Луѓето што плаќале поткуп за да добијат инвалидска пензија или надоместок за туѓа нега ги откажувале своите матични лекари во Тетово или во Скопје и патувале во друг град, поконкретно во Велес за таму да си одберат конкретен матичен лекар, зашто знаеле дека преку него ќе им успее да добијат инвалидска пензија и тоа било јавна тајна. Ова е еден од елементита на големата истрага што ја почна Обвинителството за гонење организиран криминал и корупција за старата и добро позната „болка“ во македонското општество: инвалидски пензии и надоместоци за туѓа нега со мито, врски и со „исповрзани“ профитери од службите.

Бидејќи надоместокот за туѓа нега се доделува преку Министерството за труд и социјална политика, несомнено во целата шема се вклучени и службеници од Центрите за социјални работи. Според сознанија на „Слободен печат“, во еден од центрите за социјални работи, каде биле примани барањата за туѓа нега се случувале големи фалсификати. Имено, и покрај тоа што во системот на здравство наодот бил негативен односно пишувало дека човекот не треба да добие надоместок за туѓа нега, сепак имало случаи каде таа била доделувана – со печат ставен на фалсификувана медицинска документација. Ваквата двојна евиденција уште се истражува.

Меѓу осомничените има четворица матични лекари од Велес, доктори специјалисти од скопските клиники и адвокатка. Лекарите биле дел од комисиите што даваат наод за работната способност на пациентите а од кој што наод во голема мера зависи дали ќе се добие или не инвалидската пензија, а за туѓата нега – се пресудни за долготрајноста на надоместокот кој може да се добие за период од 6 месеци, една година, две години или трајно. Зависно од времетраењето на надоместокот за туѓата нега, се движеле и висините на сумите. Ако туѓата нега е доделена на поголем временски период и митото било поголемо.

Вкупно 49-те осомничени биле на радарот на Обвинителството подолго време, барем од 2023 година.Се следеле и нивните комуникации. Медицинска сестра порано вработена на Универзитетска клиника заедно со двајца други осомничени ја создале групата која се сомничи за „злоупотреба на службената положба и овластување“, „примање поткуп“, „давање поткуп“, „примање награда за противзаконито влијание“ и „давање награда за противзаконито влијание“.

Неофицијално сумите за добивање инвалидска пензија биле меѓу 1.000 и 3.500 евра, а парите потоа се делеле меѓу нејзините членови.

Во меѓувреме припадници на групата станале уште деветмина осомничени од кои двајца како лекари специјалисти биле претседатели на Стручната комисија за издавање на наод, оцена и мислење за потребата од помош и нега од друго лице во рамките на ЈЗУ Општа болница Велес, а останатите лекари специјалисти вработени во ЈЗУ Општа болница Велес, Универзитетска клиника за неврологија Скопје, ПЗУ – ординација за општа медицина и специјалистички ординации од Велес, адвокат од Велес и службено лице во ЈУ Центар за социјална работа – Тетово.

Според обвинителството, организаторите и припадниците на криминалната група преземале противправни дејствија на директно или индиректно давање или нудење на парични награди, поткуп на службени лица, како и противправни дејствија на директно или индиректно примање на парични награди или поткуп со што на барателите им обезбедувале исполнување на условите за успешно водење на постапката за стекнување со право на туѓа нега.

За остварување на право на туѓа нега тие ги пријавувале барателите што давале поткуп кај матични доктори кои вршат дејност во Велес со цел надлежна за постапување да биде Стручната комисија за издавање на наод оцена и мислење при ЈЗУ Општа болница Велес чиј поранешен и актуелен претседател на комисијата се членови на групата.

Така, членовите на групата без присуство на лицата кои давале поткуп обезбедувале фиктивни медицински прегледи кај матичните доктори, како и клинички или болнички прегледи кај лекари и медицински лица. Воедно осомничените со преземање на противправни дејства изготвувале, обезбедувале и употребувале медицинска документација во вид на медицински упати, отпусни писма, медицински извештаи, контроли и контролни прегледи, психолошки тестови, конзилијарни мислења, потврди за медицински помагала и друга медицинска документација со невистинита содржина. Со преземените дејства осомничените ги заобиколиле одредбите од Законот за социјална заштита каде се утврдени условите за добивање на парична помош за туѓа нега и помош за лица со попреченост и неспособност за самостојно живеење. Припадниците на криминалната група влијаеле и овозможувале успешно водење на постапките и донесување одлуки во корист на барателите надвор од нивното место на живеење, иако законски надлежна институција за водење на оваа постапка се Центрите за социјална работа според местото на живеење на барателот.

Паралелно, во истиот временски период во текот на 2023 година вработена на Универзитетска клиника за уво, нос и грло Скопје и член на Комисијата за ревизија на наод, оцена и мислење за утврдување на инвалидност односно неспособност за работа при Министерството за социјална политика, демографија и млади, заедно со првоосомничената и двајца други осомничени создале злосторничко здружување – група, која имала за цел вршење на истите кривични дела како и претходната група. Припадници на групата станале уште 12 осомничени од кои тројца се припадници и на првата група. Оваа група континуирано ги извршувала кривичните дела при што нејзините членови се стекнале со противправна имотна корист.

Организаторите и припадниците со координирани дејствувања барале и примале парични средства – поткупи од лица баратели на право на инвалидска пензија користејќи идентичен modus operandi како и првата група. Со преземените дејствија осомничените членови на групата на барателите им обезбедувале исполнување на услови за успешно водење на постапките за стекнување со право на инвалидска пензија, врз основа на која припадниците на криминалната група-членови во Комисиите со искористување на своето реално влијание и службената положба овозможиле успешно водење на постапката за стекнување со право на инвалидска пензија, како и донесување одлуки во корист на барателите на право на инвалидска пензија кои дале поткуп.

Обвинителството имајќи ги предвид кривичните дела сторени од секој осомничен поединечно како и висината на запретените казни и исполнетоста на околностите за определување на мерки за обезбедување за 12 осомничени предложи определување на мерка притвор, додека за три лива мерка куѓен притвор, за останатите лица се предложени мерки на претпазливост.

Уште во 2003 година, пред 22 години, во извештајот на народниот правобранител биле примани бројни поплаки од граѓани кои што тврделе дека не можат да го остварат правото на инвалидска пензија освен ако не ја потплатат комисијата. Тоа потврдува дека проблемот е „антички“.

Како и во претходните години така и во извештајниот период значителен е бројот на претставките што се однесуваа на остварувањето на правото на инвалидска пензија во кои граѓаните изразуваа незадоволство од одлуките на надлежните комисии во поглед на оцената на нивната работна способност како основ за
остварување на инвалидска пензија. Може да се констатира дека  проблемите на кои наидуваат граѓаните пред надлежните органи и со промените на комисиите и понатаму остануваат отворени не само во поглед на одолжувањето на постапката, туку и во поглед на објективното и непристрасно давање наод, оценка и
мислење за работната способност. Граѓаните сметаат дека ова право може да го оствари само оној кој ќе ја подмити комисијата, поради што од наша страна беа информирани надлежните органи, навел омбудсманот во 2003 година.