Израелската политичка сцена повторно се тресе по најновиот развој: ултраортодоксната партија Обединетa Тора Јудаизам објави дека ја напушта владината коалиција на премиерот Бенјамин Нетанјаху. Причината за овој потег е долгогодишниот и контроверзен спор околу воениот рок за ултраортодоксните Евреи. Со заминувањето на оваа партија, Нетанјаху останува со едвај функционално мнозинство од само 61 пратеник во 120-члениот израелски парламент, Кнесетот.

Конфликтот кој доведе до овој пресврт има длабоки корени. Ултраортодоксните фракции со децении беа ослободени од воена обврска со образложение дека Тора-студентите ѝ служат на нацијата преку духовен придонес. Но, Врховниот суд на Израел минатата година пресуди дека оваа практика е неуставна и наложи Министерството за одбрана да започне со регрутација на овие лица. Одлуката на судот дојде во критичен момент, кога Израел е во вонредна безбедносна ситуација поради воените операции во Појасот Газа и напнатоста на северната граница.
Притисокот да се донесе нов закон кој би обезбедил трајно ослободување на Тора-студентите од воена служба беше едно од главните барања на Обединетa Тора Јудаизам при нивното влегување во коалицијата во 2022 година. Сепак, законот не беше изгласан и по серија неисполнети ветувања од страна на владата, партијата реши да ја напушти коалицијата. Лидерите на фракцијата Дегел Ха Тора изјавија дека одлуката е донесена по консултации со водечките рабини и поради, како што рекоа, повторени кршења на договорот од страна на владата.

Партијата е составена од две фракции, Дегел ХаТора и Агудат Јисраел, а според нивно соопштение шест од седумте пратеници веќе формално ја напуштиле владата. Последниот пратеник, кој претходно беше лидер на партијата, Јицхак Голдкнопф, поднесе оставка уште пред еден месец. Со тоа, целата пратеничка група на Обединето Тора Јудаизам ја напушта владината коалиција, што ја доведува во прашање нејзината стабилност и одржливост.

Останува неизвесно дали сестринската ултраортодоксна партија Шас ќе го следи нивниот пример. Двете партии заедно имаат 18 пратеници и играа клучна улога во оформувањето на актуелната десничарска влада. Финансискиот министер Бецалел Смотрич и самиот премиер беа под силен притисок да не дозволат никакви отстапки во воениот закон, бидејќи други коалициски партнери се спротивставуваат на исклучоци, особено во време на војна.

Одбранбените сили на Израел во јули најавија план за регрутација на 54 илјади ултраортодоксни Тора-студенти, иако со посебни приспособувања за нивниот религиозен начин на живот. Планот беше дочекан со жестоки реакции од ултраортодоксната заедница, која смета дека воениот рок претставува закана за нивната традиција и вредности. Војската истакна дека регрутацијата е неопходна поради зголемените безбедносни потреби на државата, но притоа посочи дека ќе се обиде да излезе во пресрет на верските барања.

Воениот рок во Израел е задолжителен за сите мажи и жени по наполнети 18 години. Сепак, ултраортодоксните мажи, кои целосно се посветени на верско образование, беа ослободени уште од формирањето на државата во 1948 година. Тоа тогаш се однесуваше на релативно мал број луѓе, но денес оваа заедница брои околу 13 проценти од вкупната популација, со тенденција на натамошен раст. Ова создава дополнителен товар врз останатото население кое служи војска и ја поддржува инфраструктурата на одбраната.

Незапаметениот политички ризик пред кој сега се наоѓа Нетанјаху би можел да ја забрза политичката криза во Израел. Со минимално мнозинство, премиерот може да се соочи со зголемен број блокади во парламентот, вклучително и закани од предвремени избори. Воедно, ова го отвора и поширокото прашање за иднината на односите помеѓу секуларниот и религиозниот дел на израелското општество, кои се чини дека сè потешко наоѓаат заеднички јазик.