Глобализацијата им помогна на САД да станат најпросперитетна нација во историјата. Меѓутоа, многу Американци не се чувствувале така, па во согласност со тоа, минатиот ноември гласаа онака како што гласаа. Во Белата куќа сега е Доналд Трамп, а последиците од неговото претседателствување ќе се почувствуваат низ целиот свет.

„Дојде нашиот ред да напредуваме“, изјави Трамп на 2 април во „Роуз гарден“ откако ги најави сеопфатните „реципрочни“ царини што се движат од 10 до 50 проценти за речиси секој трговски партнер на САД (плус неколку ненаселени територии). Кина, која е означена како еден од „најлошите престапници“, е погодена со царина од 34 проценти, покрај царината од 20 проценти што Трамп веќе ѝ ја воведе во март, што доведува до збир од 54 проценти.

Во Јапонија, ЕУ и Јужна Кореја, да наброиме само неколку од државите „измамнички“ за кои Трамп рече дека ја „ограбиле“ и „силувале“ Америка, воведени се царини од 25%, 20% и 15%.

„Денот на ослободувањето“, како што го нарече Трамп, не го најави крајот на глобализацијата предводена од САД, туку дефинитивното свртување на Америка против глобализацијата. Ефективната царинска стапка за увоз од САД, практично преку ноќ, ќе се зголеми на над 22%, односно од една од најниските во светот, до убедливо највисока. Такво нешто не е видено од почетокот на минатиот век; овие царини се повисоки дури и од озлогласените царини Смут-Холи, за кои се поврзува почетокот на глобалната трговска војна и продлабочувањето на Големата депресија.

Трамп долго време ги нарекуваше царините „реципрочни“, но формулата што неговата администрација на крајот ја користеше за нивно пресметување, воопшто не ги зема предвид царинските стапки и нетрговските бариери што другите земји ги наметнуваат на американските стоки. Наместо тоа, формулата претпоставува дека билатералните трговски дефицити на стока се нужно и целосно „нечесни“ и американските дефицити со други земји ги третира како „измами“, настојувајќи да ги елиминира наместо да поставува вистински трговски бариери.

Секако, ова е големо недоразбирање на начинот на кој функционира билатералната трговија. Не постои никаква линеарна корелација помеѓу протекционизмот на некоја земја и нејзините билатерални трговски биланси. Многу фактори што немаат апсолутно никаква врска со трговската политика – како, на пример, бројот на население, богатството, стапката на штедење итн. – можат да доведат до создавање трговски вишоци и дефицити. А како такви, дефицитите сами по себе не се лоши или неодржливи.

Сепак, во светот на Трамп, работите се поинакви; претседателот на Америка се грижи само дали другите земји трошат повеќе за купување стоки од Америка отколку што Америка троши за купување нивни стоки. Ако одговорот е „не“, тогаш тоа значи дека САД се „ограбени“, би рекол Трамп.

Неговите нови тарифи соодветно на тоа, ги казнуваат и најмалите, најсиромашни земји во светот, како Лесото и Мадагаскар, само поради тоа што не можат да си дозволат да ги купуваат американските киберкамиони и „боинзите“ на „Тесла“, како што Американците ги купуваат нивните дијаманти и ванилата. Главната причина зошто овие земји имаат трговски дефицит со Америка не е затоа што го дискриминираат американскиот извоз, туку затоа што се сиромашни, а таа сиромаштија царините на Трамп само ќе ја влошат.

Царините на Трамп, исто така, целосно ја игнорираат растечката трговија со услуги, во која САД се светска извозна сила и имаат постојани суфицити со поголемиот дел од светот (295 милијарди долари во 2024 година). Доколку другите земји би ги примениле „чесните“ методи на Трамп врз суфицитот во тргувањето со услугите во САД, „реципрочните“ тарифи наметнати на Америка би изнесувале во просек 13%. Јасно е дека „царинскиот ѕид“ на Трамп никогаш не бил олицетворение на праведност или реципроцитет и дека царините не се наменети за намалување на трговските бариери и на крајот да доведат до послободна трговија, како што тврдат некои од сојузниците на Трамп.

