБ-от од каде се извезува во земји диктатури и во репресивни режими, како Либија, Египет и Бангладеш, каде шпионската опрема се користи против активисти за човекови права, новинари и критичари на властите”.

Најпознат пример за производство на софтверски продукти за следење на комуникациите е израелската компанија NSO која го произведува шпионскиот софтвер Пегасус. Токму овој софтвер во Грција неодамна предизвика огромен политички скандал. Фирмата е спомената во Извештајот претставен во Брисел, како фирма која имала претставништва во Кипар и во Бугарија. Токму на Кипар, фирмата ја доживеа својата огромна слава во 2019 година кога новинар на Форбс, доби незаборавна можност газдата на фирмата, Израелецот Тал Дилијан, на целиот свет да му покаже како може со своето супер технолошки опремено комбе, од секој мобилен телефон во радиус од половина километар, преку софистицирана опрема да ги извади сите податоци и да ги префрли на свој монитор. Тука влегуваат пораките на Ватс Ап, Фејсбук чатот, СМС пораките, контактите, телефонските повици. Дилијан е ветеран од израелските разузнавачки служби и мултимилионер дилер на шпионска опрема. Презентацијата на перформансите на комбето пред камерата на Форбс, за секој корисник на мобилен телефон, благо речено е запрепастувачка, иако Дилијан негираше дека истото било вклучено во илегални активности или незаконско следење на комуникациите, a ако било – тогаш тоа била одговорност на клиентите, оти неговата фирма не е ниту светска полиција, ниту светски суд.

Станува збор за комбе полно со опрема, која вреди меѓу 3,5 милиони и 9 милиони долари, зависно од желбите на клиентот. Од комбето, Дилијан пред камерата на Форбс, инсталираше шпионски софтвер на телефонот на колегата кој беше излезен надвор и кој не ни мораше да кликне на било каков линк за да падне на мамката. Внатре во комбето, само секунди откако телефонот беше инфициран, пораките од Ватс Ап се појавија на мониторот пред Дилијан. Во текстот на Форбс, Дилијан рече дека има нова фирма – Интелекса. А покрај Интелекса, се пофали и со македонската фирма која ја произвела шпионската опрема во комбето, Сајтрокс. За оваа фирма, Дилијан тогаш рече дека ја спасил од пропаѓање со 5 милиони долари и дека токму таа го изработила софтверот со кој од комбето демонстрираше дека може да ги прибере сите пораки од Ватс Ап од туѓ мобилен телефон.

И Македонска фирма во бизнисот со производство на шпионска опрема

Македонската Сајтрокс, се споменува и во извештајот презентиран од страна на Пега – одборот во Брисел минатиот месец. Во него се вели дека во 2017 година Сајтрокс е формирана во Северна Македонија од страна на Иво Малинковски.

Сепак, лулката на Сајтрокс е во Тел Авив, а Малинковски е само фронтмен. По сознанијата од страна на Пегасус проектот, Малинковски се обиде да ги избрише сите траги што го поврзуваат со Сајтрокс. Сепак, остави една фотографија на која држи шолја за кафе со логото на фирмата. Имаше и гласини дека вистинскиот човек зад бизнисот е татко му на Иво, бизнисменот Илија Малинковски сопственик на винарија Камник, како и на компанија што продава оружје и интересно-спомената е на вебсајтот на грчкото Министерство за надворешни работи”, пишува во извештајот на комитетот задолжен да ја истражува употребата на Пегасус и другите слични технологии.

Сајтрокс како акционерско друштво со странски капитал е формирано во март 2017 со седиште во Карпош. Со ова акционерско друштво се поврзани имињата на Дрор Харпаз, Шарон Адлер, Аврахам Рубинштајн, Ејал Аврахам Орен, Алор Арабов и Ротем Фаркас. Рубинштајн е претприемач од Израел, главен бизнис партнер на Тал Дилијан. Дилијан пак е главен човек на Интелекса.

Во Македонија, Сајтрокс е преименувана во Сајгнет. На саеми за вработување Сајгнег нуди услуги за заштита на електронските податоци и комуникација со иновативни решенија за превенција од малициозен код во реално време.

Дополнително фирмата нуди и поддршка во борбата против сајбер криминалот.

Кога ќе се кликне на линкот што е оставен за Сајгнет, тој води до страницата на Интелекса.

