Во Австрија повторно се отвори дебата околу безбедноста во училиштата откако во една виенска образовна установа беше пронајдена тинејџерка со убодни повреди од нож. Настанот ја потврди загриженоста дека училиштата повеќе не се перципираат како целосно безбедни простори. Податоците на образовните власти во Виена покажуваат дека во изминатата учебна година биле изречени 784 суспензии нa ученици, нешто повеќе од претходната година, но помалку од 2022 година. Овој тренд го наметна прашањето колку учениците денес се подготвени да решаваат конфликти со насилство и што прават институциите за да ја спречат ескалацијата.

Причини и последици од суспензиите

Според законските прописи, суспензија може да се изрече кога ученик сериозно ги прекршува обврските и претставува закана за соучениците или наставниот кадар. Ваквата мерка трае најмногу четири недели и има цел да го заштити училиштето, но во практика често остава ученици без соодветна поддршка. Податоците од Министерството за образование откриваат дека бројот на суспензиите на национално ниво пораснал од 659 во учебната 2020 година на над 2000 во 2024 година. Особено загрижува што речиси половина од случаите се случуваат во основното и средното образование, што укажува на растечка тензија уште во најраните фази од школувањето.

Директорката за образование во Виена, Елизабет Фукс, вели дека порастот на суспензиите се објаснува со зголемениот број ученици, но и со тоа што училиштата денес повнимателно и построго реагираат на случаи на насилство. Според неа, училиштата денес постапуваат поодлучно и тоа донело извесно намалување на суспензиите во претходната година. Сепак, статистиката на полицијата покажува драматичен раст на пријави за насилни дела во образовни институции, кои од 296 случаи во 2015 година се искачија на повеќе од 600 во 2024 година.

Овие бројки отвораат и поширока дискусија за тоа дали младите навистина станале понасилни или пак училиштата и полицијата денес имаат пониска толеранција кон агресивно однесување. Според експерти, причините треба да се бараат во комбинација од фактори, меѓу кои социјалните мрежи, недостигот на дисциплина во семејството, како и зголемениот притисок врз младите за успех и интеграција. Дел од наставниците сведочат дека во училниците се забележува пораст на радикални изрази и непочитување на авторитет, што ја отежнува редовната настава и ја намалува довербата меѓу учениците.

Нови програми за поддршка и превенција

Владата планира од февруари 2026 година да воведе задолжителна програма за советување и поддршка на суспендираните ученици. Предлогот предвидува учениците за време на суспензијата да имаат педагошка и психолошка помош од десет до дваесет часа, како и можност да следат дел од наставата за да не го изгубат континуитетот. Родителите ќе бидат директно вклучени во процесот, а доколку одбијат соработка ќе се соочат со санкции. Министерството за образование проценува дека новата мерка ќе чини околу четири милиони евра и очекува таа долгорочно да го подобри повторното вклучување на учениците во наставниот процес.

Сличен проект веќе се спроведува во Штаерска, каде суспензијата не се третира само како пауза од часови туку како период за личен развој. Тамошното искуство покажува дека кога учениците добиваат структуриран надзор и поддршка, се намалува ризикот од повторување на агресивно однесување. Тоа е модел што би можел да послужи како пример и за други покраини, бидејќи комбинира дисциплински мерки со долгорочна едукација и психосоцијална грижа.

И покрај напорите за превенција, бројот на пријави за насилни дела во училиштата и натаму расте. Во текот на 2024 година биле регистрирани речиси 2300 случаи, од кои најголем дел во Виена и околните покраини. Најчести се пријавите за телесни повреди, закани и нарушување на слободата, но забележани се и случаи поврзани со сексуален интегритет.

Политичарите нагласуваат дека училиштето мора да биде безбеден простор каде што децата се развиваат и учат во мирна атмосфера. Но за тоа да стане реалност, потребни се не само закани со суспензија туку и систематски програми кои ќе ја зајакнат довербата меѓу учениците, наставниците и родителите. Без таков баланс постои ризик училиштата да се претворат во институции кои казнуваат, наместо во места што образуваат и воспитуваат.