Заклучокот е следен: Трамп се обидува да ја отсече Америка од остатокот од светот со цел да ги елиминира сите билатерални трговски дефицити и да ги пренасочи приходите од царините кон намалување на даноците и неговите потрошувачки планови. Исто како што објасни потпретседателот Џеј Ди Венс, Трамп „верува во економска самоодржливост“.

Трамп се надева дека царините ќе ги поттикнат потрошувачите да купуваат американски производи, но и компаниите да градат објекти во Соединетите Држави, така што на американските домаќинства и производители, увозот ќе им го направи поскап. Сепак, историјата покажува дека има поголема веројатност царините да ги зголемат цените, да ја намалат разновидноста на производите и да им наштетат на американските компании.

Трамповото прифаќање на автократијата е незапомнет чин на самоповредување, потег сличен на оној што Британците го направија со Брегзит, само подигнат на глобално ниво.

Царините ќе му извадат многу пари од џебот на просечниот Американец и ќе ја намалат неговата куповна моќ. Исто така, тоа ќе ги зголеми трошоците за компаниите, што ќе ја намали нивната продуктивност и ќе доведе до понатамошно зголемување на цените. Намалувањето на потрошувачката од страна на американските потрошувачи ќе има негативно влијание врз деловните инвестиции и извозот, па невработеноста ќе се зголеми, а економијата ќе стигне до работ на бездната наречена рецесија, особено ако другите земји возвратат со воведување царини. И тоа е само врвот на ледениот брег на погубните политики на Трамп.

Соочени со удар врз нивните економии, многу од трговските партнери на Америка ќе бидат во искушение да одговорат на ист начин. Повеќето ќе се предадат веднаш, со цел да се избегнат уште попогубни економски последици и ескалација на конфликтот. Следствено на тоа, тие држави ќе настапат дефанзивно и ќе се обидат да склучат договор со Трамп за да ја минимизираат штетата и да се обидат да добијат намалување на царините. (Исклучок се две сили што повеќе или помалку можат да возвратат: Кина, која веќе најави одмазднички мерки, вклучувајќи царини од 34% за сите американски стоки, и Европската Унија, која исто така има подготвено пакет контрамерки.)

На големо разочарување на сите оние земји и компании кои беа подготвени да преговараат, да побараат ослободување од царините и да се обидат да склучат договор со САД, Трамп се чини како навистина да има намера да застане на патот на децениската зависност на Америка од увоз. А преговорите за намалување на царините фатално би ја загрозиле таа стратегија…

Многумина веруваат дека Трамп ќе се повлече кога политичките последици од неговиот потег ќе станат неподносливи. На крајот на краиштата, најголемото зголемување на даноците во модерната историја на САД ни нему не му оди во прилог. Бидејќи поради царините ќе дојде до зголемување на цените и забавување на економијата, гласачите сè повеќе ќе го обвинуваат Трамп, додека републиканците ќе претрпат сериозен удар на среднорочните избори во 2026 година.

Меѓутоа, по завршувањето на овој мандат, Трамп никогаш повеќе нема да може да биде претседател на САД и сака да го зацврсти своето наследство. Како што неодамна објасни еден функционер од Белата куќа, Трамп не го интересира дали некоја одлука што ќе ја донесе може да се покаже како погрешна, а згора на сè, во моментов тој нема никој што може да му даде добар совет, бидејќи сите советници се чистокрвни лојалисти. Во опкружувањето во кое не добива никакви повратни информации и во кое меѓусебното контролирање и ограничувањето на трите гранки на власта е еродирано, поизгледно е дека последиците од неуспешните политики на Трамп ќе станат двојно полоши отколку ако дојде до пресврт.

Соочени со перспективата за траен американски протекционизам, повеќето земји ќе ги интензивираат своите напори за намалување на економската зависност од САД и зајакнување на врските со остатокот од светот. Дури и стратешките сојузници на САД во Европа и Азија ќе се втурнат во прегратката на Кина, а тоа последично ќе му наштети на американското влијание и интересите.

Историчарот Арнолд Тојнби еднаш напишал дека цивилизациите се убиваат самите себеси, никој друг не ги убива. А „ослободувањето“ на Трамп од глобалниот поредок кој го створи Америка, не е ништо повеќе од самоуништување на кое предупреди Тојнби.

Преведе:
Теодора Циклевска

ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“