Ставањето личности и фирми на „црната листа“ на Соединетите Амеркикански Држави, освен порака до самите личности дека САД ги смета за корумпирани, опасни за демократијата и непожелни, истовремено е порака и до државите каде што живеат овие лица дека не е доволна нивната борба со криминалот и корупцијата, а со „црната листа“ САД ем им помага на партнерите во таа борба, ем ги опоменува дека се потребни повеќе активности за сузбивање на тие зла, велат познавачите со кои разговараше „Слободен печат“, откако американското Министерство за финансии воведе санкции против Сергеј и Ирина Самсоненко, бизнис-партнери на Орце Камчев и против неговата мајка, Ратка Куноска-Камчева. Според познавачите, со оваа мерка треба да се оневозможи делувањето на поединците и фирмите кои се вмешани во активности што американската влада ги смета за коруптивни, криминални и штетни, а на самите држави да им се сигнализира дека имаат неказнета висока корупција.

Акт „Магнитски“: И власта е вмешана

САД ги воведуваат овие таргетирани санкции за лица од кој било дел од светот кои се виновни за висока корупција и повреди на човековите права, а врз основа на глобалниот акт „Магнитски“ од 2016 година, според кој високата корупција значи нелегално стекнување поголема материјална корист во поврзаност со власта и тоа директно, преку извршување на јавна функција или индиректно, преку соработка со владините гарнитури.

Американската амбасада информираше дека санкциите против Самсоненкови и Куноска-Камчева се воведени заради корупција и малигни активности, а санкционирани се и фирмите што тие или Орце Камчев ги поседуваат или ги контролираат: „Систина Лајф Кеар Центар“, „Орка Холдинг“, „Бет сити“, „Орка Фајнанс“ и „Камчев консалтинг“. Со мерката целиот имот и интереси на овие лица во САД се блокирани, а забранети се сите трансакции на лица од САД со овие лица или со нивни имот и интереси. Орце Камчев, пак, е на црната листа на САД од јули 2023 година како корумпиран олигарх вклучен во поткуп, перење пари и негативно влијание врз демократските процеси, а САД го замрзна неговиот тамошен имот, фирми и сметки.

– Овие постапки илустрираат како одредени елити имаат корист од корупцијата и ги поткопуваат државните институции на сметка на граѓаните на оваа земја. САД ќе продолжат да бараат одговорност од корумпираните актери. Народот во Северна Македонија заслужува подобро – стои во вчерашното соопштение на американската амбасада во Македонија.

Амбасадорката Анџела Агелер, пак додаде дека мерката е предупредување за поединци кои ја злоупотребуваат својата моќ и потсетник дека „со кого соработувате може и ќе влијае на вас и на вашето семејство“.

Миша Поповиќ, експерт за борба против корупција при Институтот за демократија објаснува дека американската влада со глобалната антикорупциска стратегија ја прогласи корупцијата за глобален проблем од интерес на САД.

– Еден од инструментите за борба против корупцијата е „црната листа“, а со овој инструмент им се ограничива пристапот во САД на лицата кои се ставени на таа листа, им се замрзнува имотот што го поседуваат во САД, а во некои случаи тој имот и се конфискува. Главна цел на овој инструмент и на целата стратегија е да им се помогне на државите да ги решат случаите во кои се инволвирани нивните граѓани кои се на американската листа. Но, исто така, функција на црните листи е и да се испрати порака до партнерските земји д дека тие слушаи треба да се решат, како и дека треба да се подобри правосудниот систем – вели Поповиќ за „Слободен печат“.

Во врска со тоа дека овие санкции често немаат ефект за казнетите во регионот, затоа што бизнисмените слободно располагаат со капиталот, а политичарите настапуваат и победуваат на избори, Поповиќ вели дека овие санкции не можат да бидат ефикасни „ако ги гледаме во вакуум“.

– И Велика Британија почна со таков вид на санкции, а има најава дека истото ќе го направи и Европската Унија, па, кога сите овие инструменти ќе профункционираат заедно ќе може да се види и полниот ефект на ваквите мерки. Но, најважната порака, сепак, е дека самите земји чии граѓани се на црната листа на САД мора посериозно и поефикасно да се справат со корупцијата – вели Поповиќ.

Работеле во корист на Русија, против матичните држави

Според образложението, брачната двојка Самсоненко и Куновска-Камчева се ставени на „црната листа“ поради материјално помагање, спонзорирање или обезбедување на финансиска, материјална или технолошка поддршка и стоки и услуги за поддршка на Јордан Камчев. Основа за санкцијата се трансакциите опфатени со случајот „Плацеви на Водно“, во кој Сергеј Самсоненко сведочеше, а Камчева со синот Орце беше обвинета за перење на пари.

Во одлуката на американското Министерство за финансии детаљно се опишани трансакциите на пари помеѓу Самсоненкови и Куноска-Камчева и правните лица. Наведено е дека Сергеј Самсоненко е двоен државјанин на Русија и Северна Македонија и е богат бизнисмен кој живее во Северна Македонија.

„Помеѓу 2017 и 2018 година Самсоненко и неговата сопруга, Ирина Самсоненко, исто така двојна државјанка на Русија и на Северна Македонија, купиле земја од Јордан Камчев. Оваа набавка на крајот го поттикна Самсоненко да сведочи пред судот во Северна Македонија за време на судскиот процес „Парцели на Водно“ во кој и Камчев и неговата мајка Ратка Куноска Камчева беа обвинети за перење пари. Во 2021 година, Самсоненко извршил исплати на неговата сопруга Ирина. Во истиот рок, Ирина префрлила пари на „Камчев Консалтинг“ Скопје ДООЕЛ и „Орка Фајнанс“ Скопје ДООЕЛ и двете компании се поврзани со Камчева. Исто така, во истиот временски рок, парите што им биле префрлени на „Камчев Консалтинг“ и „Орка Фајнанас“ беа искористени за плаќање на заем поврзан со „Орка Холдинг“ АД, компанија поврзана со Јордан Камчев. Дополнително, Самсоненко и Ирина ја купиле фирмата „Систина Лајф Кеар Центар“ Скопје ДООЕЛ, друг субјект вмешан во судскиот процес „Парцели на Водоно“, од Камчев и Камчева. Конечно, „Бет Сити Интернационал ДОО Скопје“, спортска обложувалница, половина е во сопственост на Самсоненко, а половина сопственост на Орка Холдинг, чиј директор е СДН Јордан Камчев“, се вели во одлуката.

Канцеларијата за контрола на средствата и имотот на странци при Министерството за финансии на САД освен од Македонија, на црната листа додаде уште десетина поединци и компании од Србија, Црна Гора и Босна и Херцеговина. За листата е наведено дека на неа се лица кои меѓудругото, имале активности кои биле во корист на Русија, а на штета на нивните матични држави.

– Русија продолжи да го користи своето влијание на Западен Балкан за да ја спречи интеграцијата на регионот во меѓународните институции и организации и да ги користи клучните јурисдикции за да ги олесни своите агресивни дестабилизирачки активности. Оваа акција ги потврдува широките напори на американската влада за промовирање на мирот, стабилноста и функционалното демократско владеење во регионот на Западен Балкан – рече потсекретарот за тероризам и финансиско разузнавање на Министерството за финансии, Брајан Нелсон.

На листата од Црна Гора е ставен контроверзниот бизнисмен Миодраг „Дака“ Давидовиќ, за кој е наведено дека е вмешан и во скандалот што доведе до апсење на генералниот секретар на македонската влада Драги Рашковски, кој наводно примил поткуп од Давидовиќ за да има средба со екс-премиерот Зоран Заев.