Пустинскиот песок што минатиот викенд го преплави Балканот, стигна и до Македонија, и не само што ги извалка автомобилите, туку им предизвика проблеми и на граѓаните со хронични белодробни болести. Според упатените ситните честички, пристигнале со силниот и топол ветер од Северна Африка. Експертите од Градскиот институт за јавно здравје во Белград, соопштија дека тој стигнал дури до Швајцарија и дека донел околу 180.000 тони сахарски песок во Европа.

Нивниот став е дека овој загадувачки материјал од природно потекло може негативно да се одрази на здравјето на луѓето, односно на органите за дишење и дека е неопходно да се следи концентрацијата во воздухот и да се избегнуваат физички активности на отворено. Инаку, појавата на пустински песок на овие простори е честа појава во пролетните месеци, најмногу во април и мај, а во помали количини генерално не влијае на здравјето на луѓето. Земјоделските производители веќе се навикнати на оваа појава, а експертите објаснуваат дека нема негативни ефекти врз растителното производство.

– Ништо необично, единствено е што оваа година сахарскиот песок пристигна малку порано и дефинитивно во поголеми количини. Тоа е механичка нечистотија која не предизвикува оштетување на плодот, ниту има влијание врз целокупното растително производство – изјави еден од водечките експерти во овоштарството, д-р Александар Лепосавиќ од Институтот за овоштарство во Чачак за Политика.

Воедно, тој напомена дека поради дождот и променливото време, има огромен заразен потенцијал на плодот, па можеби некои производители, кои се недоволно информирани, овие појави во овоштарниците ги поврзуваат со влијанието на песокот Сахара. на плантажите.

– Добрите и искусни овоштари го знаат тоа и разбираат дека болестите што сега ги забележуваме во овошните насади не се поврзани со песокот Сахара – вели Лепосавиќ. Метеорологот Ана Вуковиќ Вимиќ за Танјуг изјави дека воздушната маса со честички од сахарска прашина која пристигна во Србија од Северна Африка е исклучителна аномалија, дека се почесто сме сведоци на вакви случаи и додаде дека веројатно ќе имаме уште вакви епизоди во текот на пролетта.

Таа објасни дека честичките можат да патуваат илјадници километри, дека некои го минуваат целиот Атлантски Океан и стигнуваат до Јужна Америка. Таа објасни дека честичките од песок имаат корисна улога во климатскиот систем, влијаат на оплодувањето на почвата на Карибите, а истовремено имаат негативно влијание врз земјоделството и здравјето на луѓето кои живеат во близина.

„Во моментов нема проценки дали транспортот на песок ќе стане почест при идните климатски промени и ќе доаѓа почесто во нашиот регион, но она што го видовме во последните години е изненадувачки за науката“, рече таа.

Во меѓувреме, група научници направија анализа на епизодата на сахарска прашина што ја зафати Хрватска овој Велигден, информира Индекс.хр.

„За време на велигденскиот викенд во 2024 година, синоптичките услови беа поволни за носење прашина од северот на Африка над Медитеранот и европското копно. Сртот на топол воздух се прошири источно од Хрватска, а антициклонското поле зајакна на земјата во текот на саботата 30 март. Пред зголемувањето на концентрациите на ПМ10 во Јадранот, на подрачјето на Северна Африка имаше изразена емисија на прашина предизвикана од копнени циклони и движење на фронталните системи во тоа подрачје.

Прашината се пренесуваше по висина во силен југозападен тек над Медитеранот и Хрватска понатаму кон северот на Европа. Во еден случај, изворот на прашина потекнува од пустината во близина на планините Атлас (границата Алжир-Мароко). Друга ситуација е поврзана со појавата на циклонот Шарав, кој најчесто се јавува во пролет и на источната страна носи прашина кон источниот Медитеран и јужните делови на Јадранот. Ваква ситуација била забележана и претходниот викенд (23-24 март).

Пустинската прашина е најчестиот вид на аеросол во атмосферата и има изразено влијание врз климата бидејќи влијае на рамнотежата на сончевото зрачење и формирањето облаци. Бидејќи содржи хранливи материи како фосфор и железо, со таложење во морето, предизвикува биолошко производство, формирање на фитопланктон, кој преку фотосинтезата го апсорбира атмосферскиот ЦO2 и произведува кислород. Сахара е главен извор на атмосферска прашина на глобално ниво, но и за медитеранската област.

Иако Сахара е главен извор на прашина за јадранскиот регион, неодамна е утврдено дека влијание можат да имаат и пустините од азискиот регион. Во пролетта 2020 година беше забележана епизода на прашина кога часовните концентрации на повеќето станици во Хрватска и на Балканот достигнаа вредности од над 400 угм-3.