Исходот од изборите во Америка, кој за многу региони и земји низ светот може да значи војна или мир, благосостојба или криза, зависи од неочекуван фактор врз кој немаат контрола ни републиканците ни демократите, дури ни злонамерните хакери – од временската прогноза за Ајова.

А, метеоролозите прогнозираат поларниот циклон да навее виулици и голем студ во сојузната држава во која почнува маратонскиот избор на претседателските кандидати. Ако температурата навистина се спушти на 20 степени под нулата и ако навистина Ајова ја завее 20 сантиметри снег, тоа ќе значи дека само најхрабрите, најиздржливите и „најзагреаните“ за политика в понеделник ќе излезат на партиските собири, популарно наречените „кокси“, за да се изјаснат кој да ги застапува нивните интереси ако стигне до Белата куќа во ноември.

И додека демократите речиси и да немаат избор, откако претседателот Џо Бајден објави дека ќе се бори за уште еден мандат, републиканците се пред тежок избор. Сите анкети укажуваат дека поранешниот претседател Доналд Трамп има огромна предност врз сите противници што најавија дека ќе се борат за претседателската номинација меѓу републиканците. Рејтингот на Трамп постојано е околу 50 проценти меѓу традиционалните републикански гласачи, што значи дека многу рано би можел и математички да ја обезбеди претседателската номинација. Проблемот е дали тој воопшто ќе може да се кандидира или ќе биде дисквалификуван поради обвинението дека го поттикнал и го охрабрил нападот на толпата врз Капитол Хил на 6 јануари 2021 година. Многу судови ова го толкуваат како „повикување на востание“, дело што на сторителот не му дозволува да биде на јавна позиција. Но, претседателската функција не е директно посочена во амандманите на Уставот, поради што судовите се колебаат како да одлучат.

Поради убедливата предност, Трамп речиси воопшто не се појавуваше на митинзи ни во Ајова ни во други сојузни држави. Тој кампањата ја води во свој стил – со пораки и коментари на социјалните мрежи, а почувствува и дека секое ново обвинување му го зголемува рејтингот, зашто му овозможува да се претставува како „жртва на лов на вештерки“.

Иако поради студот и невремето другите потенцијални републикански претседателски кандидати ги откажаа завршните митинзи во Ајова, тие не се откажуваат од трката, бидејќи фаворитот Трамп може да биде елиминиран во секој момент.

Ајова не е сојузна држава што обезбедува многу делегати на завршната партиска конвенција, кога ќе се пребројуваат гласовите од целата земја, но е многу важна за секој кандидат, бидејќи може да ја поттурне или да ја забави целата кампања.

Во изминатите 12 и пол месеци, Трамп одржал само 24 митинзи во 19 окрузи во Ајова, двојно помалку од поранешната амбасадорка во Обединетите нации Ники Хејли, четири пати помалку од гувернерот на Флорида, Рон Десантис, и дури десет пати помалку од Вивек Рамасвами, кој одржал 239 митинзи во 94 окрузи.

Десантис, на пример, се пофали дека ги посетил сите 99 окрузи, следејќи го успешниот пример на сенаторот Тед Круз што му помогна да освои најмногу гласови од собирите во Ајова во 2016 година. Тоа не е чудно, бидејќи во штабот на Десантис се Џеф Ро и Дејвид Полјански, поранешните стратези на Круз.

Хејли, пак, избра да ја концентрира кампањата во најгустонаселените окрузи, следејќи ја стратегијата на сенаторот Марко Рубио од 2016 година. Нејзиниот штаб се чини дека ги фокусира напорите за добар резултат во Њу Хемпшир на 23 јануари, каде што Хејли е невообичаено близу до рејтингот на Трамп, заостанува едвај 10 отсто. Тоа не значи дека поранешната амбасадорка во ОН штеди во Ајова. Само во текот на оваа година на реклами се потрошени 4,6 милиони долари, многу повеќе отколку нејзините противници.

Стратегијата на Рамасвами е со интензивна кампања насекаде низ Ајова да остави впечаток и да се наметне како сериозен кандидат од рангот на Десантис и Хејли. Бизнисменот пред една недела продаде акции во вредност од 33 милиони долари од својата компанија за биотехнологија за да ги финансира митинзите и кампањата.

Штабот на Десантис тврди дека „Ајовците не може да се купат со пари“.

– За успех на собирите во Ајова се потребни многу работа и многу организација. Десантис е целосно фокусиран на тоа – вели неговиот советник Полјански.

Собирите оваа година се разликуваат од претходните, но принципот главно е идентичен со децении. Политичкиот „кокс“ е собир на луѓе со заеднички интереси или цели. Во Ајова тоа се средби организирани насекаде низ сојузната држава, на кои партиските членови се изјаснуваат кој треба да биде кандидат за претседател на изборите во ноември. За разлика од вообичаените предизбори „прајмрис“, кои се организирани од сојузната држава, на собирите, организирани од партиите, времето за гласање е строго ограничено и присуството е задолжително. Се гласа лично, навечер, на дефинираните локации. Не може да се гласа во кое било време од денот ниту по пошта или интернет, иако и тоа им е овозможено на неподвижни лица што навремено се регистрирале.

Изборот на републиканците присутни на собирите ќе биде дефинитивен и е обврзувачки за делегатите на завршната конвенција. Кај демократите, поради гласањето по пошта, резултатите ќе бидат познати дури во март, но во оваа изборна година тие и не се сметаат за многу неизвесни.

Кандидатите што ќе победат ќе добијат поддршка од 1,6 отсто од електоратот, што значи дека другите имаат многу време и многу прилики да се наметнат. Победникот во Ајова, сепак, барем врз основа на традицијата може да се надева на подобри резултати и во другите сојузни држави.

Републиканците во Ајова ќе ги отворат собирите во 19 часот според локално време, ќе изберат секретари и претседавачи, а ќе може да се изјаснат сите регистрирани партиски членови, како и оние што до ноември ќе наполнат 18 години.

Наспроти сите овие напори и пари, се очекува Трамп да освои најмногу делегати од Ајова, како и во следните сојузни држави, сѐ додека не биде дисквалификуван. Ако, пак, не биде, неговите противкандидати попусто ќе се оцрнуваат и дискредитираат еден со друг.