Македонија доби пофалби и од Европската унија дека е на добар пат кон енергетската транциција, но кај младите нема интерес за занимањата кои треба да ја понесат таа транзиција на своите плеќи. Македонија има стратегија за изградба на обновливи извори на енергија до 2040 година, според која дотогаш во систем треба да се пуштат 1.500 мегават-часови електрична енергија од соларни централи, а планот, како што неодамна рече министерот за економија Крешник Бектеши, веќе половина е исполнет. Најголем „зелен“ проект секако е ревирзибилната централа „Чебрен“ со инсталиран капацитет од најмалку 333 мегавати, а која треба да биде готова по 10 години.

Инвеститор на „Чебрен“ е концесионерот, а Владата одлучи тоа да биде „Публик пауер корпорејшн С.А и Архиродон груп Н.В.“ од Грција. Инвеститорот треба да се погрижи и за работната сила и за екепертите. Што се однесува до фотоволтаичните централи, тие функционираат и со по неколку вработени. Но, сепак и иградбата на ревезрибилната централа и на соларните централи бара експерти, градежници, работници, а прашање е и понатамошното новно одржување. Фактите зборуваат дека во Македонија снемува работна сила., и тоа од сите профили.

Професорот на Машински факултет Атанаско Тунески вели дека интересот за струката инженери кои ќе бидат неопходни за енергетската транзиција станува се помал.

– Има се помал интерс. На Машинскиот факулетет, на трите клучни смера за изградба на хирдроцентрали и фотоволтаични централи – енергетика и екологија; хидротехника и хидроенергетика; термотехника и термоенергетика, има запишано вкупно дваесеттина студенти. Друго прашање е колку од нив ќе ги завршат студиите, а трето е колку од нив ќе останат во земјава. Она што се забележува е дека инженерите по завршување на студиите си заминуваат во странство – вели професор Тунески во изјава за „Слободен печат“.

Тој вели дека Владата мора да направи стратегија за да се зголеми интересот кај младите кои би се занимавале со енергетиката.

– Треба поголема популаризација, но и едно едноставно решение – да се даваат стипендии за овие струки – смета Тунески.

Професорот Дејан Трајковски од Техничкиот факултет во Битола вели дека постои можност да се ангажираат и странски експерти, но изрази жалење што се запоставило негувањето на домашен кадар.

– За жал, последниве години сите изградби им се доверени на странски компании, така што домашните инженери станаа излишни. Тоа се гледа и од слабиот интерес за студирање на градежништво, машинство и електротехника. Доколку политиката на сите наши влади беше насочена кон самостоен развој, би имало поголем интерес и за образование на споменатиот кадар. Но, никогаш не е доцна за доквалификација и на постоечкиот кадар. Тие што го имаат знаењето од основните студии ќе стекнуваат искуство во одење, работејќи на проектот. За клучните позиции можат да се ангажираат и странски експерти, доколку има потреба. Сé е поевтино, а испуштената добивка е минимална доколку градиме самите. Неработењето и раскрчмувањето на странци е најлошата опција – изјави за „Слободен печат“ Трајкоски.

Тој беше еден од професорите кои на протест го изразија своето незадоволство од тоа што државата го дава „Чебрен“ на странски инвеститор и потенцираше дека ние сме способни и сами да ја изградиме хидроцентралата.

– Доколку Македонија, односно македонските компании, сега не ја изградат реверзибилната ХЕ „Чебрен“, се плашам дека никогаш повеќе нема да изградиме хидроелектрана. Ќе останеме со тоа што се изградило во Титова Југославија и ХЕ „Козјак“, единствената поголема хидроелектрана изградена во самостојна Македонија. Оттогаш поминаа повеќе од 20 години, главните инженери се веќе во пензија, а нивните помошници полека но сигурно се приближуваат до пензионирањето. Нивното искуство би било драгоцено на идните градители – вели Трајковски и потенцира и дека професорите мора постојано да вежбаат, но без конкретни проекти, ќе имаат се помалку можности.

Пред две недели во Новаци е пуштена во употреба најголемата фотоволтаична електрана во Европа, ФЕЦ „Новаци“. Таа е со вкупен капацитет од 55 мегавати и годишно е проектирана да произведува 85.000 мегават-часа што претставува електрична енергија која е доволна за задоволување на потребите на 30.000 семејства. На свеченото пуштање, премиерот Ковалевски изјави: „Од првиот ден на Владата што јас ја предводам, од јануари 2022 година до денес се издадени 600 лиценци за централи на обновливи извори на енергија, со што денес на мрежа имаме 450 мегавати обновливи извори на енергија, а до крајот на годината ќе имаме 600 мегавати на обновливи извори на енергија, што е повеќе од она што го произведува РЕК Битола“.