Еден чевлар на 10.000 жители, два фризерски салони во населба, шнајдер нема од Аеродром до Центар, за дупната гума или скинат велосипедски синџир ќе ве пратат на Зелен пазар, оти точкари нема за лек, за местење клима се чека повеќе од два месеца, не дај Боже да ви расипе автомобилот, ако немате препорака ќе ви скапе на паркинг… Недостигот од занаетчии станува алармантен, а тоа кулминира сезонава. Занаетчиите ставаат клуч на дуќаните и бегаат – некои во пензија, другите земаат тезги на пазарите или се селат во сивата зона.

Високите кирии, скапата индустриска струја и ниските субвенции за набавка на репроматеријали, ќе ја остават земјава без малите бизниси, потврдува за „Слободен печат“ Агрон Фазлији, претседател на Занаетчиската комора на Македонија. Тој вели дека државата сосема ги напуштила занаетчиите, а она што сега се случува, го предвидел уште пред дваесетина години.

Според Фазлии, сега се гледа колкаво е фајдето од „производството“ на правници и економисти, а за да биде иронијата поголема, и за нив нема леб во државата, па секојдневно се интересираат во Комората за да земат некаков занаетчиски сертификат и да бегаат надвор!

Една од небулозите со која се соочуваат занаетчиите е скапата односно индустриска тарифа на електрична енергија.

Занаетчиите предупредуваат: ВИ загрозува 8,4 милиони работници во Италија

– Не може еден фен за сушење коса од фризерски салон или чевлар да биде третиран како индустрија и да плаќа индустриска струја. Тоа е спротивно на Законот за занаетчиство. Како Комора имаме пратено забелешки до Владата и до ресорните министерства за таквиот однос кон занаетчиите. Верувам дека државата ќе најде солуција како овие дејности би биле тарифирани со пониски давачки кон државата – истакнува Фазлији.

Тој сè повеќе е песимист за еснафот.

– Мора нешто да се смени, оти прво останавме без врвните мајстори, па по нив заминаа и калфите, а сега нема чираци, туку само приучени занаетчии, кои понекогаш прават поголем штета од полза. И не се само фризерите, шивачите, чевларите, точкарите загрозени, нема дејност во која фалат професионалци. Во пекарството се случува ужас, ќе бараме бенефициран стаж за оваа професија, оти наскоро ќе нема леб кој да измеси. Чевларите што опстојуваат, работат „две во едно“, па освен што поправаат обувки, тие крпат чанти и им менуваат патенти. Се трошат и последните генерации кожни галантеристи, кои знаеја да ја снимаат и да ја мерат ногата и да произведуваат обични или специјални чевли – набројува Фазлији.

Од Занаетчиската комора на Македонија ќе бараат да се укине мерката за самовработување, со која се даваат 5.000 евра за отворање нов мал бизнис и да се зголеми сумата, но со построги услови, по теркот на Хрватска.

– Сумата за самовработување треба да се подигне на 25 до 30 илјади евра, но со услов, бизнисот да не се затвори во рок од 5 години и плус да се вработат уште неколку лица. Така бизнисите нема да се затвораат, а занаетчиите во тој период ќе се етаблираат на пазарот и ќе може да обучат нови кадри. Ако државата ги условува специјалистите доктори за државна специјализација да останат во земјата одреден период, зошто тоа да не се прави и со занаетчиите – прашува Фазлији.

Србија има 1.100 овластени стари занаетчии

Инаку, занаетчиите како самостојни вршители на дејност во согласност со Законот за придонеси од задолжително социјално осигурување, плаќаат придонес за задолжително пензиско и инвалидско осигурување, придонес за задолжително здравствено осигурување и дополнителен придонес за задолжително осигурување во случај на повреда и професионално заболување, а не се обврзани да исплаќаат плата за себе како самовработено лице, ниту да исплаќаат регрес за годишен одмор за себе, што значи дека не се третираат како работници според ЗРО. Токму поради тоа тие се чувствуваат обесправени и од неработењето во недела.

Затворски казни за работењето на црно

Занаетчиската комора бара да се измени Кривичниот законик, со што ќе се формализира неформалната економија. Преку тоа, и Комората, и општеството, и буџетот ќе имаат бенефит, вели Фазлији.

– Со измени на КЗ, ќе се намали сивата економија, занаетчиите ќе се регистрираат. Ако се измени Кривичниот законик, тогаш дејноста што неформално ќе работи во сива економија и ако биде казнета со затвор, тогаш никој нема да се дрзне да оди во неформална економија. Сите занаетчии ќе се регистрираат и ќе треба да даваат гаранција за својата работа, ќе треба да даваат фискална сметка и ќе станат поодговорни – додава Фазлији.