За значително да се вклучат во Западен Балкан во наредните години, ЕУ и САД мора да ги координираат своите напори за управување со конкуренцијата и поддршка на демократските вредности во регионот, се вели во анализата на германскиот Маршалов фонд на САД (GMF).  Се нагласува дека е важно да се осигура дека идните инвестиции во регионот не се насочени само кон сузбивање на конкуренцијата со Кина и другите, туку и кон зачувување на владеењето на правото – „Вредностите не смеат да се жртвуваат заради интереси“.

Според GMF, ЕУ и САД влегуваат во нови лидерски циклуси, а Западен Балкан можеби нема да биде приоритет на нивните агенди. Тековните војни во Украина и на Блискиот Исток ќе бараат нивно внимание, заедно со домашните предизвици.

„САД ќе бидат зафатени со формирање на нова администрација и навигација низ реконфигуриран Конгрес, додека јадрото на Европа ќе остане кревко, при што Емануел Макрон во Франција се бори да стабилизира друга влада, а Олаф Шолц во Германија се соочува со избори што може да значат негов политички пад“. , наведува GMF.

Сепак, ЕУ и САД остануваат клучни партнери за Западен Балкан. Нагласено е дека ЕУ сочинува над 66% од трговската размена во регионот и одржува силни институционални врски со сите шест земји преку својата политика на проширување. Двете сили се клучни безбедносни актери преку операциите на ЕУФОР и КФОР. Иако САД неодамна беа помалку видливи, тие сè уште имаат значително дипломатско влијание.

„Минатиот септември американското разузнавање откри движење на српските војници во близина на границата со Косово, што резултираше со повлекување. Санкции беа воведени и за проруски српски политичари во Босна и Србија, што доведе до (привремено) смена на санкционираниот српски шеф на разузнавачката служба, Александар Вулин, пренесува N1. 

Се истакнува дека во Западен Балкан реакциите за враќањето на Доналд Трамп беа главно позитивни – „што не е изненадувачки, бидејќи лидерите ширум Европа му се додворуваат на претседателот“.

„Пораката е јасна: под водство на Трамп, САД ќе останат клучни за безбедноста и економијата на Европа, што ги прави меѓусебните односи неопходни. Овој однос ќе биде клучен за идната соработка на ЕУ и САД на Западен Балкан и за избегнување на грешките од минатото“, се наведува во анализата и се објаснува:

„За време на првиот мандат на Трамп, контроверзниот договор меѓу Србија и Косово, кој се судри со дипломатијата на ЕУ меѓу Белград и Приштина, предизвика загриженост: договорот за нормализација не беше правно обврзувачки, имаше мал ефект на теренот и ги обврза Белград и Приштина да ги поместат своите амбасади во Ерусалим, потег што директно е во спротивност со политиката на ЕУ“.

„Соочена со новата геополитичка реалност, ја сфати итноста за ажурирање на политиката на проширување за да остане привлечна. Сега ги зајакнува врските со регионот, нуди нови инвестиции“, се наведува, додавајќи дека клучната иницијатива на ЕУ, Планот за раст за Западен Балкан, има за цел да го забрза влезот на регионот на единствениот пазар на ЕУ и да ја поттикне економската интеграција. Преку Фондот за реформи и раст, ЕУ планира да исплати 4 милијарди евра грантови и 2 милијарди евра заеми во следните три години. Иако критичарите во регионот тврдат дека тоа можеби не е доволно за да донесе значителна промена, ова ја нагласува посветеноста на ЕУ за зајакнување на инвестициите на Балканот, се наведува во извештајот.

„Само оваа година беа објавени импресивен број инвестициски договори – иако многу од нив беа жестоко оспорувани. Во февруари, Италија склучи договор за спорниот миграциски центар со Албанија; во јули, Германија посредуваше за договор меѓу Србија и ЕУ за ископ на литиум; а во август, Франција потпиша договор со Србија од 2,7 милијарди евра за дванаесет борбени авиони Рафал. Во меѓувреме, Џаред Кушнер, зетот на Трамп, направи контроверзни инвестиции во недвижнини во Албанија и Србија“.

Се нагласува дека инвестициите во регионот се клучни за економскиот раст и интеграцијата, но дека таквите договори, често без јавен надзор, „ризикуваат да ги маргинализираат напорите за подобрување на демократското владеење и зајакнување на автократските лидери“.