Пациентка по грешка на лекарите и сестрите беше предозирана на Клиниката за онкологија и тоа заврши трагично. Тоа беше една од петте, но и најстрашната причина поради која додека бев директор го набавив системот со КАТО лиценца во болницата, тврди во ексклузивно интервју за „Слободен печат“ доктор Милан Ристески, онколог и поранешен директор на Клиниката за радиотерапија и онкологија.

Тој смета дека да се извади овој систем од употреба на Клиниката за онкологија, како што и се случило по неговото заминување – претставува најпогрешен чекор. Бенефитите од системот се бројни и тој треба да функционира за пациентите да имаат сигурност и прецизна испорака, но и за персоналот да биде заштитен.

Образложувајќи ги причините за набавката на овој систем, доктор Ристески вели дека со него се обидел да спречи „позајмување“ на лековите од страна на болничкиот персонал кое го гледал секој ден, но и тоа што можело да се случи замена на терапиите на различни пациенти.

Во системот што го наследив, мал простор „глумеше“ болничка аптека од која се издаваше таблетарна терапија. Имаше пет магацини расфрлени низ болницата каде што се чуваа лекови. Кога ќе се направеше симултан попис, никогаш немаше да знаете колку лекови имате во тој момент на Клиника. Ако не знаете во секој момент колку лекови имате на Клиника, тука ви се отвораат вратите на криминалот без проблем. Едноставно велите „автомобилот е отворен, клучот е внатре, запалете и возете, ве молам“. Една од причините поради кои го набавив системот КАТО беше таа.

Втората причина беше „позајмувањето“ лекови од персоналот кое го има во секоја болница кај нас. Што значи тоа? Му фали на вработениот „фамосан“, не оди во аптека да си купи. Тој е здравствен работник и си мисли дека му „следува“ поради малата плата. Си го зема „фамосанот“ и му вели на докторот да го запише лекот што тој го зел, кај некој од пациентите. Секој божји ден сум се соочувал со ова додека бев директор. На некој му треба антибиотик, на друг лекови за срце, дијазепам им треба на сите.

Третата причина за набавка на системот беше точноста на испораката. Се случува честопати, двајца пациенти, со исто име и презиме родени иста година, а кои имаат различни дијагнози и треба да примаат различни терапии да лежат еден до друг во болница. Настанува замена на терапиите, вели доктор Ристески. 

Четвртата причина поради која го купил системот и тоа од пари од сопствениот буџет на Клиниката за онкологија била таа што отровните цитостатици биле утврдени на сите кваки од вратите и на сите работни површини. На иста маса сестрите спремале цитостатици и јаделе, што е надвор од сите стандарди, а немало ни добра вентилација, туку само отворен прозорец.

И сè додека не дојде еден најстрашен момент кога од невнимание се предозира млада пациентка и тоа заврши трагично, по грешка на лекарите и сестрите. Тоа беше во 2014 или 2015 година и има случај за тоа во Обвинителството, откри доктор Ристески.

Тој во интервјуто детално ги образложува перформансите на системот и бенефитите од него, меѓу кои и целосната контрола на квалитетот и испораката на лековите во Клиниката.

Начинот на кој сега се спрема хемотерапијата на Клиниката за онкологија – рачно, не е според европските стандарди. Мене и ден денешен не ми е јасно како ден денешен сестрите се нафаќаат тоа така да го работат, бидејќи се работи за препознаена опасност. Сега работат со маска, капичка, ракавици, среде соба стои дигестор и таму спремаат рачно во реално време. Се прават грешки мал милион. Во брзање мал милион. Нема ниедна сестра што точно ќе го направи тоа, ниедна. Особено кога дозите се помали, со помали вијали, тврди Ристески.

Ристески смета дека хаосот и гужвата на Клиниката за онкологија се предизвикани од непотребни чекори и чекање за пациентите, наместо да се направи примањето на терапијата да се изведе „во една линија“.

Седум години сум надвор од јавното здравство, го напуштив поради мобинг. Кога сакав да се вратам, сегашната опозиција не сакаше да има плус човек, а сега веќе не сакам да се вратам затоа што ми е преку глава од работи што не се менуваат. За да го ставиме веднаш и сега КАТО во функција треба да се спојат нивото на препис и нивото на одговор од КАТО.

Да ви го опишам ова со реална симулација: Пациент доаѓа на ред да прими на пример, трет циклус хемотерапија. Докторот му дава упат за биохемија. Оди пациентот во наредниот ходник, му земаат крв, се враќа кај докторот и вторпат чека во истата чекална. Па добива препис на терапија, па таму чека додека терапијата да се произведе. Плус два саати чека. Па чека слободно место и кревет. И затоа е хаосот на Онкологија. Од премногу непотребни чекори и чекање.

