Иран има едноставен избор: војна или откажување од планот за изработка на нуклеарна бомба. Белата куќа има намера да му обезбеди целосни безбедносни гаранции на Израел, кој покажа дека може да издржи конфликт со сите сили околу него во конвенционална и хибридна војна, но не може да живее мирно под заканата дека Иран во одреден момент во иднина ќе заврши со развојот на нуклеарна бомба. Крајната закана не може да се отстрани со израелскиот и американскиот противракетен штит.

Балистичките ракети со долг дострел, погодни за пробивање на израелската противвоздушна одбрана, сега се во посед на Иран, а тоа го докажаа во неколку напади од Јемен. Минатиот декември, ракета падна меѓу Тел Авив и Јафа.

Разбирливо е дека Хутите немаат сопствен погон за развој и производство на балистички ракети и дека станува збор за средства доставени од Иран. Поголемиот дел од ракетите беа пресретнати од израелскиот противвоздушен систем, но некои поминаа и Израел не може да дозволи ризик од радикална закана.

Веќе се обидоа да исчистат некои од иранските нуклеарни постројки со авијација и ракети, го нарушија нивниот систем за воздушен надзор и известување и противвоздушната одбрана со долг дострел. Покажаа дека нема многу да се премислуваат за употребата на сила, но ефектите не се доволно цврста гаранција дека Иран нема да стане нуклеарна сила на долг рок. Секако, сценариото што Израел може само да го посака е радикална политичка промена, некаков нов режим или барем слаба влада во Техеран.

Решение што може да го сочува образот на религиозните лидери од Техеран и десничарите од Тел Авив можеби е гаранцијата дека Иран нема да продолжи да работи на нуклеарна програма за воени цели. Ова подразбира ефикасен и постојан механизам на релевантна меѓународна контрола каков што постоеше во неодамнешното минато.

Американските власти можат да му наметнат на Иран да влезе во преговори и да го уверат Израел дека сè се прави во најдобар интерес за нивната кауза. Политички предуслови – штиклирано. Приказ на директна и остварлива закана со сила – штиклирано. Преговорите се отворени – штиклирано. Чекаме потписи од заинтересирани страни – празно поле што чека да биде штиклирано.

Засега се чини дека сè оди по планот – Американците во февруари почнаа силна политичко-пропагандна офанзива. Главните газди од Белата куќа и Кремљ разговараа по телефон кон средината на март за разни теми и, меѓу другото, дојдоа до заклучок дека на Иран не може да му се дозволи да има средство за уништување на Израел. Од Техеран испратија неколку провокативни пораки дека ќе продолжат да работат на нуклеарната бомба како што е планирано и ширеа гласини за подготовки за превентивен напад врз американските бази.

Се поставија провокативно, а има и нови моменти во иранските активности – го попречуваа џи-пи-есот во регионот на Персискиот Залив, а забележан е и случај кога американскиот Ц-17A имаше многу тешкотии во приодот до пистата на базата „Ел Удеид“ во Катар на рутински лет што превезуваше товар и луѓе. Тоа е инцидент без преседан и потврда дека Иран има средства да ја поткопа технолошката предност на Америка. Патем, во базата „Ел Удеид“ има бомбардери „Б-52Х“ кои полетаа на симулирани напади врз Иран, кои истовремено се дел од борбената обука и претставуваат закана.

Во Техеран внимателно следат што се случува во базите околу нив. Ирански функционер изјави за Ројтерс дека пратиле порака до владите на Ирак, Кувајт, ОАЕ, Катар, Бахреин и Турција дека ќе се сметаат за непријатели ако им дозволат на Американците да го користат нивниот воздушен простор или базите на нивна територија за операции против Иран.
Точно е дека Американците веќе ги подготвија земјите од Заливот за воено сценарио, но против проиранските формации во Јемен.

Американската војска ги распоредува ресурсите потребни за војна. Заканите се отворени и сериозни, но целта се преговори за нуклеарната програма на Иран, односно обврска за откажување од тоа средство за притисок врз Израел. Потврда за сериозноста на САД е распоредувањето на една четвртина од нивните воени бродови на Блискиот Исток и во Индискиот Океан од каде што можат да дејствуваат против Иран и Јемен – од 295 бродови, таму се наоѓаат 96.