Токму слична работа е констатирана во извештајот презентиран во Европскиот Парламент, дека комплицирана структура на фирми е заштитен знак на гигантите кои нудат опрема за следење.

Фирмата Сајтрокс се појави и во извештај на Фејсбук од декември 2021 година.

Фејсбук информираше дека отстранил 300 акаунти од Фејсбук и Инстаграм кои биле поврзани со Сајтрокс.

„Оваа фирма во Северна Македонија изработува и продава софтвер за следење кој им овозможува на клиентите да компромитираат туѓи мобилни телефони кои функционираат со Андроид или iOS. Нашиот тим во Мета, најде голема инфраструктура која веруваме дека Сајтрокс ја користеле за да лажираат дека се легитимни медиуми. Овие домејни ги користеле за фишинг и кампањи за компромитирање. Клиентите им биле од Египет, Грција, Саудиска Арабија, Оман, Колумбија, Брегот на Слоновата Коска, Виетнам, Филипини и Германија. Таргети на Сајтрокс и на нивните муштерии им биле политичари и новинари ширум светот, вклучително во Египет и во Ерменија. Нашите сознанија се дека Сајтрокс најверојатно давала услуги и на друг актер – Сфинкс, кој таргетирал луѓе во Египет”, пишува во извештајот на Мета.

Се истражува мега шпионска афера во Грција

Во Европскиот Парламент, пратеничката Софи Инт Велд истакна дека Европската Комисија му покажува мускули на Илон Маск, а на владите на нејзините земји членки, кои што ги шпионираат своите граѓани им покажува кадифени ракавици. Таа се пожали на енормната нетранспарентност на владите и на агенциите за национална безбедност кои апсолутно ги игнорирале прашањата на нејзиниот комитет задолжен да истражува како се користи опремата за следење во европските земји.

– Ако некоја влада сака да се пожали на квалитетот на нашиот извештај, ја повикувам да престане да опструира и да биде транспарентна, па да ни даде информации и одговори на нашите прашања. Да бидам јасна, злоупотребата на опрема за следење во земјите членки на ЕУ е огромна закана за демократијата на целиот континент. Тоа не е само злоупотреба на правото на приватност на поединци, туку ги поттиснува демократиите и институциите. Ги замолчува опозиционерите и критичарите и има ефект на ладење за новинарите и граѓанските организации. Служи за да се манипулира со изборите. Скандал со шпионажа не е национален скандал, туку европски скандал, рече таа.

Пратеничката испрати тим во мисија во Грција, каде се случува огромна афера со незаконско следење преку шпионски софтвер, а весникот Документо објави список на стотина незаконски шпионирани новинари, политичари опозиционери и лица од естаблишментот. И од таа посета во Грција на Пега-одборот изработен е извештај.<

Злоупотребата на шпионски софтвер според извештајот, ги таргетирала и членови на Европскиот Парламент, Европската Комисија и Европскиот Совет. Други биле опфатени во следените, зашто комуницирале со првите.

„Пречката во истражувањето на злоупотребата на софтвер за шпионажа е тајноста. За повеќето жртви не е можно да добијат информации за нивниот случај од властите. Во многу случаи властите се повикуваат на националната безбедност како оправдување, а во други случаи негираат дека постои досие или пак досиејата се уништени. Јавните обвинители не сакаат да постапуваат по овие предмети, зашто жртвите немаат доволно докази. Овој магепсан круг ги остава жртвите без излез. Владите одбиваат да откријат дали купиле шпионска опрема и кој вид. Исто и фирмите што ја произведуваат не кажуваат кој им е клиент. Владите често се обраќаат на прокси фирми, лични врски или некој човек во средина за да купат комерцијална опрема за следење или услуги, за да го прикријат своето учество. Ги заобиколуваат правилата и буџетските процедури за да не остават никакви владини отпечатоци”, стои во извештајот на Пега одборот.

Њујорк Тајмс пред три дена објави што Интелекса и понудила на Украина во 2021 година како дел од своите перформанси и услуги за шпиунски софтвер, и тоа за 13,6 милиони долари. Украина ја одбила понудата. Во понудата Интелекса дава 24- часовна поддршка и 400 успешни инфекции на мобилни телефони.

(ПРОДОЛЖУВА)