Агенцијата АФП потсетува на важните моменти што ја одбележаа европската изградба од Договорот во Рим до Брегзит, вклучувајќи го воведувањето на еврото и мигрантската криза, пренесува vijesti.me.

Првиот камен на европската конструкција го положи Роберт Шуман, француски министер за надворешни работи, на 9 мај во 1950 година. Пет години од капитулацијата во Втората светска војна, тој и предложи на Германија да се интегрира француското и германското производстсво на челик и на јаглен во организација која беше отворена за сите земји на стариот континент.

Парискиот договор за воспоставување на Европска заедница за јаглен и челик е потпишан на 18 април во 1951 година. Документот го парафираа Франција, Германија, Италија, Холандија, Белгија и Луксембург што се смета за „раѓање на Европа“.

Истата група на земји, на 25 мај во 1957 година во Рим потпишаа основачки договор за политичка и економска Европа, воспоставувајќи ја Европската економска заедница (ЕЕЗ), заеднички пазар заснован на слободно движење, со укинување на царинските бариери меѓу земјите членки. Институциите беа формирани во почетокот на 1958 година.

Во јануари во 1973 година на ЕЕЗ се приклучија Велика Британија, Северна Ирска, Република Ирска и Данска, а подоцна и Грција во 1981 година, Шпанија и Португалија во 1986 година, Австрија, Шведска и Финска во 1995 година.

Договорот од Мастрихт, втор темелен акт на европската изградба, е потпишан на 7 февруари во 1992 година и со него се предвидуваше трансфер на единствена валута и воспоставување на Европската Унија (ЕУ).

Единствениот пазар со слободно движење на стоки, на услуги, на луше и на капитал стана стварност од јануари во 1993 година додека со Шенгенскиот договор од март во 1995 година, европските граѓани добија можност да патуваат без визи.

Еврото, како единствена валута, влезе во секојдневноот живот на околу 300 милиони Европјани од 1 јанјуари во 2002 година, но Велика Британија, Шведска и Данска ги задржаа сопствените национални валути.

По падот на Берлинскиот ѕид во 1989 година, постепено се наметна прошурувањето на Унијата со земји од Источна Европа. Десет нови држави (Полска, Чешка, Словачка, Унгарија, Литванија, Летонија, Естонија, Словенија, Малта и Кипар) се придружија на ЕУ во мај во 2004 година, Бугарија и Романија беа примени во 2007 година, а Хрватска во 2013 година.

Одлуката на холандските и на француските гласачи за одбивање на европскиот Устав во пролетта во 2005 година ја втурна Унијата во институционална криза. Од неа се излезе со Лисабонскиот договор што едвај беше ратификуван дури во 2009 година и се однесуваше на подобра функционалност на инситуциите на проширената ЕУ.

Истата година, Грција објави пораст на дефицитот, што претставуваше и прв сигнал за голема финансиска криза. Грција, а потоа и Кипар, Шпанија и Португалија, побараа помош од ЕУ и од Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), кој пак од нив побара мерки на штедење. Должничката криза резултира со уривање на европските шефови на влади (еден по еден) и предизвика се поголема недоверба во ЕУ.

Европа во 2015 година се соочи и со најсериозна мигрантска криза од 1945 година со надоаѓање на стотици илјади азиланти и беше поделена околу одговорот што треба да го даде. Веќе наредната година, на 23 јуни, 51,9 отсто од Британците гласаа за излегување на својата земја од ЕУ.

Долгите преговори за разделба ги кинеа нервите и на британската политичка класа и на Европјаните, загрижени од последиците на евентуален (не)договор.

Првиот договор меѓу Лондон и Брисел беше трипати одбиен во британскиот парламент. Вториот договор беше изгласан на 17 октомври во 2019 година, но парламентот на Велика Британија го прифати дури по парламентарните избори во декември на кои победија конзервативците на Борис Џонсон.

Брегзит беше првично закажан на 29 март во 2019 година, меѓутоа беше спроведен на 31 јануари во 2020 година што значеше дека ЕУ за првпат во историјата загуби своја членка.

Во март во 2020 година започмнаа макотрпни преговори меѓу Обединетото Кралство и ЕУ за идните трговски односи и безбедносни прашања кои, конечно, беа затворени вчера (24 декември), на една недела до крајот на преодниот рок.

Пандемијата на ковид-19 ја фрли во длабок минус економијата на ЕУ во 2020 година, откако во март предизвика бран на затворање на границите во ЕУ и во т.н. Шенген простор. Тоа беше уште еден удар на слободното движење, едно од главните европски достигнувања кои веќе беше оштетено миграциските тензии.

Договорот на 27 земји, сепак, отвора пат за невидена можност за колективно задолжување на ЕУ на големите пазари за финансирање на планот за поттикнување на повторен економски раст.