А КАТО е начин да воведете ред во една линија. Како што го направив тоа со патологија, но за жал мојот наследник го уништи. И таму лаборантите дишат токсини и не знам како не ги тужеа до сега, искрено да ви кажам, рече тој.

Тој додава дека во времето додека бил директор, 15 медицински сестри биле обучувани од лиценциран болнички фармацевт од Белград кој бил инструктор за КАТО, а од нив една останала да работи во Клиниката, другите си заминале. Ристески напоменува дека КАТО овозможува стопроцентна искористеност на дозите, што никогаш не е постигнато на Онкологија.

Во најдобрите времиња остатокот во петок попладне, бил 5 проценти. Што значи тоа кај скапите лекови? Тоа се милионските суми, истакна тој.

Критикувајќи ги состојбите со онкологијата во земјава, тој вели дека властите дури кога сфатиле дека малигните болести станале втората причина за морталитетот, почнале да паничат. Но, проблемите според него треба да ги решат онколозите, а политиката да ги тргне канџите од професијата.

Дури кога сфатија дека втори по морталитет им доаѓаат малигните болести, сега настанува паника. И повторно во таа паника не ги пуштаат проблемите да ги решат колегите онколози, туку едноставно се тера политички. Е тоа не може, тоа веќе не може.

Доктор Ристески смета дека начинот на препишување на онколошките лекови треба да се промени.

„Пациентите се чувствуваат како граѓани на Европа и си бараат лекови. А тие лекови се скапи. Начинот на кој се препишуваат лековите треба малку да се смени. И понатаму во секојдневната пракса гледам преписи без врска – непотребни, на пациенти кои таа терапија не можат да ја издржат. За среќа се сè помалку. За биолошките терапии да се препишат, треба и некое предзнаење, а не само механичко читање на студии. За жал курикулумот на нашата специјализација не ги содржи тие делови“, рече тој.

Запрашан дали биолошката терапија за онколошките пациенти и понатаму треба да се доделува на условен буџет, тој одговара потврдно, но под услов Фондот за здравство да воведе вистински реални контроли.

„Слоганот „европско здравство за сите“ – некој многу буквално го сфатил тоа и почнал да глуми Бог. Давал терапии и кај што треба и кај што не треба. Јас сум за тоа биолошката терапија да се доделува преку условен буџет. Тоа што Фондот не развил начин да го контролира тоа, е нивен проблем. А дека е виновен Фондот во целава оваа ситуација со нивната неконтрола на работите – виновен е, тоа да се разбереме“, рече Ристески.

Ристески во интервјуто посочува дека во земјава не е јасно разграничено што е тоа што им следува на онколошките пациенти како терапија а што е најдобра светска пракса односно „златен стандард“.

Ниту еден од пациентите со карцином на бешика не го добива светскиот стандард. Кај голем дел од пациентите со рак на дојка – да го добиваат, кај одреден дел од пациентите со рак на бели дробови – да го добиваат. Но многу индикации остануваат непокриени. Да речеме, мал дел од пациентите го добиваат златниот стандард кај карцином на бубрези. Различна е цената на тој златен стандард, вели доктор Ристески.

Според него, Фондот за здравство треба да направи потранспарентна методологија и да му објасни на населението со какви лекови ќе го лекува.

„Политичките елити мора еднаш да научат да не ги лажат луѓето и да им кажат – имаме толку пари и тоа можеме да го дозволиме. Немојте да мислите дека на Запад тоа не се случува. Лично ги имам пациентите кои кога добиле малигна болест, го изгубиле осигурувањето во Унгарија. По направена палијативна операција, му кажале на пациентот дека завршува неговото осигурување. Или мој пациент од Канада – дадени му се две линии терапија и му кажале дека му завршило осигурувањето. Фондот треба да направи потранспарентна методологија да му објасни на населението со какви лекови ќе го лекува, дали секој има право да ги препише. Фондот ќе се сретне сега со огромен проблем. Лекот „оземпик“ го зема и тој што треба и тој што не треба. Кој ќе одговара утре за тоа, за тие програми? Каква е контролата на Фондот за „авастин“, еден од најзлоупотребуваните лекови? Никаква. Бидејќи тие што работат во Фондот не ги знаат индикациите за давање на тие лекови. А Клиниката го нема точниот протокол кога го дава, а кога не го дава лекот“, смета Ристески.