Во последниов период, австриската Слободарска партија (ФПО) cè поинтензивно го користи терминот „длабока држава“ за да ја претстави владејачката Австриска народна партија (ОВП) како центар на тајна, системска моќ што управува со институциите на државата на начин што е недостапен и непроверлив за јавноста.

Оваа реторика не е уникатна за Австрија, таа претставува дел од глобален тренд кај популистичките и десничарските партии, кои преку термини како „deep state“ сакаат да наметнат слика за загрозена демократија од страна на елити или вмрежени интереси.

Според ФПО, длабоката држава е виновна за тоа што лидерот Херберт Кикл не станал канцелар, виновна e и за полициските акции против антиваксерските протести, па дури и за наводната поврзаност со смртта на високиот судски функционер, Кристијан Пилнацек.

Партијата смета дека длабоката држава е директна закана за демократскиот поредок, а затоа бара нејзино разгледување преку парламентарна истрага. Сепак, во самиот текст на барањето за истражна комисија, терминот не се користи експлицитно и наместо тоа се зборува за политички мотивирано влијание од страна на носители на ресори. Ваквата промена укажува дека и самата ФПО е свесна за чувствителноста и контроверзноста на поимот.

Реалната слика зад обвиненијата

Иако терминот „длабока држава“ нема научно прецизна дефиниција, изразот се однесува на мрежи на влијание меѓу тајните служби, мафијата и политиката, структури што постојат паралелно со формалната власт.

Во Австрија, пак, проблемот што ФПО го именува како длабока држава има поинакви, посуптилни корени, и претставува долготрајна политизација на државната администрација, особено од страна на ОВП, која речиси без прекин е дел од владата од 1945 година наваму.

Како што посочува политикологот Лауренц Енсер-Једенастик, токму постојаното владеење на ОВП и поделбата на ресорите со СПО уште од Втората светска војна наназад, довело до „заклучување“ на одредени министерства.

Така, на пример, Министерството за внатрешни работи е во рацете на ОВП речиси непрекинато од 2000 година, додека финансискиот ресор беше 20 години под нивна контрола. Дополнително, системот на вработувања во јавната администрација со години функционирал според партиски клуч, каде што партиското членство било клучно за кариера. Овој т.н. „lock-in“ ефект создава структура која, иако не е тајна или нелегитимна, сепак фаворизира одредени политички мрежи и ги ограничува можностите за неутрална и професионална државна служба.

Афери, влијанија и предизвици

Влијанието на партиските мрежи стана особено очигледно преку серија скандали во последните години, кои значително ја нарушија јавната доверба во институциите. Во некои случаи, високи функционери во клучни министерства признале дека постапувале во корист на бизниси блиски до одредени политички партии, вршеле притисоци при вработувања и ги насочувале јавните ресурси според партиски, а не јавен интерес.
Овие практики го потврдуваат постоењето на системски проблем, каде што политичкото влијание се спојува со институционалното управување на начин што ја нарушува принципиелноста и правичноста на јавниот сектор. Во одреден период, во рамките на Министерството за внатрешни работи, било утврдено дека политички влијанија играле улога при селекцијата на полициски кадар, дури и на пониски хиерархиски нивоа.
Слични влијанија биле забележани и во Министерството за правда, каде што високи службеници имале вмешаност во чувствителни правни случаи, што довело до перцепција за нерамноправен пристап до правдата.
Овие примери укажуваат дека постојат длабоки врски меѓу партиите и институциите, што го нарушува впечатокот за неутралност на јавната администрација. Меѓутоа, според експертите, овие појави се резултат на долгогодишна партиска култура и политичка контрола од страна на легитимно избрани влади, а не на некаков таен и недемократски систем.
Затоа, терминот „длабока држава“ претставува повеќе политичка реторика отколку реална анализа. Решението лежи во департизација на институциите, транспарентни процеси на вработување и засилена политичка отчетност, бидејќи во спротивно постои ризик суштинските проблеми да бидат заменети со наративи што предизвикуваат недоверба и поттикнуваат популизам.
Употребата на терминот „длабока држава“ веројатно служи како параван за политички реваншизам, но и како предупредување за реална и опасна концентрација на моќ што се случува под површината на демократијата.