Австриската политичка сцена веќе со месеци зборува за драматичната буџетска ситуација, а ФПО (Слободарската партија на Австрија) се обидува да се дистанцира од одговорноста за овој проблем. Иако лидерот на партијата Херберт Кикл тврди дека ФПО и австрискиот народ биле измамени за вистинската состојба на финансиите, постојат бројни показатели кои ја доведуваат во прашање оваа тврдeње.

На годишниот состанок на партијата во Везендорф покрај Виена, Кикл им порача на присутните дека Австрија ја очекуваат тешки економски предизвици. „Санацијата на државниот буџет ќе бара сила, пот и трпение,“ рече Кикл, додавајќи дека ветените „пет добри години“ нема да започнат веднаш, туку дури откако ќе се надмине долгот тежок повеќе милијарди евра. Истовремено, тој тврдеше дека ФПО не е одговорна за финансиската криза и дека размерите на проблемот биле откриени дури по изборите во септември 2024 година. Ова објаснување наиде на скептицизам, имајќи ги предвид достапните информации од претходните месеци.

Според официјалните податоци, неколку клучни институции веќе со месеци предупредуваа за потребата од буџетска штедливост. Европската комисија во јуни 2024 година испрати писмо до австриското Министерство за финансии, барајќи конкретен план за намалување на буџетскиот дефицит и почитување на правилата на ЕУ за јавните финансии. Во писмото беше наведено дека Австрија мора да го намали својот годишен долг под 3% од бруто домашниот производ (БДП) и да го намали вкупниот јавен долг на 60% од нејзиниот БДП. До 2025 година, Комисијата процени дека Австрија ќе мора да заштеди најмалку 2,6 милијарди евра за да ги исполни овие цели.

Домашниот Фискален совет, одговорен за надзор на австриската фискална политика, во своите редовни извештаи од април 2024 година предупредуваше за прекумерна потрошувачка и предвиде дефицит поголем од 3% од БДП за 2024 и 2025 година. Според нивните процени од летото 2024 година, Австрија би морала да ги намали буџетските трошоци за околу милијарда евра во 2025 година, а до 2028 година тој износ кумулативно би се зголемил на 10 милијарди евра. Значи, иако точниот обем на буџетскиот дефицит не беше познат пред изборите, општо беше јасно дека ќе бидат потребни мерки на штедливост.

Сепак, и покрај овие предупредувања, ФПО за време на изборната кампања ветуваше широк спектар на мерки кои дополнително би го оптовариле државниот буџет. Кикл најави намалување на даноците за претпријатијата: корпоративниот данок за големите компании требаше да падне од 22% на 20%, додека помалите претпријатија со промет до 400.000 евра би плаќале данок од само 10%. Исто така, беше ветено намалување на даноците на платите, укинување на ЦО2 таксите и намалување на вкупната даночна стапка од 43% на 40%. Овие мерки, чиј вкупен трошок беше проценет на 15 милијарди евра, беа темел на ветените „пет добри години“. Сепак, ФПО не обезбеди конкретен план за покривање на овие трошоци, освен најавата за укинување на „зелените субвенции“ и откажување од учество во европскиот противвоздушен проект Скај Шилд. Иронично, истовремено беше ветено зголемување на буџетот за војската.

Проблемот ескалираше неколку дена по изборите, кога Министерството за финансии, управувано од ОВП (Народната партија на Австрија), објави ревидирани податоци кои покажаа значително поголем буџетски дефицит од претходно проценетиот. Прогнозите за економски раст за 2025 година исто така беа намалени, што значеше помалку даночни приходи и зголемен притисок врз јавните финансии. ФПО ја искористи оваа ситуација за да ја обвини претходната влада за прикривање на вистинската состојба на буџетот.

Иако ФПО тврди дека тие, како и граѓаните, биле „измамени“, анализите покажуваат дека постоеле доволно јавно достапни информации кои укажувале на потребата за штедливост. Кикл и неговите соработници или не обрнале внимание на овие информации, или свесно ги игнорирале во корист на водење популистичка кампања. Ова го отвора прашањето дали ФПО навистина е подготвена да преземе одговорност за управување со државата во вакви сложени економски околности.

На крајот, останува да се види како ФПО ќе балансира помеѓу спроведувањето на болните буџетски реформи и одржувањето на поддршката од гласачите, кои очекуваа значителни даночни олеснувања и „пет добри години“. Она што е јасно е дека сегашната буџетска криза е тест на политичката вештина и кредибилитет на оваа партија.

Најавениот пакет штедливост сега ја зголемува стапката на давачки, доаѓа до зголемување на таксите и даноците, а дополнително се укинуваат субвенциите. Сепак, ЦО2 данокот останува. Кикл во врска со тоа во Везендорф изјави: Огромните долгови „го јадат финансискиот простор. Го јадат сето она со кое сакавме да финансираме олеснување, да наградиме труд и да преземеме одлучни чекори за да создадеме правда.“

Економското опкружување за водење политика веќе било поповолно. Минатата недела, економските истражувачи од ВИФО институтот дополнително ги ревидираа прогнозите за раст за наредните години нанапред. Во моментот не постојат големи шанси Австрија да излезе од кризата и долговите со раст на економијата.

Клучното прашање останува дали добрите времиња повторно ќе се вратат и дали ова е почеток на „искреното водење на Австрија“?