Носачот на авиони ЦВН 75 „Хари Труман“ плови во Црвеното Море. Хутите велат дека нема да го допрат бидејќи е на позиција каде што Мека и Медина се штит за тој брод. Доколку ракетите полетаат од Јемен, би прелетале над саудиска територија. Носачот на авиони ЦВН 70 „Карл Винсон“ сега е во Индискиот Океан. Американците испратија засилување на израелската противвоздушна одбрана – две батерии од противракетниот систем ТХААД и неколку батерии „патриот“.

Тоа е многу техника, официјално велат дека за транспорт на еден баталјон „патриоти“ од Источна Азија до Блискиот Исток, биле потребни дури 73 воздушни полетувања на „Ц-17A“.

Американците префрлија шест бомбардери „Б-2А“ на атолот Диего Гарсија среде Индискиот Океан. Таму има само воена база со американски и британски екипажи, униформиран кадар и државни службеници и ништо повеќе. Таму нема цивили, а подрачјето на базата е воено и ничие друго. Од тој атол полетале бомбардери на мисии над Авганистан и Ирак во првата деценија од 21 век и ќе го сторат тоа повторно доколку им се нареди. Една ситница – тие познати царини што беа воведени се однесуваат и на американскиот милитаризиран атол, иако не е јасно кој што таму извезува и зошто треба да плаќа 10%.

Вашингтон се однесува чудно, но силата е видлива. Во Техеран размислуваа што мора да се направи и дека е подобро да се оди на преговори – какви и да бидат резултатите од нив – минатата сабота во Оман се одржа првата рунда во која американскиот и иранскиот претставник беа секој во својата просторија, а домаќините пренесуваа пораки. Шефовите на преговарачките тимови се сретнаа накратко лице в лице.

Новите безбедносни процени на САД протекоа преку „Вашингтон пост“, односно беше пуштено да бидат видени бидејќи станува збор за доверлив документ во кој се вели дека ќе има војна со Кина. Американската војска мора да се подготви за конфликт за судбината на Тајван, бидејќи таму е повлечена црвената линија за зајакнувањето на Кина. Единствениот начин Кина да покаже дека созреала во голема сила и да обезбеди пристап до море е да го заземе островот кој Америка има намера да го заштити. Засега, тоа директно води кон војна.

Според меморандумот објавен во весниците, секундарна тема се Русија и Иран, и затоа сега итно се работи на уредување на приликите на тие „фронтови“ – на преговорите за прекин на огнот на источниот фронт со Русите и преговорите со Иран.

Американската сфера на интерес наводно мора да биде заштитена на жешките точки – Гренланд, Панамскиот Канал и ртот Хорн.

Нема да им биде лесно на американските генерали да го следат каприциозниот став од Вашингтон, бидејќи во еден момент треба да мавтаат со пендреци, а потоа да подготват поморски и воздушен десант на мразот на Арктикот. Она што е наредено мора да се изврши. Работа има и моментално главната задача што е во тек е покажување сила кон Иран, односно поддршка за позиционирањето на Израел.

Падот на иранскиот мостобран во Сирија, протерувањето на нивните офицери и сојузници, тешките загуби на Хезболах, се дел од мозаикот кој сега води кон продолжување на стратешкото повлекување на Техеран. Просторот за продолжување на проектирањето на силата на Иран е многу тесен – им остана на Хутите, но тие се меѓународно препознаени како штетни за интересите на сите, бидејќи со нарушување на безбедноста на пловидбата во Црвеното Море, тие предизвикаа економска штета на Кина, на ЕУ и на останатите.

Јемен се наоѓа под будното око на американските и сојузничките разузнавачко-извидувачки ресурси, и кога ќе забележи дека нешто се движи, веднаш се поклопува со ракети од далеку.

Иран веќе не може да ја одржува динамиката на притисок и се чини дека постои одредена потреба за примирје и консолидација – предуслов за ова ќе биде потпишување на документ за одрекување од сите ресурси погодни за производство на нуклеарна бомба. Израелците сметаат дека подземната галерија во градот Фордо мора да биде неутрализирана, а инсталациите за преработка на ураниум во градовите Натанзе и Исфахан мора да бидат ставени под цврста контрола.

Преведе
Теодора Циклевска

ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“