Утре, на 28 септември 2025 година, Република Молдавија ќе ги одржи парламентарните избори кои се сметаат за најважни од независноста на земјата во 1991 година. Изборите доаѓаат во контекст на растечки притисок од Кремљ, хибридни операции и пропагандни кампањи насочени кон дискредитирање на проевропската администрација на претседателката Маја Санду и нејзината Партија за акција и солидарност (ПАС) , наведува Индекс.хр.

Во јавноста, преку социјалните мрежи како ТикТок, се шират бројни видеа што ја прикажуваат Молдавија како земја под „диктатурата“ на Санду и ПАС, обвинувани дека се „марионетски режим“ на ЕУ, НАТО и американскиот милијардер Џорџ Сорос. Според овие видеа, целта на проевропскиот курс е уништување на земјоделството, воведување на ЛГБТК идеологија и вклучување на земјата во војна против Русија.

Лојалност кон Кремљ и проруска пропаганда

Поранешниот претседател Игор Додон, лојален на рускиот претседател Владимир Путин, е меѓу најактивните на ТикТок. Додон е лидер на Молдавската партија на социјалистите (PSRM) и изборниот сојуз Блок на патриоти, чиј логотип содржи советски симболи. Тој се претставува како десничар, посветен на „традиционалните вредности“ и често ги завршува своите видеа со православниот поздрав „Помогни ми, Боже!“

Мешавината од омраза кон Западот, советска носталгија, лојалност кон Кремљ и десничарски популизам наоѓа одобрување кај дел од молдавското општество, особено кај пензионерите и оние кои живеат во социоекономска несигурност. Овој тренд се потврди и на претходните избори, кога Санду тесно победи, а референдумот за евроинтеграција заврши со малечко мнозинство.

Анкетите за овие избори се несигурни. Речиси половина од гласачите сè уште не одлучиле за кого ќе гласаат, а ПАС може да го изгуби апсолутното мнозинство, иако веројатно ќе остане најсилната партија. Двете главни проруско ориентирани коалиции се Блок на патриоти на Додон и Алтернативниот изборен блок на градоначалникот на Кишињев, Јон Чебан.

Со оглед на ова, изборите се прогласени за „фатални“ – со потенцијал да ја одредат иднината на Молдавија: проевропска или проруска. Претседателката Санду предупреди дека евентуален пораз би значел дестабилизација на земјата и „искоренување од Европа“. Рускиот амбасадор во Кишињев, Олег Осеров, отворено упати закана, нагласувајќи дека примерот на Украина покажува што се случува ако Молдавија се откаже од својот неутрален статус.

Хибридни операции, купување гласови и економски предизвици

Москва користи различни алатки за влијание – од пропагандни видеа на социјалните мрежи до координирано купување гласови преку апликации. Според извештаите, околу 300.000 гласачи се регистрирани за плаќање за гласови, со мрежа предводена од молдавско-израелскиот бизнисмен Илан Сор, кој има врски со руските разузнавачки служби. Покрај тоа, полицијата спроведува редовни рации против организаторите на изборни измами, додека социјалните мрежи се преплавени со лажни вести кои ги дискредитираат Санду и ПАС.

Економски, Молдавија се соочува со сериозни предизвици поради војната на Русија против Украина, која доведе до зголемување на цените на енергијата и прекини во снабдувањето со руски гас. Во вакви услови, проевропскиот курс на Санду и ПАС е ставен на тест – и исходот од изборите ќе ја одреди иднината на земјата, меѓу евроинтеграцијата и руското влијание.

Проевропската администрација на Санду останува посветена на борбата против корупцијата и евроинтеграцијата, додека проруските коалиции, предводени од Додон, отворено се залагаат за враќање кон руските структури на Заедницата на независни држави (ЗНД) и Евроазиската Унија. Истовремено, Санду и ПАС продолжуваат со решителна борба против корупцијата, која е клучен елемент на нивната програма уште од независноста на Молдавија.