Ќе има ли време Владата пред јануари да ги стопира функционерските плати?
Неизвесно е дали Владата до крајот на годината ќе успее да го заузда следното покачување на платите на функционерите, кое законски им следува од јануари во согласност со растот на годишната просечна плата, според кој, највисоките функционери – премиерот, претседателот и спикерот – ќе добијат зголемување од 330 евра на основната плата, а најниските 130 евра.
Препорачано
За да се стопира зголемувањето, потребно е да се измени Законот за платите и другите надоместоци на избраните и именуваните лица, а овој закон, кој досега беше под надлежност на Министерството за труд и социјална политика, во согласност со новата реорганизација на Владата сега е во надлежност на Министерството за економија и труд. Освен овој, кој е основен закон за платите на сите функционери, платите се регулирани и со Законот за пратениците, Законот за платите на членовите на Советот на јавните обвинители, Законот за платите на јавните обвинители, Законот за платите на членовите на Судскиот совет и Законот за платите на судиите, од кои последните четири се под надлежност на Министерството за правда.
Во изминатиов период трае трансферот на секторот „труд“ од Министерството за социјални политики во Министерството за економија и сè уште не е стигнат на „дневен ред“ овој закон. Потребно е да се формира и новиот состав на Економско-социјалниот совет, кој, неофицијално, се очекува да профункционира од септември, кога би можело да се очекува и првата иницијатива од новата власт за стопирање на растот на функционерските плати.
Од Владата засега не се изјаснуваат дали ќе предложат измени на Законот за платите на избраните и именуваните лица, каде со ново намалување на коефициентите за пресметка функционерските плати ќе останат на истото ниво како по покачувањето од 78 отсто, што беше овозможено во март 2023 година со одлука на Уставниот суд. Ресорните министерства очекуваат владина одлука за намалување на коефициентите за да пристапат кон измени на шесте закони, за кој процес, пак, најверојатно ќе бидат потребни неколку месеци од изработката до усвојувањето и стапувањето на сила. Извршната власт не одговара на прашањата на „Слободен печат“ дали планираат да го „пресретнат“ новото покачување на платите на 1.060 функционери од јануари и на кој начин ќе го сторат тоа.
Министерката за финансии Гордана Димитриеска-Кочоска, која неодамна рече дека ќе си замине од функцијата ако ѝ ја намалат платата, завчера истакна дека решение треба да понуди ресорното министерство кое го регулира трудот. Министерката рече дека Министерството за финансии не е надлежно за оваа тема и додаде дека очекува иницијатива од ресорното министерство да предложи законски измени со кои ќе се стопира растот на функционерските плати. Во гостување на ТВ Сител таа рече и дека досега во Владата не слушнала дека се планира раст на овие плати. Вината за енормното зголемување од 78 отсто, таа ја лоцираше кај претходната власт предвидена од СДСМ.
– Законот го променија тие, а се дрзнаа да ме коментираат. Ако се толку чесни, еве ќе отворам наменска сметка, па нека го вратат парите, односно целата разлика од утврдената и покачената плата, нека престанат да земаат апанажа, нека се предложи закон за замрзнување на платите на функционерите. А јас што ќе одлучам е мој личен став – рече таа во гостување на Сител.
Од Министерството за јавна администрација неодамна за „Слободен печат“ изјавија дека Владата не го поддржува растот на функционерските плати.
– Приоритетите на Владата на Република Северна Македонија се посветени, пред сè, кон одржување на фискалната стабилност, но и спречување на непропорционалните зголемувања на платите на функционерите. Во рамките на овие приоритети и доколку навреме не се донесе нов закон, намалувањето на коефициентите за пресметување на функционерските плати е една од мерките што ќе се разгледуваат – изјавија од Министерството за јавна администрација.
Платата на функционерите се пресметува во согласност со просечната годишна плата, која се множи со коефициент на сложеност, па соодветно на оваа формула, ќе се зголеми од јануари следната година затоа што ќе се зголеми и просечната годишна плата. Во февруари годинава претходната власт ги намали коефициентите за да останат платите на истото ниво како минатата година.
Платите на функционерите беа зголемени за 78 отсто во март 2023 година откако Уставниот суд ја укина фиксната основица (22.567 денари), која беше предвидена во Законот за плати на избраните и именуваните лица, а на сила како основица остана просечната плата од претходната година, која за 2022 изнесуваше 31.859 денари. За да не се зголемат платите и во оваа 2024 година, согласно просечната плата за 2023 година од 36.614 денари, претходната власт во февруари годинава со измени на шест закони ги намали коефицинетите за пресметка, кои од распон од 2,2 до 4,5, беа намалени на распон од 1,91 до 3,92, со што платите на министрите, судиите, градоначалниците и останатите функционери останаа на ниво како по зголемувањето од 78 отсто, а ако не ги намалеа коефициентите платите ќе им пораснеа за нови 200 до 400 евра! Просечната плата за 2024 година се очекува да биде околу 41.000 денари, па ако Владата не ги намали повторно коефицинетите, платите во јануари ќе им се зголемат за 330 евра за највисоките, односно за 130 евра за најниските функции. Како илустрација, основната плата на премиерот Христијан Мицкоски сега изнесува 140.450 денари, а од јануари доколку не се намалат коефициентите ќе изнесува 160.720 денари, плус разни додатоци и надоместоци. Функционер со коефициент 3 ќе зема плата зголемена за 13.150 денари, а со коефициент 2 зголемена за 8.700 денари.
За февруарското намалување на коефициентите со кои се стопираше растот на платите на сите 1.060 функционери реагираа само судиите и обвинителите, кои тоа го обжаалија пред Уставниот суд, но Судот не ги укина законските измени, со образложение дека се уставни.
