Реформите во високото образование со кои ќе се подигне квалитетот нема да бидат козметички, туку системски. Националното координативно тело за реформи во високото образование почна со работа за да се отстранат дефектите поради кои младите сè почесто ги заобиколуваат домашните јавни и приватни универзитети и заминуваат во странство, па одливот на мозоци доби големи размери, вели професорката Солза Грчева.

Проф. д-р Грчева од пред неколку месеци е именувана од владата за Национален координатор за високо образование и вели дека активно се работи на аспектите на Законот за високо образование кој мора да претрпи измени во повеќе правци.

– Меѓу најважните проекти на кои почнав да работам е да се покачат критериумите за избор во звања на професорите. Значи имаме сега такви дупки во законот кои дозволуваат кој било што ќе реши да стане професор. Откако е избран за доцент многу лесно доаѓа до позиција на редовен професор, така што сме единствена земја која што има 80 проценти редовни професори. По нашиот закон редовен професор потоа не дава никаков отчет, тој е доживотен редовен професор, не е принуден  во списанија да објавува научни трудови, тоа е оставено на неговата совест и во таква ситуација може да замислите за какво образование станува збор – вели проф. д-р Солза Грчева во гостувањето во емисијата „Слободен печат“.

Се работи и на проблемот со недостиг на асистенти на факултетите, за што вели Грчева, постојат алтернативи кои нема да зависат секогаш од буџетот на МОН, туку и стопанството може да се вклучи и да ја помогне академската заедница:

– Постои некаков стандард. Во поразвиените земји постои стандард на еден професор да следуваат двајца или тројца асистенти, а кај нас еден или ниеден. Тоа не е дефект само на буџетот што не дозволува да се примаат нови. На пример во Холандија каде што живеев и работев „Филипс“ плаќаше, значи нашето стопанство би требало да плаќа млади докторанти кои работат како млади научни соработници на факултети. Не мора сè да биде обесено на тој еден наш буџет којшто знаеме каков е во оваа наша сиромашна земја. Значи постојат и други модалитети, а стопанството ќе има бенефит, бидејќи кога тој ќе докторира и ќе работи на работи кои се потребни точно на таа стопанска гранка, тие ќе си го приберат понатаму ако сакаат – вели проф. Грчева.

Она што недостасува и е на штета на студентите, а предизвикува хаос пред службата за студентски прашања.

– Јас сум професор на компјутерски науки и таа област ми е многу блиска, и многу ми е жал ми е што сѐ уште немаме дигитализирани универзитети, тоа е навистина срамота. Дигитализацијата недостасува во сите сфери, а посебно е жално што студените висат по студентските шалтери, по студенстките служби за да извадат една потврда, за да платат, не знам, 100 денари за да заверат семестар, за да пријават испит итн. Значи еден голем проект исто така е отворен во соработка со МОН и со Министерството за дигитална транформација за да можеме полека, полека овие работи да ги доставиме како електронски услуги до студентите, и не само до студентите и до наставниот кадар, и не само до наставниот кадар туку и до стопанството и до другите заинтересирани субјекти – вели проф. Грчева.

Прашана за случајот кога Одборот за акредитација на високото образование прво ја даде, а потоа ја укина акредитацијата на проектот за формирање Факултет за здравствени науки при Меѓународниот универзитет во Струга, Грчева рече:

– Ако тие формално ги исполнуваат критериумите според закон вие не смеете да не дадете акредитација, посебно на приватен универзитет кој сам се финансира. Меѓутоа кога инспекција ќе влезе таму и кога ќе види што се крие зад тие прокламирани критериуми, тие студии се затворија. Мислам дека има голема смелост и решеност кај сите нас заедно да почнеме со чистење, не би сакала ова да звучи како некој реваншизам и не би рекла дека проблемите се само на приватните универзитети туку тргање на страна на огромен број на насоки, а тие можеби утре ќе ни затворат и некој факултет и некој универзитет. Законот колку и да има фалинки, толку има прецизни критериуми за тоа која високообразовна установа треба да работи, а која не треба да работи и тоа ако се почитува и ако секој добро си ја работи работата, посебно Одборот за акредитација и за евалуација, тука прво би настанала една чистка прво на студиски програми, тие се најголем проблем. Не толку бројот на универзитети, туку бројот на студиски програми кој стана енормно висок. Вие имате и за „чашава“ студиска програма. Тоа е основната работа. Оваа влада, МОН многу сериозно ја зема работата и почна да се занимава не со ситници во образованието што фалат туку со болни, системски, суштински реформи и тоа го поздравувам – вели Грчева.

Во однос на корупцијата која постои во високото образование, намерите се таа да се сузбие, зашто, вели, скандалите кои избија со купувањето на дипломи не се специјалност само на приватните универзитети, туку и државните универзитети не се на добар глас.

– Гледам дека има студенти кои одат по линија на помал отпор и баш им одговара. Зграната сум што во последниве години им е дадено петок да биде неработен ден на универзитети. Секаде во резвиените земји, цела ноќ не се гаснат светлата на факултетите, цела ноќ. Со заострување на сите критериуми мислам дека многу од работите ќе бидат расчистени. Кога секој ќе биде преполн со работа, ќе си ја цени сопствената работа, нема туку така некому лесно да дава дипломи. Треба да бидеме и храбри како народ. Слушам поплаки, но тоа треба да се пријави, има инспекторати, може и во МВР да се пријави. Не можете дома и на улица да се жалите дека нешто се случува, а да не се обратите на институциите коишто се платени таквите ситуации да ги разрешуваат – децидна е Грчева.

Таа очекува дека судските реформи ќе помогнат да се избориме со корупцијата на секое ниво во државата, не само во образованието.

– Секаде постојат начини да се изигра законот. Пред неколку години и еден германски претседател си даде оставка бидејќи му најдоа дека докторатот му е плагијат. Постојат такви феномени во целиот свет, работата е како се справуваме со нив, колку брзо се справуваме со нив, колку ќе бидат казнети за да бидат поука за другите. Имаме инситуции, имаме Антикорупциска комисија во која верувам и сметам дека таа и Финансиската полиција треба да имаат поголеми ингеренции, но и сите оние тела кои можат да ја нападнат корупцијата, вели Грчева.