Дел од граѓаните веќе добија известување од банките дека има нова регулатива за тоа што се подразбира под нефункционален кредит, а повеќемина останаа затечени кога одеднаш останаа со блокирани кредитни картички. Според нашите соговорници, објаснувањето на новата регулатива е нејасно и тие одеднаш се соочиле со големи финансиски проблеми.

Една наша соговорничка видно револтирана вели дека поради грешка на банка заглавила со еден од кредитите, а сега и ги блокирале и кредитните картичка.

– Во време на ковидот, се сеќавате, банките овозможија одложување на отплата на кредитите, но по 5 месеци ми се јавија да ми кажат дека мора одеднаш да го платам долгот по основ потрошувачки кредит. Се расправав долго време и не бев единствена, но излезе дека софтверот не нè регистрирал како клиенти што барале одложување на кредит. Така, почнаа со тие отплати да ме водат како да доцнам 5 месеци. Одеднаш пред некој ден, и тоа откако го платив минималниот месечен износ со кој бев задолжена на кредитните картички, видов дека ми се блокирани. Отидов во банка, а тие ми кажаа дека според новата регулатива, и кога ќе го отплатам потрошувачкиот кредит, и тогаш немам право на кредитни картички – вели нашата соговорничка.

Дел од банките до своите коминтенти пуштија вакво соопштение:

„Според новата регулатива, за нефункционална кредитна изложеност се смета достасан долг повеќе од 90 дена во континуитет, при што вкупниот износ на достасани обврски треба да е поголем од 6.000 денари кај физичките лица и да надминува 1% од целокупната искористена кредитна изложеност во Банката. Доколку имате нефункционална кредитна изложеност на еден кредитен продукт, ќе значи дека имате нефункционална кредитна изложеност на сите кредитни продукти во банката“.

„Слободен печат“ се обрати до Народна банка за појаснување, какви се последиците од новиот начин на утврдување нефункционални кредити. Оттаму појаснија дека со новата методологија не е пресудно колку рати некој не платил, туку колкав износ должи.

– Со промените во пристапот, бројот на ратите што клиентот ги доцни во намирувањето на своите обврски кон банката, повеќе нема најзначајно влијание врз утврдувањето на нефункционалноста на кредитната изложеност, туку се поаѓа од износот на долгот што по која било основа (главница, камата, други некаматни побарувања) не е платен подолго од 90 последователни дена сметано од денот кога достасаниот износ надминал: 6.000 денари и 1% од вкупните кредити на физичко лице, 30.000 денари и 1% од вкупните кредити на правно лице. Доколку клиентот има достасан долг чијшто износ во период од 90 последователни дена постојано ги надминува двете големини, таквиот кредит добива нефункционален третман, без разлика дали клиентот во тие 90 дена намирувал дел од своите достасани обврски. Доколку клиентот има достасан износ што не ги надминува овие големини, тој кредит може да не добие третман на нефункционален кредит, врз основа на соодветна анализа спроведена од банката. Исто така, доколку клиентот го подмири долгот до ниво што не ги надминува погоре посочените износи, се прекинува периодот од 90 дена и со тоа не е исполнет овој критериум за класификација како нефункционален – изјавија за „Слободен печат“ од Народната банка.

Но, оттаму потенцираат и уште една многу важна новина, која особено ги вознемири граѓаните, а тоа е поврзаност на кредитите.

– Кај физичките лица, банките можат и натаму за оценка на нефункционален статус да се водат по кредитен производ (на пр. станбен кредит, кредитна картичка и слично) или, пак, ако физичкото лице користи неколку кредитни производи кај банката, ако еден од овие кредитни производи добие нефункционален третман, и останатите кредитни производи на тоа физичко лице кај банката можат да го добијат тој третман. Како и досега, во согласност со своите кредитни политики, банките одлучуваат дали и под кои услови го продолжуваат деловниот однос со клиенти коишто имаат нефункционален третман – велат од Народната банка.

Од Народната банка појаснија и дека станува збор за нова Одлука за методологијата за управување со кредитниот ризик што беше донесена од Советот на Народната банка во февруари 2023 година, а која почна да се применува од 1 јануари 2024 година.

– Во одлуката, меѓу другото, се воведуваат нови правила за утврдување нефункционален статус на кредитна изложеност, усогласени со европските барања и стандарди што во ЕУ се во примена од 31 декември 2020 година. По започнување на примената на оваа Одлука во ЕУ, Народната банка низ консултативен процес со банките што почна во 2021 година, подготви измени со цел натамошно усогласување со најновата европска регулатива. Би сакале да нагласиме дека нефункционалниот третман на кредитната изложеност не е ново барање во домашната банкарска регулатива, туку постои повеќе од 25 години – велат од Народна банка

Според последно расположливите податоци, учеството на нефункционалните кредити во вкупните кредити е 2,8%.